اولین و مهم‌ترین رکن در یادگیری، تفهیمِ هر موضوعِ درسی به صورت تشریحی و مفهومی و بیان آن به زبان خودِ دانش‌آموز درقالب چند جمله است. از این‌رو اگر درس به صورت مفهومی در ذهن جای بگیرد، دانش‌آموز در بیان و تست‌زنی هم به موفقیت می رسد.
در دوران متوسطه‌ی اول به دلیل این‌که دانش‌آموز از مقطع ابتدایی وارد دوران جدید تحصیلی می‌شود، ممکن است شاهد افت تحصیلی باشد. چرا که در ارزشیابیِ توصیفی، دانش‌آموز درک درستی از نمره نداشته و اهمیت زیادی به دقیق خواندن و نکته بینانه مطالعه کردن برای کسب نمره‌ی ماکزیمم نمی‌دهد. از این رو برگزاری آزمون تشریحی توصیه می‌شود. زیرا این نوع آزمون‌ها به دانش‌آموز کلیه‌ی موارد را آموزش می‌دهد و اهمیت کسب نمره را متذکر می‌شود.
همان‌طور که می‌دانیم درانتهای سال نهم دانش‌آموزان هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دارند که بخشی از این هدایت تحصیلی میانگین نمراتِ سه ساله‌ی متوسطه‌ی اول به صورت تشریحی می‌باشد که این موضوع یکی از دلایل اهمیت آزمون‌های تشریحی به شمار می‌رود.
در متوسطه‌ی دوم و سال دوازدهم نیز چون نمرات امتحانات نهایی مدرسه درکنکور به طور مستقیم و مثبت تاثیرگذار است، بنابراین آزمون‌های تشریحی بسیار حائز اهمیت هستند.
در زیر به دلایل اهمیت آزمون‌های تشریحی به اختصار اشاره می‌کنیم:
_استوار بودن نظام جدید ارزشیابی براساس یادگیری مفهومی
_ تاثیر بیست وپنج درصدی نتایج امتحانات نهایی متوسطه‌ی دوم درکنکور سراسری
_شیوه‌ی ارزشیابی توصیفی درپایه‌ی دبستان
_طراحی پرسش‌ها منطبق با اهداف امتحانات نهایی و هماهنگ کشوری