وقتی در کلاس، جذب سخنان دبیر خود شدهاید و همهی «هوش و حواس» شما متوجه حرفهای اوست، تقریباً هیچ صدای دیگری را نمیشنوید، در حالی که سروصدای کم و بیش یکنواخت بازی بچهها در حیاط مدرسه یا عبور اتومبیلها در خیابان، به طور دایم وجود دارد؛ ولی اگر به سخنان دبیر خود بیعلاقه باشید، با آنکه موجهای حاصل از صدای او به گوش شما میرسد، آنها را نمیشنوید. در زبان فارسی ضربالمثل جالبی وجود دارد که: «با یک دست نمیتوان دو هندوانه برداشت»؛ یعنی به طور همزمان و با هم، نمیتوان دو کار را انجام داد. همین اصل روانشناسی است که باید ضمنیادگیری، مورد توجه قرار گیرد. به چه منظور به مدرسه میروید؟ چرا در کلاس درس حاضر میشوید؟ مگر نمیشود آنچه را میخواهید و علاقهمندید، ضمن مطالعه یاد بگیرید و فقط به خود متکی باشید؟
حقیقت این است که همه چیز را نمیتوان در کتاب درسی یا کتاب دیگر پیدا کرد. گذشته از این، ضمن پرسشهای دانشآموزان یا بیانهای درست و نادرستی که از زبان دانشآموزان جاری میشود، خیلی چیزها میتوان آموخت.
هنوز عادت نشده است که معلمان و نویسندگان کتابهای درسی یا کمکدرسی، سعی کنند همهی تجربههای دوران طولانی کار خود را به روی کاغذ بیاورند و در اختیار ما بگذارند.
شرکت در کلاس، روش یادگیری جمعی و راهکار اجتماعی و گروهی را به ما میآموزد. بهویژه در زمان ما، برای پیشرفت دانش نمیتوان تنها به تلاشهای فردی متکی بود. در برخورد اندیشهها و در کارهای ویژهکاران است که اندیشههای نو پدید میآید و راه برای عبور از دشواریها باز میشود.
اگر عادت کردهاید وقتی معلم درس میدهد، با عجله (و به طور طبیعی، بدون فکر)، همهی گفتهها و نوشتههای او را در دفتر خود وارد کنید، باید مطمئن باشید که از درس معلم، اگر نگویم هیچ بهرهای نبردهاید، بهرهی بسیار کمی بردهاید.
کار در منزل
قبل از هر چیز تأکید این نکته ضروری است، تکلیفهای مربوط به هر درس را، در همان روزی انجام دهید که درسش را در مدرسه خواندهاید. فرض کنید امروز دوشنبه است و شما درس جبر داشتهاید. وقتی بعد از پایان کلاسها به منزل میرسید، دفتر جبر خود را بردارید و تکلیفهایجبررا انجام دهید. اگر فقط هفتهای یکبار و روزهای دوشنبه با دبیر جبر خود روبهرو میشوید، تکلیف هر هفته را باید عصر دوشنبهی همان هفته انجام دهید، نه عصر یکشنبهی هفتهی بعد. شما هر قدر حافظهای نیرومند داشته باشید، با گذشت یک هفته، بسیاری از نکتههایی را که در کلاس شنیدهاید، از یاد میبرید و درنتیجه، نمیتوانید با موفقیت کامل بر موضوع درس مسلط شوید. بعد از به پایان رساندن کارهای مربوط به همان روز، کافی است مراجعهای سریع به درسهای فردای آن روز بکنید تا برای فردا آمادگی داشته باشید.
برای هر درس یک دفترچه داشته باشید. نوع دفترچه و جنس کاغذ و جلد آن، حتی تعداد صفحههای آن مهم نیست. همهی کارهای خود را در همین یک دفترچه انجام دهید.
چیزی را پاک نکنید. اگر اشتباهی رخ داد، خط نازکی روی آن بکشید. باید برای خودتان و هم برای دبیرتان روشن باشد، بیشتر در چه زمینههایی اشتباه میکنید! تمیزی کار در این نیست که خطخوردگی نداشته باشد؛ در این است که منظم و خوانا نوشته شود. در ضمن وقتی با رابطهها و نمادها سروکار دارید، به این چند نکته توجه بیشتری کنید.
اگر از دو طرف برابر چیزی را حذف میکنید، اگر صورت و مخرج کسری را ساده میکنید، اگر به جای چند جملهی تشابه، مجموع جبری آنها را مینویسید،... چیزی را خط نزنید، بلکه این عملها را با نمادهایی که میشناسید مشخص کنید.
اگر برای انجام تبدیلی یا عملی، شرطی وجود دارد، ذکر شرط را فراموش نکنید. همچنین اگر برای عمل خود توضیحی دارید، آن را در مقابل عملی که انجام دادهاید یا وقتی از چپ به راست مینویسید، ممکن است تمام مطلب در یک سطر جا نگیرد و مجبور شوید بقیهی آن را در سطر بعد بنویسید. در این صورت آخرین نماد سطر قبل را در آغاز سطر بعد تکرار کنید.