سؤال‌های دام دار فارسی متوسطه اول، آزمون 15 آذر
در مطلب حاضر، به ذکر توضیحاتی پیرامون سوالات دام دار 15 آذر در درس فارسی در مقاطع متوسطه اول خواهیم پرداخت تا دانش آموزان با این سوالات آشنا شوند و برای آزمون 29 آذر آمادگی پیدا کنند.
مقطع هفتم:
سوال 8
توضیح: از میان دانش آموزان، 41 درصد به درستی گزینه صحیح را انتخاب کردند؛ اما 30 درصد به سؤال اشتباه پاسخ داده‌اند و گزینه 4 را انتخاب کردند. این گروه از افراد در تشخیص نقش کلمه «خواری» در مصرع اول اشتباه کردند. بهتر است در زمان تشخیص نقش مفعول، فعل جمله را پیدا کرده و از آن دو سؤال «چه چیز را» و «چه کس را» بپرسیم. در صورتی که پاسخی برای آنها نیافتیم باید بدانیم که فعل نیازی به مفعول ندارد و در اصطلاح دستوری «ناگذر» است. «گردد» در معنی «شود» فعل اسنادی است و نیازی به مفعول ندارد. بنابراین به راحتی می‌توان تشخیص داد که «خواری من» نهاد جمله است. باید در نظر گرفت بهترین راه، زمان پاسخ دادن به سؤالات دستور زبان این است که شعر را به زبان امروزی برگردانیم تا جایگاه و نقش کلمات به خوبی برای ما مشخص شود.
سوال 9
توضیح: از میان دانش‌آموزان، 28 درصد به سؤال جواب صحیح دادند اما 45 درصد به اشتباه گزینه 4 را انتخاب کرده‌اند. خیلی واضح است که بیشتر دانش‌آموزان از مفهوم بیت صورت سؤال غافل شده‌اند و تنها به واژه «آزاد» که در صورت سؤال و گزینه 4 آمده توجه کردند و در دام سؤال که به عمد از سوی طراح، ذکر شده گرفتار شدند. مفهوم گزینه 4: «سرو آزاد که هیچ ثمری ندارد و آزاد و بلند است در مقابل معشوق که قد بلندی دارد مثل غلام و بنده است». در واقع بیت گزینه 4 یک بیت عاشقانه است و هیچ ارتباطی با آزادی و دلبسته نبودن به دنیا که اندیشه اصلی بیت صورت سؤال و گزینه 1 است ندارد. دانش‌آموزان باید دقت نمایند تا در سؤالات مفهوم و قرابت معنا در دام کلمات مشابه در صورت سؤال و یک گزینه گرفتار نشوند و به اندیشه و فکر حاکم بر بیت دقت نمایند و تا حد امکان مفهوم ابیات را در چند کلمه برای خود بگویند و درست‌ترین گزینه را برای پاسخ انتخاب کنند.
مقطع هشتم:
سوال 5
توضیح: از میان دانش‌آموزان 15 درصد به سوال صحیح پاسخ دادند و 37 درصد گزینه 1 و 30 درصد گزینه 2 را انتخاب کردند. به نظر عدم توجه به صورت سؤال سبب این اشتباه از سوی دانش آموزان شده. به نظر می‌رسد آنها از اینکه صورت سؤال از آنها خواسته کلمات دارای بن مضارع را بیابند غافل شده اند و بیشتر به سوی افعال توجه کرده اند و شاید به دنبال فعل مضارع دارای بن مضارع بوده اند. در صورتی که صورت سوال کلمات دارای بن را خواسته که این شامل همه کلمات میشود.
مقطع نهم:
سوال 6
توضیح: از میان دانش‌آموزان 30 درصد به درستی گزینه 4 را انتخاب کردند. اما به همین میزان یعنی 30 درصد گزینه 2 و 30 درصد گزینه 3 را انتخاب کرده اند. درباره این سؤالات در اولین گام بهتر است بیت را به صورت نثر بازگردانی کنیم. و درباره ترکیبات وصفی به اعداد مثل «یک» در این بیت، به «آن» و «این» و یا «هر» دقت کنیم. این صفت‌ها در صورتی که وابسته پیشین باشند و قبل از هسته بیایند ترکیب وصفی می‌سازند. به نظر عدم تسلط در برگردانی شعر به متن عادی و عدم توجه به «یک» و «آن» قبل از هسته سبب گرفتاری در این دام شده است.
سوال 10
توضیح: از میان دانش‌آموزان 53 درصد به درستی پاسخ داده اند. اما 41 درصد گزینه 2 را انتخاب کرده اند. به نظر توجه دانش آموزان به کلمات جان و خرد در کنار خداوند در بیت گزینه 2 سبب شده تا آنها این پاسخ را انتخاب کنند. در سؤالات مفهوم نباید به یک کلمه توجه کرد بلکه باید مفهوم کلی بیت را در نظر گرفت. اگر نگاهی به بیت گزینه 2 بکنیم در صورتی که توانایی معنای آن را هم نداشته باشیم اما دریافت خواهیم کرد که در مصرع اول گفته «جان و خرد از امر خدا هستند» ولی جایی اشاره ای نشده این خرد توانایی درک خداوند را ندارد. اما در گزینه 4 به وضوح این مفهوم وجود دارد.
تهیه و تنظیم : الناز معتمدی- مسئول درس فارسی گروه مستندسازی آزمون