روش مطالعه‌ی ادبیات فارسی در آزمون سراسری

مباحث این کتاب به چهار بخش املا، نگارش، زبان‏شناسی و دستور زبان تقسیم می‌شود. در مورد نحوه‌ی تسلط بر مقوله‌‏ی املا بحث کردیم.

روش مطالعه‌ی ادبیات فارسی در آزمون سراسری

املا و واژگان: هنگام مطالعه‌ی کتاب درسی باید تمام لغات و اصطلاحاتی که از لحاظ معنایی و املایی اهمیت دارند، مشخص کنید و در حاشیه‏‌ی کتاب یادداشت کنید و معنی لغات را حفظ کرده و با چند بار نوشتن و تمرین کلمات مهم املایی، دیکته‏ی آن‏ها را یاد بگیرید. این کلمات مهم معنایی و املایی در تمام بخش‏‌های کتاب اعم از متون، شعرها، تمرین‌ها و... یافت می‌شوند. هم‌چنین بعضی از واژه‌ها بیش از یک معنی دارند که باید به معانی مختلف آن توجه داشته باشید. برای مبحث املا، درس‏های املایی کتاب زبان ‏فارسی و برای مبحث واژگان، واژگان ذکرشده در پایان کتاب باید مورد توجه و مطالعه قرار گیرد.

تاریخ ادبیات و اعلام: تنها راه‌حل اساسی برای تسلط بر این مقوله، مرور مداوم و پیوسته‏ی آن‏هاست. می‌توانید با تهیه‌‌ی فلش‌کارت‏هایی اطلاعات مربوط به هر کدام از نویسندگان و شاعران را ثبت کرده و این فلش‏ها را به طور مرتب مرور کنید. هر کدام از کارت‏ها به یک شاعر یا نویسنده اختصاص دارد که تمام اطلاعات مربوط به شاعر در آن ثبت شده است. دسته‏‌بندی شاعران بر اساس مکتب ادبی یا دوره‌ی تاریخی نیز می‏تواند به روند یادگیری سرعت بخشد. باید علاوه بر تاریخ ادبیات‌‌های موجود در متن کتاب، اعلام ذکرشده در آخر کتاب ادبیات فارسی را نیز به دقت مطالعه کنید. برای حفظ آثار شاعران نیز می‌توان از سرواژه‌ها استفاده کرد (برای مثال آثار نظامی را می‌توانید در واژه‌ی ملخ‌ها خلاصه کنید: مخزن‌الاسرار/ لیلی و مجنون/ خسرو و شیرین/ هفت‌پیکر/ اسکندرنامه).

زبان فارسی: مباحث این کتاب به چهار بخش املا، نگارش، زبان‏شناسی و دستور زبان تقسیم می‌شود. در مورد نحوه‌‌ی تسلط بر مقوله‌‏ی املا بحث کردیم. دو مقوله‌‌ی نگارش و زبان‌شناسی نیز حاوی متون حفظی هستند که با شیوه‌‌ی سایر درس‌های متنی (مرور پیوسته) باید مطالعه شوند؛ اما بیش‌ترین تأکید طراحان آزمون سراسری بر مقوله‌ی دستور زبان است. برای تسلط یافتن بر مطالب این بخش ابتدا باید تعریف ساده‌‌ی هر کدام از دستور‏ها و قواعد را یاد گرفته و سپس به تمرین این قواعد بر روی متن بپردازید. مثلاً برای تسلط بر مبحث ساختمان اسم ابتدا باید انواع اسم را از لحاظ ساخت بشناسید و سپس ساخت اسم‏های موجود در یک متن را مشخص کنید.

آرایه‌های ادبی و قرابت معنایی: از آن‌جا که تقریباً نیمی از سؤالات درس ادبیات به این بخش مربوط می‏شود، باید به طور جدی به این مقوله بپردازید و به نهایت تسلط در مباحث آن برسید. نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که دو مقوله‌ی آرایه‌‌ها‏ی ادبی و معنا و مفهوم اشعار به هم وابسته هستند و هنگام مطالعه‌ی اشعار و متون باید هم‏زمان هر دوی آن‏ها را مد نظر قرار داده و هر یک را مکمل دیگری بدانید. برای پاسخ‏گویی به سؤالات آرایه‌‌ها‏ی ادبی باید ابتدا تعریف ساده‌ی هر کدام از آرایه‏‌ها را یاد بگیرید و هر آرایه را با یک مثال پرکاربرد و مشهور یاد در ذهن داشته باشید. هنگام مطالعه‏ی اشعار باید هر آن‌چه از آرایه‏‌ها به ذهنتان می‏رسد یادداشت کنید. هنگام مطالعه‌‏ی اشعار و متون باید هم به معنای ظاهری ابیات و متون توجه کنید و هم بتوانید با نگاهی تحلیلی مفهوم بیت را عنوان کنید و بتوانید متون و اشعاری را که با هم قرابت دارند، مشخص کنید. پس برای تسلط بر مقوله‌‌ی قرابت معنایی باید مطالعه‌ را با نگاهی کل‏نگرانه انجام دهید. باید بتوانید ابیات و متون مرتبط با هم را مشخص کنید. کتاب آبی کانون که با عنوان قرابت معنایی به چاپ رسیده، می‌تواند در تسلط بر مبحث قرابت معنایی به شما کمک کند. دانش‌آموزان سخت‌کوش برای تقویت مبحث آرایه‌‏های ادبی و تسلط بیش‌تر بر قرابت‏ معنایی می‌توانند مطالعه‌‏ی غیر ‏درسی را نیز در برنامه‏ی مطالعاتی خود بگنجانند (مطالعه‌‌ی اشعار حافظ و مولانا می‏تواند در افزایش درک و فهم شعری مؤثر باشد).

Menu