یاد بگیری که نه بگویی
زمانی که تصمیم گرفتید مطالعه کنید، اما دوستان یا هماتاقیهای شما درخواست میکنند که دور هم جمع شوید، هنر نه گفتن را در خود تقویت کنید. اگر این اراده در شما ضعیف است، میتوانید روی درِ اتاق مطالعهی خود بنویسید: لطفاً «مزاحم نشوید» اگر موفق نشدید، میتوانید کارهای دیگری انجام دهید که نشان دهد شما دوست ندارید که کسی باعث از هم گسیختن افکار شما شود.
ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت
مطالعهی عمیق و یادگیری ثمربخش، وقتی حاصل میشود که فرد، تصور مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند؛ زیرا اعتماد به خود، مهارت و نیرو را افزایش داده، مغز را سالمتر میکند. وقتی میخواهید کاری انجام دهید، از گفتن کلماتی مانند نمیخواهم، نمیدانم و نمیتوانم، بپرهیزید و جملهی «این کار محال است» را از دفتر زندگی خود خط بزنید. ترس، بدگمانی و بیارادگی را از خود دور کنید و هرگز به خود اجازه ندهید تا هیجانات و افکار منفی، شما را در خود غرق سازد و تمرکز حواس شما را مختل کند. اعتمادبهنفس داشته باشید و پیوسته با خود تکرار کنید که قادر به انجام هر کاری هستید و بدین طریق، تفکر مثبت را در خود پرورش دهید.
اعتمادبهنفس، احساس شعف و شادی را در شما به وجود میآورد و در حالت شادمانی، از تمرکز حواس خوبی برخوردار میشوید. بهتر فکر میکنید، بهتر مطالعه میکنید و نتیجهی کارتان بهتر میشود. «مارگات کوربت» مینویسد: «انسان در بحر اندیشههای خوشایند، حافظهای بهتر پیدا میکند و ذهن در حالت آرامی قرار میگیرد و میل به یادگیری را در خود به وجود میآورد»؛ ازاینرو، خودپنداری مثبت، مهمترین کمک برای تمرکز و یادگیری است. اگر بتوانیم تصورات غلط و منفی را از خود دور و تصورات مثبت را جایگزین کنیم، میتوانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم.
عدم هماهنگی اراده و تخیل خواننده، مانع تمرکز است
اگر تخیل خواننده با ارادهاش همسو نباشد، خواننده نمیتواند تمرکز حواس کافی و لازم داشته باشد. در روانشناسی ثابت شده است که در این تضاد، قدرت تخیل، قویتر از قدرت اراده است. وقتی دانشجویی کتابی را باز کرده و آن را مطالعه میکند، پس از مدت کوتاهی، افکاری به ذهنش خطور میکند؛ مثلاً با دوستانش فوتبال بازی کند یا با هم به سینما بروند یا فلان فیلم را تماشا کنند. این تخیلات باعث میشود تا خواننده، تمرکز خود را از دست بدهد و سرانجام از خواندن کتاب منصرف شود. برای غلبه بر این مشکل، خواننده وقتی مایل به مطالعه دربارهی موضوعی خاص باشد، بهتر است خود را در حال و هوای مخصوص آن موضوع قرار دهد؛ مثلاً اگر کتاب شعری میخواند، خود را در حال و هوای شاعر هنگام سرودن یا خواندن آن شعر قرار دهد و اگر کتاب پزشکی میخواند، خود را در حال و هوای پزشک هنگام معالجهی بیمار قرار دهد تا از این طریق، خیال و اراده را با هم هماهنگ کند. تا زمانی که آهنگ تخیل و اراده هماهنگ باشند، تمرکز حواس حفظ میشود.