نویسنده: جرالدین بدل[1]
ما نمی‌توانیم از کودکان در برابر تمامی خطرات موجود در اینترنت محافظت کنیم. به کمک روش‌هایی متناسب با سن فرزندتان، می‌توان خطرات اینترنتی را کاهش داد؛ برای مثال، با نظارت بر استفاده‌ی آن‌ها و مسدود (فیلتر) کردن مضامین نامناسب و غیره. اما در عصر تلفن همراه، دیگر امکان کنترل چیزی که ممکن است بچه‌ها از طریق دیگر کودکان در زمین بازی ببینند، برای هیچ پدر و مادری وجود نخواهد داشت. وقتی کودکان به طور مداوم در شبکه‌ی اجتماعی هستند، احتمال دارد افراد بزرگ‌تر حداقل با دوستان ِ دوستان‌شان در ارتباط باشند؛ آدم‌هایی که بچه‌ها اصلاً در دنیای آفلاین (خارج از اینترنت) آن‌ها را نمی‌شناسند.
کودکان امروزی نسبت به یک نسل قبل یا نسبت به آن‌چه والدین می‌خواهند ، کم‌تر تحت حفاظت هستند. اما تمامی خطرات هم آسیب‌رسان نیستند. سواد دیجیتال یکی از ابزارهای حیاتی در پیشگیری از آسیب است؛ حتی زمانی که کودکان با خطرات مواجه می‌شوند نیز به کار می‌آید. حال این به چه معناست؟
سازمان یونیسف[2] در یکی از گزارش‌های اخیرش، سه نوع سواد دیجیتال را مشخص کرد:
سواد فنی: آشنایی با رایانه و داشتن مهارت‌های فنی برای استفاده از آن‌ها.
سواد رسانه‌ای: شناخت تفاوت برنامه‌های مختلف و نیز داشتن توانایی قضاوت این‌که منابع اطلاعات آنلاین قابل اعتماد هستند.
سواد اجتماعی: درک این‌که افراد در فضای مجازی چگونه رفتار می‌کنند و چه انتظاری باید از دیگران داشته باشید؟
به احتمال زیاد بیش‌تر والدین در مسائل فنی خبره نیستند. تعداد کمی از ما می‌توانیم برنامه بنویسیم (برنامه‌نویسی رایانه‌ای) یا از ابتدا یک رایانه بسازیم[3]. اما این‌طور نیست که نتوانیم فرزندان‌مان را تشویق کنیم برنامه‌نویسی را بیاموزند و حتی مهم‌تر از آن، تفکر رایانه‌ای را بشناسند.
شاید ما نیز از همه‌ی برنامه‌ها سر در نیاوریم. هر هفته حدود 15.000 برنامه‌ی جدید منتشر می‌شود و بعضی از این‌ها کودکان و جوانان را شیفته خواهندکرد. اما هم‌چنان می‌توانیم فرزندان‌مان را تشویق کنیم که بدانند برنامه‌ها و وب‌سایت‌های مختلف کاربردهای متفاوتی دارند، راه‌کارهای متفاوتی را می‌طلبند و همه به یک میزان نیز قابل اعتماد نیستند.
سواد اجتماعی آسان‌تر است: این همان کاری است که تقریباً همه‌ی والدین قبلاً انجام می‌دادند. بسیاری از مشکلات اینترنت همان مسائل اجتماعی هستند؛ این مشکلات به راه‌حل‌های اجتماعی نیاز دارند. برای مثال، کودکان باید بدانند که چون در حال نوشتن یک متن روی یک صفحه نمایش مجازی هستند، صرفاً به این معنا نیست که افراد واقعی پیام‌هایشان را نمی‌خوانند. آن‌ها باید به همان اندازه‌ی زندگی خارج از اینترنت‌شان (آفلاین) در فضای آنلاین هم معقول و سنجیده باشند. تصاویری که به اشتراک می‌گذارند یا پیام‌هایی که می‌فرستند، همان‌قدر مؤثر است که اگر آن‌ها را در زمین بازی پخش می‌کردند یا رو در روی کسی آن حرف‌ها را می‌زدند.
خبر خوب این است که تربیت بچه‌ها در راستای کسب بهترین‌ها از فضای آنلاین بسیار شبیه به تربیت آن‌ها در دنیای آفلاین است: باید آن‌ها را از چگونگی رفتار مسئولانه و قابل پیگیری آگاه سازیم- البته نه در رابطه با همه‌ی مسائلی که قرار است با آن‌ها مواجه شوند، زیرا چنین چیزی امکان‌پذیر نیست- اما آن اندازه که بتوانند قضاوت‌های عاقلانه‌ای در این زمینه داشته باشند.
ویراستار: لیلا زحلی
[1] Geraldine Bedell
[2] UNICEF
[3] برخی افراد با کسب اطلاعات لازم و تهیه‌ی ابزارهای موردنیاز، رایانه‌ی مخصوص به خود با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص می‌سازند .در واقع یک رایانه را به رایانه‌ی مخصوص خود تغییر می‌دهند.