وقتی شروع به یادگیری می کنیم، ابتدا اطلاعات وارد حافظه ی کوتاه مدت می شوند. مغز حدود 75درصد اطلاعات را تنها 48 ساعت بعد از یاد خواهد برد مگر این که اطلاعات مجددا مرور شوند یعنی تمرین و تکرار. بدین ترتیب اطلاعات وارد حافظه ی بلند مدت شده و شیب فراموشی کمتر می شود. (منحنی فراموشی را در دفتر برنامه ریزی ببینید). با تکرارهای متوالی، قدرت به خاطر آوردن اطلاعات افزایش می یابد. چون با هر بار مرور، جزئیات بیشتری از مطالب مورد مطالعه را کشف خواهید کرد. مثلا وقتی وارد یک خانه می شوید، با یکبار جستجو، با همه ی زوایای آن آَشنا نخواهید شد بلکه باید چند بار در این مکان گشت بزنید. یا وقتی به یک شهر وارد می شوید، یا حتی در شهر خودتان، وقتی از بالای یک بلندی به شهر خودتان نگاه کنید، کلی چیزهای جدید پیدا می کنید. مطالب درسی هم همین طور است. کتاب های درسی به صورت جزء به جزء تدریس می شوند و برای احاطه بر کل کتاب، نیاز به مرور مداوم آن است. معلم ها با گرفتن امتحانات به شیوه های مختلف سعی می کنند شما را مجبور به مرور و بازخوانی کنند. اما مطالب تکراری چندان مورد توجه مغز قرار نمی گیرد و اکثرا به صورت سرسری از آن می گذرد. به همین دلیل کم کم تمرکز مطالعه روی مطالب تکراری کم شده و پرش ذهنی زیاد می شود. حالا که مجبورید بارها مطالب درسی را بخوانید تا آن ها را بهتر بیاموزید، چه راهکاری دارید که هم تمرکز بهتری داشته باشید هم مطالب را بهتر و عمیق تر از قبل بیاموزید؟
بهترین حالت در مواجهه با موضوعات تکراری (خصوصا در حوزه ی آموزش و یادگیری)، وقتی صورت می پذیرد که چالشی در آن نهفته باشد. پس:
مطالعه را پویا کنید: حالا که قرار است بارها بخوانید، مدل مطالعه را تغییر دهید. نت برداری، خلاصه نویسی، حاشیه نویسی و کارهایی از این قبیل می تواند به جذابیت مطالعه و تاثیر بیشتر بر تمرکز و در نتیجه یادگیری عمیق تر کمک کند.
یاد بدهید تا یاد بگیرید. به خودتان، به آینه، به یکی در منزل، به دوستان تان. چیزی را که یاد می دهید، بهتر یاد می گیرید و دیرتر فراموش می کنید (تقریبا در دو هفته فقط 10درصد آن را فراموش خواهید کرد!)
قبل از شروع مطالعه، از خودتان امتحان بگیرید. با این کار متوجه می شوید چقدر از این مبحث را بلدید و چقدر باید روی آن وقت بگذارید، ضمنا برای ذهن تان ابهاماتی ایجاد می کنید که موقع مطالعه دنبال رفع آن ها خواهد بود و تمرکز بیشتری خواهد داشت.
تست بزنید. به جای بارها خواندن یک مبحث، یک بار آن را بخوانید و بارها تست بزنید. لازم نیست 300 تست بزنید، 100 تست را سه بار بزنید، بهتر یاد می گیرید، قول می دهم!
آزمون بدهید. آزمون هدفگذاری، آزمون مشابه، آزمون های هدیه، آزمون های جمع بندی، آزمون اصلی... همه و همه برای یادگیری بهتر موثرند. هرچه آزمون بیشتر، تمرین و تکرار بیشتر. آن هم به صورتی کاملا متفاوت. هم سریع، هم کامل. حساب کنید وقتی از یک مبحث بارها و بارها آزمون بدهید، حتی با انواع سوالاتی که ممکن است از آن مبحث طرح شود نیز آشنا می شوید. به هیچ آزمونی رحم نکنید!
و یک توصیه ی مهم:
آزمون های جمع بندی را جدی بگیرید. هرچه جزء به جزء یاد گرفته اید و هرچه در گام های کوچک پیش رفته اید، حالا وقت قدمی بزرگ، رو به جلوست. با کنار هم قرار گرفتن تمام اطلاعات، باید مهارت شما در به یاد آوردن تمام آن چه در مغزتان ذخیره کرده اید سنجیده شود. این جا، جایی است که شما شهر را از فراز آن نگاه می کنید و ارتباط بین خیابان ها و اماکن را حالا کشف خواهید کرد.
و نکته ی آخر وجود این همه تکرار در برنامه راهبردی و کتاب هایی مثل کتاب پرتکرار حتما فلسفه ای دارند!