نکات زیر دربارهی موضوعات استثناء و منادا است:
1- اسمی را که مورد ندا قرار میگیرد منادی میگویند.
2- منادا بعد از حروف ندا (یا ،ایا، وا) قرار میگیرد.
3- منادا 5 قسم است (مفرد یا علم، نکرهی مقصوده، نکرهی غیر مقصوده، مضاف، شبه مضاف)
4- منادای علم (مفرد) همیشه مبنی بر ضم و محلاً منصوب است. مثال: یا علیٌ/ مبنی بر ضم محلا ً منصوب
5- منادای علم اگر اسم مقصوره باشد یا مضاف به یای متکلم، اعرابش تقدیری است. مثال: یا موسی/ منادای علم تقدیراَ منصوب
6- دو کلمهی «ای» و «ایه» در کلمات ایها و ایتها منادای نکرهی مقصوده و مبنی بر ضم و محلی است.
7- هر گاه بعد از ایها و ایتها اسم «ال»داری بیاید چه جامد باشد چه مشتق، همیشه اعرابش مرفوع است. مثال: یا ایها الناسُ
8- حرف ندا هرگز مستقیماً بر سر اسم «ال»دار نمیآید.
9- لفظ جلاله الله وقتی مورد ندا قرار گیرد، مبنی بر ضم و محلاً منصوب است.
10- منادای مضاف هر گاه به ضمیر متکلم وحده (ی) اضافه شود، اعرابش تقدیری است. مثال: یا معلمی/ منادای مضاف تقدیراً منصوب
11- مستثنی همیشه بعد از کلمهی «الاَّ» میآید.
12- استثناء متصل: مستثنی از جنس مستثنی منه است. مثال: جاء التلامیذُ الا علیا ً
التلامیذُ: مستثنی منه/ علیاً: مستثنی
13- استثناء منقطع: مستثنی از جنس مستثنی منه نیست. مثال: جاء القومُ الا بهایمَ
القومُ: مستثنی منه/ بهایمَ: مستثنی
14- استثنای مفرّغ: با ادات نفی مانند «ما، لیس، لا، لم، لما، لن و انَّ» یا با حروف استفهام (هل و أ) شروع میشود.
15- در استثنای مفرّغ به ماقبل نگاه میکنیم و ماقبل به هر نقشی نیاز داشته باشد کلمهی مابعد الاّ همان نقش را میپذیرد.
16- کلمهی «غیرَ» از ادات استثناست و کلمهی بعد از آن همیشه مجرور است.
17- «غیرَ» چون اسمی است که اضافه میشود، هر نقشی را که فعل ماقبلش نیاز داشته باشد میگیرد. مثال: رایتُ غیرَ الکسلانِ/ غیرَ: مفعول به
مثال: ماجاءَ غیرُ معلِّمِ/ غیرُ :فاعل و مرفوع