جزوه فصل چهارم- روانشناسی- آیدا علی بخشی

سلام به همه دوستان!

در این مطلب قصد داریم جزوه ی فصل چهارم روانشناسی را بررسی کنیم. امیدوارم مطالب بیان شده به شما در یادگیری بیشتر مطالب کمک کند.

آیدا علی بخشی دانشجوی رشته روانشناسی دانشگاه تهران رتبه 29 منطقه دو- کنکور انسانی 1400

نکات مهم ابتدای درس:

وجود حافظه برای تفکر یک امر حیاتی است.

حافظه پلی است جهت رسیدن از شناخت پایه(احساس، توجه و ادراک) به شناخت عالی(تفکر).

مراحل حافظه ی انسان:

1: رمزگردانی        2: ذخیره سازی        3: بازیابی

انواع رمزگردانی:

1: رمزگردانی جزئی: رمزگردانی کودکان است، به شکل جزء به جزء گفته میشود و به همین دلیل احتمال خطای آن بسیار بالاست و به همین دلیل نمیتوان به حافظه ی کودکان اعتماد زیادی داشت.

2: رمزگردانی کلی: رمزگردانی بزرگسالان است که شامل کلیات و خلاصه موضوعات است.

انواع حسی رمزگردانی:

1: رمزگردانی شنیداری        2: رمزگردانی دیداری        3: رمزگردانی معنایی

بازیابی:

پدیده نوک زبانی به مرحله ی بازیابی مربوط میشود. در این حالت شما با اینکه جواب یک سوال را میدانید، نمیتوانید آن را بیان کنید. هنگامی که این مشکل بوجود می آید، مشکل مربوط به مرحله ی بازیابی است. برای اینکه بتوانید مطلب مربوطه را به خاطر آورید باید نشانه های بازیابی داشته باشید. به عبارتی به یادآوری یک مطلب به نشانه های بازیابی آن وابسته است.

انواع حافظه:

1: حافظه ی حسی          2: حافظه ی کوتاه مدت و کاری         3: حافظه ی بلندمدت

حافظه ی حسی: به شرایطی که محرک های موجود در محیط گیرنده های حسی ما را تحریک میکند و کمتر از یک ثانیه ردی یا اثری از آن تحریک در حافظه باقی میماند، حافظه حسی گفته میشود. اگر بخواهیم اطلاعات حافظه ی حسی به حافظه ی کوتاه مدت و کاری منتقل شوند باید به آن اطلاعات توجه کنیم.

حافظه ی کاری: میز کار سایر اجزای شناخت است و خدمت رسانی به آنها را بر عهده دارد. حافظه ی کاری این مفهوم را توجیه میکند که میزان استفاده ی ما از اطلاعات تضمین کننده دردسترس بودن یا عدم دسترسی به اطلاعات است.

حافظه ی کوتاه مدت: در این نوع از حافظه اطلاعات برای مدت کوتاهی حداکثر تا چند دقیقه باقی میمانند.

حافظه ی بلندمدت: حجم و تعداد و زمان ذخیره سازی اطلاعات در حافظه ی بلندمدت محدودیتی ندارد. میتوانیم هر میزان اطلاعات را برای هر مدت زمان در حافظه ذخیره کنیم.

مهمترین دلایل فراموشی چند اطلاعات در حافظه ی کوتاه مدت:

1: گذشت زمان

2: جایگزینی با سایر اطلاعات

نکته مهم: یکی از راه های انتقال اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به بلند مدت بازگویی و تمرین است.

انواع حافظه بر اساس نوع اطلاعات:

1: معنایی: دانش عمومی در این نوع حافظه ذخیره میشود. مثال: سیتوپلاسم در کجای سلول قرار دارد؟

2: رویدادی: دربرگیرنده ی یک تجربه، زمان و مکان مشخص است. مثال: دیروز کجا رفتی؟

خطاهای حافظه:

1: حذف کردن: بیشتر با عنوان فراموشی شناخته میشود. در این حالت فرد بخش هایی از یک رویداد را به علت فراموشی حذف میکند.

2: اضافه کردن: تحریف خاطرات یا افسانه بافی نمونه ای از اضافه کردن است. در این حالت فرد چاله های خالی شده از یک رویداد را پر می کند. حافظه  ی کاذب یکی از حالت های خطای اضافه کردن است. در این صورت فرد فرض میکند یک رویداد اتفاق نیفتاده، اتفاق افتاده است.

عوامل فراموشی( حذف کردن) اطلاعات:

1: گذشت زمان: ابینگهوس آزمایش جالبی برای گذشت زمان انجام داد. او تعدادی از واژگان بی معنا مانند( داک، ووک، ساد، سیت) را به خاطر سپرد و بعد سعی کرد آنها را به خاطر آورد. او 2 نتیجه از آزمایش خود گرفت:

1: با گذشت زمان بسیاری از اطلاعات حذف شدند.

 2: بیشترین مقدار فراموشی در ساعات اولیه یادگیری رخ میدهد. 

تداخل اطلاعات: فرض کنید معلم شمارا دو گروه می کند و این درس را برای شما تدریس میکند. به گروه اول بعد از تدریس استراحت میدهد اما به گروه دوم همچنان درس میدهد. بعد از مدتی، از هر دو گروه از همان فصل که به هردو تدریس شده بود، امتحان میگیرد، گروه اول عملکرد درخشان تری دارند. زیرا پای تداخل اطلاعات در میان بوده. به عبارتی زمان برای هر دو گروه به یک شکل گذشته اما چیزی که باعث تفاوت عملکردی دو گروه شده تداخل اطلاعات دو فصل برای گروه دوم بوده است.

عوامل عاطفی: دلیل به خاطرسپاری سخت ترین اسامی فوتبالیست ها یا بازیگران توسط بعضی افراد عوامل عاطفی و دوست داشتن آنهاست. اما عوامل عاطفی همیشه در نقش ذخیره ی بهتر اطلاعات نیستند. به این مثال توجه کنید: شما یک مانتوی سفیدرنگ دارید که به آن علاقه بسیاری دارید. دوست شما قرار است که فردا به یک مهمانی برود و مانتو سفید ندارد. از شما میخواهد که مانتوی سفید خود را به او قرض دهید. شما به او قول میدهید که فردا برای او مانتوی خود را می آورید. روز بعد شما فراموش میکنید مانتوی خود را برای دوستتان ببرید. اینجا شما به علت علاقه ی زیاد به مانتوی خود، فراموش کردید که آن را همراه خود ببرید.

عدم رمزگردانی: از عدم توجه می آید. زمانی که شما به امری توجه نداشته باشید یعنی آن را رمزگردانی نکرده اید. تصور کنید معلم از شما میخواهد که درس بعد را کنفرانس دهید. وقتی به خانه میرسید خواهرتان از شما میپرسد که فصل درباره چه چیزی بود؟ شما به این علت که موضوع فصل را رمزگردانی نکرده اید قادر به پاسخگویی به سوال خواهرتان نیستید.

مشکلات مربوط به نشانه های بازیابی: این مشکلات به شدت مربوط به نشانه های بازیابی هستند. نشانه های بازیابی دو دسته هستند. نشانه های درونی و بیرونی. نشانه های درونی مربوط به نشانه های معنایی هستند و نشانه های بیرونی به نشانه های حسی مربوطند. نشانه های درونی از نشانه های بیرونی کارامدترند.

پیشنهاد هایی برای مطالعه بهتر:

بیان اهمیت مطلب: بهتر است قبل مطالعه اهمیت مطلب را برای خود بازگو کنید و سپس به سراغ مطالعه بروید. با این کار شما در حال آماده کردن ذهن خود هستید. علت این کار رمزگردانی آسانتر مطالب است. زیرا مطالب دوست داشتنی راحت تر رمزگردانی میشوند.

پرهیز از همزمانی چند فعالیت( توجه ناقص): تا حد امکان باید از انجام دادن چند فعالیت به شکل همزمان خودداری کرد و به جای آن چند حس را درگیر انجام یک فعالیت کرد.

مرور کارامد: برای کنترل اثر گذشت زمان باید از مرور مطالب استفاده کرد. در هر بار مرور کارامد باید از خود بپرسیم این بار به چه مفهومی رسیدم که در گذشته به آن نرسیدم.

کاهش فاصله ی زمانی بین یادگیری یک مطلب و یادآوری آن: برای کنترل اثر گذشت زمان نباید فاصله مرور مطالب بیشتر از 6 یا 7 سال باشد. بیشترین زمان فراموشی مطالب همان ساعات اولیه یادگیری است بنابرین برای کنترل اثر گذشت زمان باید همان ساعات اولیه مرور را انجام داد.

کاهش اثر تداخل مطالب: برای کاهش اثر تداخل مطالب باید یادگیری عمیق داشته باشید. برای یادگیری عمیق نیز سعی کنید، معانی را درک کنید. یادگیری سطحی باعث تداخل مطالب میشود.

یادگیری با استراحت: یادگیری جدید مانع یادآوری قبل میشود. حتما بین ساعات مطالعه خود استراحت داشته باشید.

ساماندهی مطالب: سعی کنید به حافظه ی خود نظم دهید تا اطلاعات همیشه در دسترس باشند. درست مانند  یک کتابخانه ی فهرست بندی شده.

رمزگردانی معنادار: استفاده از رمزگردانی معنادار باعث میشود تا مطالب در ذهن ما ماندگارتر شوند. مثل حفظ 2020 به جای دوهزار و بیست به شکل بیست بیست.

مطالعه چندحسی: استفاده از چند حس مختلف برای مطالعه یک درس باعث پایدارتر شدن آن مطلب در ذهن میشود.

روش پس خبا: 

استفاده از چند روش حرکتی: یادداشت برداری، خلاصه نویسی، راه رفتن و برجسته کردن مفاهیم مواردی از این قبیل هستند.

بسط معنایی: گسترش دادن مفهوم یک مطلب با استفاده از مثال ها برای مشخص کردن آن مطلب را بسط معنایی گویند.

تمایزبخشی: بیان تمایز و تفاوت های یک مفهوم با مفهومی دیگر را تمایزبخشی گویند.

برگردان به زبان خود: اصرار بر حفظ مطالب فقط فراموشی بیشتر به دنبال می آورد. سعی کنید بعد از مطالعه ی هر مفهوم آن را به زبان خود بیان کنید.

آزمون مکرر: با هر آزمون نشانه های بازیابی در شما قوی تر میشوند در نتیجه مطالب را کمتر فراموش میکنید. به این حالت اصطلاحا اثر آزمون گویند.

نکات تکمیلی انتهای فصل:

هدف از حافظه ی قوی شکل دهی به تفکر است.

تکلیف اساسی به بعد از حافظه یعنی پرورش تفکر مربوط میشود.

حافظه ابزاری جهت رسیدن به تکالیف مهمتر مثل تفکر است.   

پدیده نوک زبانی به کدام یک از مراحل حافظه مربوط میشود و هدف از داشتن یک حافظه ی قوی چیست؟

1)رمزگردانی- پرورش تفکر

2)بازیابی- شکل دهی به تفکر

3)اندوزش- شکل دهی به تفکر

4) بازیابی- پرورش تفکر

کدام یک از راه های زیر برای جلوگیری از تداخل مطالب پیشنهاد میشود و کدام جمله، یک مطلب نادرست را بیان میکند؟

1) یادگیری با استراحت- در هر بار مرور کارامد باید از خود بپرسیم این بار به چه مفهومی رسیدم که در گذشته به آن نرسیدم.

2) یادگیری با استراحت- طبق آزمایش ابینگهوس، بیشترین مقدار فراموشی در ساعات اولیه یادگیری رخ میدهد. 

3) یادگیری عمیق- اصرار بر حفظ مطالب، تسلط بیشتر به همراه می آورد.

4) یادگیری عمیق- یکی از راه های انتقال اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به بلند مدت بازگویی و تمرین است. 

کدام یک از موارد به خطای اضافه کردن اشاره می کند و برای بازیابی آسانتر نشانه های بیرونی کارامدتر هستند یا نشانه های درونی؟

1) پر کردن چاله های ایجاد شده- بیرونی

2) فراموشی- درونی

3) بیان یک رویداد اتفاق نیفتاده- درونی

4) فراموشی- بیرونی

پل رسیدن از شناخت پایه به شناخت عالی کدام است و یکی از راه های انتقال اطلاعات از حافظه ی کوتاه مدت به حافظه ی بلندمدت کدام است؟

1)حافظه- توجه به اطلاعات

2) استدلال- بازگویی و تمرین

3) حافظه- بازگویی و تمرین

4) تصمیم گیری- توجه به اطلاعات

زمانی که مطالب را به دقت مطالعه میکنیم و همچنین زمانی که در صورت لزوم دوباره متن را میخوانیم به کدام یک از مراحل روش پس خبا اشاره دارد؟

1) به خود پس دادن- خواندن

2) پیش خوانی- سوال کردن

3) خواندن- به خود پس دادن

4) آزمون- خواندن

تهیه کننده:

آیدا علی بخشی- دانشجوی رشته روانشناسی دانشگاه تهران

سپاس از توجه شما

پاسخ تست ها را در فایل صوتی گوش دهید.