بررسی دلیل شکست دانش‌آموزان در تحصیل به مطالعه‌ی دقیق احتیاج دارد. تنبلی یا بی‌میلی را نمی‌توان تنها دلیل افت تحصیلی دانست.
اولین شرط برای یادگیری و به خاطر سپردن هر مطلبی توجه به آن مطلب است. بدیهی است که اگر دانش‌آموز از هوش بالایی برخوردار باشد ولی به مطلب یا موضوعی توجه نکند، نمی‌تواند آن را یاد بگیرد. علت افت و شکست تحصیلی بعضی از دانش‌آموزان ناشی از عدم توجه به معلم و مواد تدریس‌شده و نیز عدم تمرکز حواس هنگام مطالعه و انجام تکالیف درسی است.
عامل دیگر انگیزه است که موجب هدایت رفتار فرد به سوی هدف مطلوب می‌شود. انگیزه درواقع موتور محرکه‌ی افراد است. یکی از دلایل افت تحصیلی، نداشتن انگیزه‌ی پیشرفت است. دانش‌آموز برای داشتن انگیزه باید احساس نیاز داشته باشد. وقتی دانش‌آموز بر اثر شکست در درسی نسبت به آن نگرش منفی پیدا می‌کند باید به او کمک کرد تا در آن درس موفقیت کسب کند. درنتیجه به تصویری مثبت‌تر به توانایی خود در مورد یادگیری مطالب درسی دست می‌یابد. یادگیری همراه با موفقیت به ایجاد انگیزه منجر می‌شود و باید شرایطی را ایجاد کرد که دانش‌آموز موفقیت خود را احساس کند.