چندی پیش شاهد افتخارآفرینی بانوی بیرجندی خانم نجمه خدمتی در رشته‌ی تیراندازی تفنگ بادی 10متر در مسابقات آسیایی اینچئون بودیم. بر اساس اعلام رسمی فدراسیون جهانی تیراندازی، نجمه خدمتی ضمن کسب مدال طلای بازی‌های آسیایی اینچئون، رکورد فینال تفنگ بادی ۱۰ متر جوانان جهان را نیز به نام خود ثبت کرد. حال قصد داریم با توجه به این رشته‌ی ورزشی به بیان مطالبی در مورد هدف‌گذاری به روش چند از ده بپردازیم.
حتماً تا کنون عبارت قلق‌گیری به گوشتان رسیده است. بیایید از تيرهاي انداخته در 25 مهر، 9 آبان و 23 آبان- آزمون‌هاي گذشته- قلق بگيريم و تيرهاي بعدي را به هدف بزنيم.
1- شناخت واقعی‌تر و برنامه‌ریزی دقیق‌تر با جدول هدف‌گذاری: همان‌طور که جدول جمع‌بندی هفتگی در برابر جدول روزانه مثل فیلم است در برابر عکس، جدول هدف‌گذاری طی آزمون‌های متوالی در مقایسه با کارنامه‌ی یک آزمون نیز مانند فیلم است در برابر عکس.
2- چگونه هدف‌گذاری كنيم؟ پس از دریافت کارنامه در بعدازظهر جمعه‌ی آزمون نمرات خام- درصدهاي هر درس- را به صورت ده‌دهي درآورده سپس جدول هدف‌گذاري را تكميل كنيد؛ حال برای هر درس برای آزمون بعد هدف‌گذاری کنيد؛ یعنی بر اساس سیستم ده‌دهي تعداد پاسخ‌هاي صحيح- درصدي که می‌خواهيد در آزمون بعدی در آن درس به دست آوريد- تخمین بزنيد. توجه كنيد كه هدف‌گذاري خود را بر اساس جدول ميانگين نمرات خام دانش‌آموزان انجام دهيد.
3- آیا بهتر نیست به جای هدف‌گذاری روي نمره‌ی خام در تک تک درس‌ها، فقط روی رتبه‌ی کل و نمره‌ی تراز هدف‌گذاری كنيم؟ اگر هدف‌گذاری فقط روی رتبه‌ی کل و نمره‌ی تراز انجام شود کاری گنگ و مبهم است و برنامه‌ی مشخصی در برابر دانش‌آموز قرار نمی‌دهد؛ زیرا رتبه و تراز به نتیجه‌ی همه‌ی دانش‌آموزان بستگی دارد ولی درصد- نمره‌ی خام- موضوعی شخصی و قابل حس است. مثلاً اگر دانش‌آموزی در یک درس 20 سؤالی به 3 سؤال پاسخ دهد می‌توان گفت 15% نمره را گرفته اما در مورد تراز وی نمی‌توان اظهارنظر کرد. هم‌چنين هدف‌گذاری برای تک تک درس‌ها: 1- موضوع کافی در اختیار والدین و پشتیبان قرار می‌دهد، 2- برنامه‌ی مشخصی برای دو هفته‌ی آینده به دانش‌آموز می‌دهد، 3- سبب توجه متعادل دانش‌آموز به همه‌ی درس‌ها می‌شود. البته هدف‌گذاري روي تراز و رتبه نيز لازم است. رتبه‌ی کل و تراز کل برآیند فعالیت دانش‌آموز را در طی دو هفته نشان می‌دهد؛ هم‌چنین رتبه‌ی کل پل ارتباطی بین هدف‌های کوتاه‌مدت با هدف‌های بلندمدت است؛ بنابراین پس از هدف‌گذاری بر روی تک تک درس‌ها به سراغ هدف‌گذاری برای تراز و رتبه‌ی کل بروید.
4- نتایج و دستاوردهای هدف‌گذاری کوتاه‌مدت: 1. افزایش مدیریت بر خود، 2. افزایش واقع‌بینی و خودآگاهی، 3. پیشرفت تدریجی و مطمئن، 4. تعادل در مطالعه‌ی درس‌های مختلف، 5. به دلیل پیشرفت درسی انگیزه‌ی غیبت در آزمون‌ها از بین می‌رود، 6. با افزایش واقع‌بینی و پیشرفت هم‌زمان انگیزه‌ی تقلب و پنهان کردن نمرات خود از دیگران از بین می‌رود، 7. توجه به دفتر برنامه‌ریزی و کتاب خودآموزی بیش‌تر می‌شود.
5- اولویت در هدف‌گذاری: تثبیت نقاط قوت یا جبران نقاط ضعف؟ ابتدا نقاط قوت و بهترین نمره‌های خود را حفظ کنید. تصور عمومی (اشتباه) این است که درس‌هايي را كه مسلط هستید، رها كرده و به سراغ بقیه‌ی درس‌ها بروید. این اندیشه سبب از دست رفتن نقاط قوت می‌شود. علاوه بر این، توجه و تثبیت نقاط قوت فایده‌ای ضمنی دارد و آن افزایش اعتمادبه‌نفس است. اولویت را بر نقاط قوت قرار دهید. سعی کنید بهترین درس‌ها را در جایگاه خود حفظ کنید. نگذارید ساعت‌های مطالعه در این درس‌ها کم شود. جزوه‌ها و یادداشت‌های‌تان را دوباره مطالعه کنید. مسئله‌ها و تمرین‌ها را دوباره حل کنید. تست‌های آزمون‌های گذشته را دوباره تمرین کنید.
6- كار ویژه روی دو درس: تا آزمون بعدی فقط روی دو درس (يك عمومي و يك اختصاصي) کار ویژه انجام دهید و بقیه‌ی درس‌ها را مثل گذشته مطالعه کنید. جهش هم‌زمان در فاصله‌ی دو هفته روی همه‌ی درس‌ها میسر نیست. ابتدا از تثبیت نقاط قوت خود اطمینان حاصل کنید، سپس روی آن دو درس کار ویژه انجام دهید.
7- هیچ درسی را کنار نگذارید. چگونه؟ یک راه ساده: سؤال‌های ساده‌ی هر درس را یاد بگیرید- روی کارنامه و در قسمتی که پاسخ‌برگ چاپ شده است سؤال‌های دشوار و ساده از هم تفکیک شده‌اند- در درس‌هایی که تسلط کم‌تری دارید از همين سؤال‌های ساده شروع کنید.
8- درس‌های مشابه و هم‌خانواده را با هم بررسی و هدف‌گذاری کنید:
همنام: شیمی پیش و پایه
هم‌خانواده: گسسته و جبر و احتمال
9- در هدف‌گذاری واقع‌بین باشید: بسیاری از دانش‌آموزان و اولیا در اولین گام‌های هدف‌گذاری اغراق می‌کنند. اغراق و بلندپروازی به دلیل کمال‌طلبی و بلندپروازی و تجربه‌ی کم در هدف‌گذاری و نیز گرایش برخی اولیا، گرایش متداول دانش‌آموزان است. یادمان باشد که اگر اهداف بلندپروازانه‌ی ما محقق نشود ممکن است دلسرد شویم و به‌کلی برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری را کنار بگذاریم. علاوه بر هدف‌گذاري عاقلانه همیشه آماده باشید که به برخی هدف‌ها نرسید. با آرامش علت‌ها را بررسی کنید. آیا روش‌ها و راهکارهای‌تان اشتباه بوده یا دلایل ساده‌تری وجود دارد مثل تنبلی و بازیگوشی. یادتان باشد که آدم‌ها با ماشین یا کامپیوتر فرق می‌کنند؛ گاهی اوقات قول‌هایی که به خودشان داده‌اند فراموش می‌کنند.