به نظر میرسد تفاوتهایی در مهارتهای ذهنی و شناختی[1] ما برای یادگیری وجود دارد؛ تفاوتهایی که البته به شکلی که معمولا تصور میشود، نیست. یکی از بزرگترین مهارتهایی که میتواند تفاوتی بزرگ در یادگیری ما ایجاد کند، مهارت ساختارسازی[2] است. ساختارسازی به معنای آن است که بتوانیم با قرار دادن نظریات، ایدهها و آموختههای مختلف در کنار یکدیگر، یک نقشه یا مدل ذهنی منسجم در ذهن خود ایجاد کنیم. شخصی که توانایی بالایی در ساختارسازی داشته باشد، موارد جدید را بهتر میتواند بیاموزد. اما افراد با توانایی پایین در ساختارسازی، به راحتی نمیتوانند موارد کماهمیت را بیابند و آنها را خارج از چارچوب ذهنی خود قرار دهند.
نظریه ی ساختارسازی، شباهت بسیاری با ساخت یک روستای مینیاتوری با استفاده از قطعات لگو[3] دارد. شما ممکن است یک بسته ی کامل از قطعات را داشته باشید. میدانید که برای ساخت روستای خود باید قطعات مختلف را از هم تفکیک کنید. دستهبندیهای خود را شروع میکنید و تمام قطعات را بررسی و طبقهبندی میکنید. سپس شروع میکنید به ساخت ساختمانهای مختلف روستای خود. هر کدام از این ساختمانها یک ماهیت مستقل دارند و قطعات به شکل منظم و برنامهریزیشده در کنار هم قرار میگیرند تا آن ماهیت را بسازند. پس از آن که تمام ساختمانها ساخته شدند، خیابانها و کوچهها آنها را به هم ارتباط میدهند تا یک روستای کامل را تداعی کنند. به این صورت، ساختمانها و اجزای مختلف روستایی که ماهیتی مستقل داشتند، در کنار هم یک ماهیت بزرگتر و منسجم میسازند. ساختارسازی هم شباهت بسیاری به این تجربه دارد.
حال فرض کنیم که برادر یا خواهر کوچکتر شما، تعدادی قطعه از یک بسته ی دیگر لگو را در بسته ی روستای شما میریزد. در این حالت، اگر توانایی ساختارسازی بالایی داشته باشید، میتوانید قعطات جدید و اضافی را هم مورد بررسی و تحلیل قرار دهید. ممکن است تشخیص دهید که این قطعات جدید، ماهیت و انسجام روستای شما را به هم میزنند و باید آنها را کنار بگذارید. شاید هم تشخیص دهید که میتوان آنها را در قسمتی از روستا جای بدهید و آن را (که مانند مدل ذهنی است) ارتقا دهید.
در یادگیری هم اگر از این سطح از مهارت ساختارسازی برخوردار باشید، میتوانید تصمیم بگیرید که یک مطلب آموختنی جدید، چه جایگاهی باید داشته باشد و آیا جای دادن این آموخته در ذهنتان باعث جزئیات بیشتر، افزایش ظرفیت و دادن معنای جدید به مدلهای ذهنی شما میشود یا تنها ابهام و بار اضافهای بر مغزتان خواهد بود که باید آن را دور بریزید.
[1] Cognitive
[2] Structure Building
[3] نام تجاری نوعی اسباب بازی است. در این بازی، قطعات کوچکی که اصطلاحا آجرهای لگو خوانده میشوند، در کنار یا روی یکدیگر قرار میگیرند تا یک ساختمان یا چیز دیگری بسازند.
منبع:
Brown, Peter; Roediger, Henry; McDaniel, Mark. make it stick:The Science of Successful Learning. London: The Belknap Press Of Harvard University Press, 2014. pp. 153-154.