این جلسه با گرفتن عکس از دانشآموزان حاضر در جلسه، آغاز شد. کاظم قلم‌چی با اشاره به این جمله که براساس آمار کسانی که در 2 آزمون جمع‌بندی فروردین شرکت می‌کنند رشد می‌کنند دانش‌آموزانی را که در این آزمون حضور داشتند مورد تشویق قرار دادند.
دانشآموزان دختر حاضر در جلسه‌ی نفرات برتر 7 فروردین 1395
دانشآموزان پسر حاضر در جلسه‌ی نفرات برتر 7 فروردین 1395
صحبت‌های کاظم قلم‌چی در این جلسه، در زیر آمده است:
موضوع صحبت امروز، ابتکار جدید کانون تحت عنوان "کارنامه‌ی بازیابی سوال‌ها" است. این کارنامه که در افزایش بهره‌وری آموزشی و بازدهی شما موثر است فقط یکی دوروز قبل از عید طراحی شد. علاوه بر دانشآموزان بهتر است که اولیا و پشتیبان‌ها و مشاوران و مدیران کانون در شهرستان‌ها نیز با این کارنامه آشنا شوند. کارنامه‌ی بازیابی سوال‌ها دربرگیرنده‌ی تمام سوالاتی است که شما از ابتدای سال تا الان امتحان داده‌اید و ویژگی‌های این سوالات در زیر آمده:
این سوالات به صورت مبحثی طبقه‌بندی شده‌اند.
هم‌چنین این سوالات در سه سطح طبقه‌بندی شده‌اند:
سوالاتی که شما پاسخ صحیح داده بودید.
سوالاتی که غلط پاسخ داده بودید.
سوالاتی که به آن‌ها جواب نداده بودید.
کارنامه ی بازیابی سوال ها چیست ؟
کارنامه ی بازیابی شامل سوال هایی است که شما از ابتدای سال تاکنون در آزمون های کانون مشاهده کرده اید .
سوال ها به صورت مبحثی طبقه بندی شده اند . برخی دانش آموزان تصور می کنند در یک درس به طور کلی ضعیف هستند اما اگر به مبحث ها توجه کنند متوجه می شوند که در هر درس مباحثی وجود دارد که آن ها در آن مباحث آمادگی بیشتری دارند . طبقه بندی سوال ها به مبحث های مختلف ، تعداد سوال ها را متعادل می کند . سبب شناخت دقیق تر دانش آموز از وضعیت درسی خود می شود و به افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان کمک می کند.
هر مبحث به ترتیب شامل سه دسته سوال است .
ابتدا سوال هایی که به آن ها پاسخ صحیح داده اید، سپس سوال هایی که پاسخ اشتباه داده اید و در پایان سوال هایی که پاسخ نداده و سفید رها کرده اید .
کارنامه ی بازیابی پس ازنخستین انتشار و در هفته ی اول فروردین ۹۵ با استقبال گسترده ی دانش آموزان مواجه شد.
در یک هفته بیش از پنجاه هزار نفر ، از کارنامه ی بازیابی سوال های خود بازدید کردند. حدود بیست و پنج هزار نفر از دانش آموزان هر کدام به طور متوسط ۷ فایل را دانلود کردند .بیشترین بازدید و دانلود مربوط به ترازهای بالاتر بود .ترازهای بالای ۶۰۰۰ سهم زیادی در تعداد بازدید و دانلود کارنامه ی بازیابی داشتند و بیشترین بازدید و دانلود مربوط به ترازهای بالای ۷۰۰۰ بود. در ترازهای بالای 7000 یک سوم دانشآموزان این کارنامه را از سایت کانون دانلود کرده‌اند و طبق معمول دانشآموزان با ترازهای بالاتر، بیشتر این کارنامه را دانلود و استفاده کرده‌اند.
جالب است بدانید این دانش آموزان هنوزآموزش لازم را هم برای استفاده از کارنامه ی بازیابی دریافت نکرده بودند آن ها بر اساس توضیحات کوتاهی که در حد پنجاه کلمه برای معرفی کارنامه ی بازیابی نوشته بودیم سوال ها را مبحث به مبحث دانلود کردند به سوال ها پاسخ دادند و روش مطالعه ی خود را تصحیح کردند.در این مقاله به آموزش کارنامه ی بازیابی سوال ها و نحوه ی استفاده از آن می پردازم .
یک راه این است که خودتان بازیابی کنید روش دیگر این است که ابزاری برای بازیابی داشته باشید و در ان بازیابی را انجام دهید و در سال گذشته برای اولین بار مفهوم بازیابی را مطرح کردم و برترهای سال گذشته آن را اجرا کردند.
چرا نام این کارنامه ، کارنامه ی بازیابی سوال هاست ؟
می دانیم اثر بازیابی به مراتب بیش از بازخوانی ( دوباره خوانی و تکرار مطالب) است با این کارنامه کوشیده ایم به بازیابی شما جهت مشخص تری بدهیم و بر کیفیت مطالعه و شفافیت ذهن شما بیفزاییم. خوب است ابتدا با چهار نوع بازیابی آشنا شوید . کارنامه ی بازیابی سوال ها مربوط به نوع سوم بازیابی است . روی نوع سوم بازیابی ، بیشترمکث می کنم و بیشتر توضیح می دهم.
اولین نوع بازیابی این است که بلافاصله پس ازهر جلسه ی کلاس یا مطالعه ی فردی ،سعی کنید مطالبی را که شنیدید یا مطالعه کردید به خاطر بیاورید.
دومین نوع و بهترین شکل بازیابی در هنگام امتحان و در زمان آزمون رخ می دهد . در هنگام آزمون یادگیری شما چند برابر مواقع عادی است . یادگیری بیشتر در هنگام امتحان دادن رخ می دهد و طبقه بندی مطالب با روش ( ف ش ن م ) یا با روش های دیگر در همان زمان انجام می شود. پس بهترین شکل بازیابی نوع دوم است که سر جلسه‌ی آزمون اتفاق می‌افتد. هم‌چنین کسانی که تقلب می‌کنند از این کارنامه نمی‌توانند استفاده کنند. قبل از آغاز به مطالعه از خودتان یک امتحان بگیرید ولی بهترین کار این است که یک آزمون واقعی از خودتان بگیرید.
سومین نوع بازیابی این است که هر وعده ی مطالعه ی خود را با یک آزمون آغاز کنید از آموخته های قبلی خودتان آزمون بگیرید . این آزمون سبب جهت گیری و منظم شدن ذهن شما می شود کنجکاوی و علاقه تان برای مطالعه بیشتر می شود و طرح دقیق تری برای مطالعه در ذهن خود تنظیم می کنید و تشخیص می دهد کدام مطالب را باید بیشتر یا کم تر بخوانید. بسیاری از فارغ‌التحصیل‌ها فکر می‌کنند مطالب درسی را می‌دانند و انگیزه‌ی کافی برای درس خواندن ندارند و امتحان دادن به آن‌ها خیلی کمک می‌تواند بکند.
کارنامه ی بازیابی سوال ها، مربوط به همین نوع سوم بازیابی است . بسیاری از دانش آموزان قبل و هنگام شروع مطالعه ذهن و برنامه ی منظمی ندارند و نمی دانند از کجا شروع کنند و به کدام موضوعات و زیر موضوعات اهمیت بیشتری بدهند .
با داشتن کارنامه ی بازیابی می توانید تصویر دقیق و روشنی از وضعیت خود در هر مبحث به دست آورید و از سردر گمی رها شوید . چگونه؟ به این صورت که وقتی تمام سوال های هر مبحث را که قبلا در آزمون های کانون دیده بودید ، یک جا می بینید و به آن ها پاسخ می دهید متوجه می شوید بر کدام قسمت ها تسلط کامل دارید ، کدام قسمت ها تا حدودی در یادتان مانده وهنوز می توانید پاسخ صحیح بدهید و کدام قسمت ها ی هر مبحث را تا حدودی یا کاملا فراموش کرده اید . آن مطالبی را که فراموش کرده‌اید را بهتر و ساده‌تر از مطالبی که تاکنون نخوانده‌اید به یاد می‌آورید. پس از هر آزمون انگیزه ندارید دوباره تمام سوالات را حل کنید چون بعد آزمون ابتدا و فقط دوست دارید سوالاتی که غلط جواب داده اید را بررسی کنید ولی بعد از چند ماه انگیزه کافی دارید به سراغ سوالات برگردید چون می‌خواهید ببینید پس از چند ماه آن‌ها را چگونه پاسخ خواهید داد و کدام‌ها را فراموش کرده‌اید.
به این ترتیب طرح مشخصی برای مطالعه در ذهن شما نقش می گیرد .طرح مطالعه بر اساس شرایط واقعی و اطلاعات دقیقی شکل می گیرد که مربوط به خود شماست .
بازیابی ، نوع چهارمی هم دارد که مربوط به زمان پس از آزمون است و هنگامی که آزمونتان را ارزیابی می کنید رخ می دهد . در آن جا شما معمولا روی پاسخ های اشتباه خود تمرکز می کنید . پس از آزمون انگیزه ی افراد برای بررسی پاسخ های اشتباهشان بیشتر است . اگر در هنگام آزمون دادن ، سوال های فراموش شده ، شک دار ، ناقص یادگرفته ها و مهم ها را علامت زده باشید (یعنی روش ف ش ن م را اجرا کرده باشید) ارزیابی پس از آزمون شما خیلی دقیق تر و کامل تر می شود و فقط به سوال های اشتباه خود اکتفا نمی کنید. به زودی در مورد ارزیابی پس از آزمون نیز به شما کمک های بیشتری خواهیم کرد .به عنوان مثال، روی اشتباهات هر آزمون که تعداد بالایی هم ندارند تمرکز و آن‌ها را رفع کنید.
برای مدارس سرای دانش یک دفتر به نام دفتر بازیابی اطلاعات تهیه کرده‌ایم و دانشآموزان این مدارس از آن استفاده می‌کنند. شما هم می‌توانید این دفتر را تهیه و از آن استفاده کنید. بعد از تدریس معلم کتاب و جزوه را می‌بندید و هر آن‌چه در خاطر شما ماند را در این دفتر یادداشت می‌کنید و این بازیابی نوع اول است. این کار دشوار است و شما وقتی به دشواری یاد می‌گیرید بهتر به خاطر می‌سپارید. آموزش تفکر را وقتی به دانشآموزان یاد می‌دهیم به ویژه دانشآموزان دبستانی بهتر یاد می‌گیرند و از آن بهتر بهره می‌برند و اجرا می‌کنند.
نقش پدر و مادر در موفقیت فرزندان غیرقابل انکار است و در استفاده از این کارنامه هم از اولیا می‌خواهیم که همراه دانشآموزان باشند. اولین و بهترین مشاور شما پدر و مادر شماست. دانشآموزان خصوصا در ماه‌های آخر نیاز به هم‌فکری بیشتر با اولیا دارند. بعد از کنکور هم نیاز دانشآموزان به اولیا به پایان نمی‌رسد و ادامه دارد.
فایده ی کارنامه ی بازیابی سوال ها چیست ؟
- کمک به تشخیص دانش آموز از وضعیت آموزشی خود در هر درس و درهر مبحث بر اساس عملکرد چند ماهه ی خود دانش آموز
- کمک به طراحی برنامه ی مطالعه و تعیین اولویت های مطالعه بر اساس شخصیت آموزشی و سلیقه ی هر دانش آموز و نیازهای او
- از بین بردن سردرگمی و آشفتگی دانش آموزو ایجاد ذهن و برنامه ای شفاف برای افزایش بهره وری و بازدهی مطالعه
چگونه کارنامه ی بازیابی به تشخیص مسیر مطالعه کمک می کند؟
یک چالش هیجان انگیز: آیاشما می توانید به سوال هایی که قبلا پاسخ داده بودید اکنون پس از چند هفته یا چند ماه پاسخ دهید ؟
از نقاط قوت شروع کنیم یا از نقاط ضعف؟
در دوره های جمع بندی وقت محدود است و زمان شما بی انتها نیست . باید تشخیص دهید بهترین تصمیم برای شما چیست . آیا از نقاط قوت شروع کنید یا از نقاط ضعف ؟توصیه‌ی من این است که ابتدا سوالاتی را که قبلا درست پاسخ داده بودید را پاسخ بدهید و بررسی کنید که آیا مجددا می‌توانید آن‌ها را به درستی جواب دهید؟
شاید هیچ کار دیگر و هیچ سخنرانی یا استدلالی نمی توانست به اندازه ی کارنامه ی بازیابی سوال ها ، به این خوبی و سرعت، دانش آموزان را قانع کند که به جای شروع ازنقاط ضعف ، از نقاط قوتشان شروع کنند .شما در کنکور به تسلط کامل و پریادگیری نیاز دارید و اگر 80 درصد سوالی را بدانید ولی به نتیجه‌ی نهایی نرسید از آن سوال نتیجه نمی‌گیرید.
دانش آموزان وقتی سوال ها ی هر مبحث را که در سه سطح ( پاسخ های صحیح ، اشتباه و نزده )طبقه بندی شده بود را دیدند در تجربه ی خودشان متوجه شدند که بخشی از سوال هایی را که درگذشته درست پاسخ داده بودند اکنون اشتباه پاسخ می دهند یا نمی توانند پاسخ دهند . بسیاری از دانش آموزان تصمیم گرفتند در گام اول به سراغ مطالبی بروند که قبلا بلد بودند ولی چون به حد تسلط نرسیده بودند اکنون پاسخ اشتباه می دادند یا این که اصلا پاسخ نمی دادند.
اگر قرار بود ایشان را با هر استدلالی قانع کنیم که نقاط قوت خود را به نقاط قوت پایدار تبدیل کنید ممکن بود استدلال ها را نپذیرند و تصور کنند مطالی را که قبلا خوانده اند به طور کامل فرا گرفته اند .آن ها تصور می کردند باید به سراغ مطالب جدید بروند. به دلیل همین اشتباه ، طی دو سال متوالی بیش از ۹۰ درصد دانش آموزان جدی که در دو آزمون با مباحث کاملا مشابه در بهمن و فروردین شرکت کردند نتوانستند سطح نمره های قبلی خود را حفظ کنند .
بر اساس مشاهداتی که در هفته ی اول نوروز داشتم دانش آموزان سخت کوش تر و با ترازهای بالا ، بیش از دیگران کارنامه ی بازیابی سوال ها را بازدید و دانلود کردند و سوال هایی را که قبلا صحیح پاسخ داده بودند تمرین کردند .پس از پاسخ گویی به سوال ها ، روش مطالعه ی خود را طراحی کردند و بسیاری از آن ها ابتدا روی بخش هایی که فراموش کرده بودند و یا این که به دلیل یادگیری سطحی نمی توانستند پاسخ صحیح بدهند تمرکز کردند .
اولین فردی که می تواند تشخیص دهد شما کدام مطالب را فراموش کرده اید و یا این که علیرغم پاسخ گویی صحیح تسلط کامل ندارید خود شما هستید . این خود شما هستید که با افزایش مهارت فراشناختی خود می توانید اولویت مطالعه ی خود را تشخیص دهید .
اشتباه های خود را دوست داشته باشید
اشتباه نزدیک‌ترین همسایه‌ی خلاقیت است. قسمت دوم در کارنامه ی بازیابی ، سوال هایی است که به آن ها پاسخ اشتباه داده اید . پاسخ اشتباه به معنی بلد نبودن نیست بلکه به معنی یادگیری ناقص است . اگر شما فکر می کردید آن سوال را بلد نیستید اصلا با آن سوال درگیر نمی شدید . پس از فراموش شده ها و مطالبی که به طور سطحی در ذهنتان باقی مانده باید به سراغ اشتباه هایتان بروید . پاسخ های اشتباه شما نشان از یادگیری های ناقص و ناکامل دارند و این ها را زودتر می توانید به یادگیری کامل تبدیل کنید . باز هم تکرار می‌کنم اشتباه های خود را دوست داشته باشید اشتباه ها ی خود را کشف کنید .کارنامه ی بازیابی سوال ها به شما کمک می کند تا اشتباه هایتان در هر مبحث را یک جا و درکنار هم ببینید ومسیر مطالعه ی خود را بهتر مشخص کنید .اشتباه ها را زودتر می توانید به یادگیری کامل تبدیل کنید
قسمت سوم کارنامه ی بازیابی
سوال های نزده ، پاسخ های سفید
این دسته از سوال ها را از ساده به دشوار مرتب کرده ایم . معیار تشخیص ساده یا دشوار بودن سوال ها این است که چند درصد از دانش آموزان به آن سوال ها پاسخ صحیح داده اند . ممکن است شما در گذشته و در یک آزمون ، مبحثی را مطالعه نکرده باشید اما در هفته های بعد و با تمرین بیشتر تسلط تان بیشتر شده باشد و اکنون بتوانید به برخی سوال های نزده پاسخ صحیح بدهید .
چه کسانی نمی توانند از کارنامه ی بازیابی سوال ها استفاده کنند ؟
کسانی که در آزمون ها تقلب می کنند از این کارنامه نمی توانند استفاده کنند زیرا با تقلب کردن اطلاعاتشان مخدوش می شود و وقتی کارنامه ی بازیابی سوال ها را دریافت کنند با اطلاعاتی اشتباه مواجه می شوند . وقتی دانش آموز تقلب کند اثر آموزشی کارنامه را برای استفاده های بعدی خودش هم از بین می برد .
چه کسانی از این کارنامه کمترمی توانند استفاده می کنند؟
کسانی که در آزمون ها ی برنامه ای کانون غیبت می کنند علاوه بر این که آزمون های برنامه ای را در حد یک آزمون آزمایشی تقلیل می دهند و از برنامه ی راهبردی ونقشه ی راه آزمون ها استفاده نمی کنند امتیاز دیگری را هم از دست می دهند . به دلیل کم شدن تعداد سوال ها ، کارنامه ی بازیابی سوال هایشان نیز ناقص و کم محتوا می شود و اطلاعات کمتری دریافت می کنند .
از پشتیبانان گرامی و اولیا محترم خواهش می کنم با دانش آموزان گفت وگو کنند و به ایشان بگویند که ما می خواهیم به شما همان گونه که هستید کمک کنیم تا شما بهتر و بهتر شوید . در آزمون ها غیبت نکنید و نگران نمره ها نباشید . سعی کنید فقط همان چیزهایی را که خودتان بلد هستید روی کاغذ بیاورید تا بهتر بتوان به شما یاری رساند.
کارنامه ی بازیابی سوال ها و نقش اولیا
کارنامه ی بازیابی در ایستگاه های جبرانی و آزمون های جامع و دوران جمع بندی به دانش آموزان کمک زیادی می کند . اولیا در هنگام دانلود و پاسخ گویی دانش آموزان به سوال هایی که قبلا هم پاسخ داده اند می توانند مثل یک مربی در کنار فرزندشان حضور موثری داشته باشند و در این چالش هیجان انگیز پاسخ گویی به سوال های گذشته و آمارگیری و درصد گیری نتایج در کنار فرزندانشان باشند و سپس در برنامه ریزی برای سبک مطالعه و این که اولویت ها باید به کدام بخش ها داده شود طرح ها و برنامه های فرزندان را بشنوند و با ایشان گفت و گو کنند . پدر و مادر غزاله شجاع‌طلب ) رتبه 1 کنکور 87 رشته تجربی) همواره در ارزیابی و تحلیل آزمون‌ها در کنار او بودند.
نقش اولیا در افزایش مهارت های فراشناختی ( مدیریت تفکر و مدیریت روش های مطالعه ) بسیار مهم است . گفت و گو مهم ترین روش آموزش تفکر و یکی از بهترین روش ها برای تنظیم طرح و برنامه ی مطالعه است و اولیا اولین و مهم ترین افرادی هستند که می توانند در این زمینه به دانش آموزان کمک کنند.
امیدوارم ابتکار جدید و عیدی کانون در سال ۱۳۹۵ بتواند اقدام موثری برای بهبود کیفیت مطالعه و ثمربخشی تلاش های شما عزیزان باشد .
در انتهای این جلسه، کاظم قلم‌چی از دانشآموزان حاضر در جلسه خواستند زیر سه قسمت از مقاله که از نظر آن‌ها مهم بوده خط بکشند و آن را بیان کنند. ایشان هم‌چنین از تمام دانشآموزان در سراسر کشور نیز خواستند بخش‌هایی از مقاله را که انجام خواهند داد مشخص کنند.
تهیه و تنظیم
ناهید منجمی
