یکی از مهمترین دغدغههایی که همواره ذهن معلمان ابتدایی و راهنمایی را به خود مشغول میکند، برخورد با دانشآموزانی است که در عین تواناییهای ذهنی، هوش و انگیزهی بالا و دارا بودن منابع کافی و جامع درسی، از نظر توانایی درک مطلب مشکلاتی دارند. این مشکلات به این صورت بروز میکند که دانشآموزان توانایی درک سؤالات یا مطالب درسی در ردهی بالا و نیز مهارت ترکیب و تلفیق عبارات و مفاهیم را در لایههای عمیق یادگیری ندارند و این مشکل نهتنها در درسهایی مانند فارسی و ادبیات بلکه در سایر درسها نظیر ریاضی، علوم و ... هم به خوبی مشهود است.
این مسئله که یکی از مهمترین دغدغههای معلمان و حتی سیستم آموزش و پرورش محسوب میشود مختص یک شهر یا یک کشور نیست بلکه تمام دانشآموزان مقطع ابتدایی و راهنمایی با آن دست و پنجه نرم میکنند. در این راستا و برای حل این مشکل که اثرات آن در مقاطع بالاتر تحصیلی خودنمایی میکند، تلاشی در سطح بینالملل صورت گرفته که هدف این مطالعهی بینالمللی، بهبود سطح سواد دانشآموزان و آموزش و درک مفاهیم عمیق ذهنی در قالب کتابهایی با عنوان داستان است. این کتابها در سطح بینالملل با عنوان کتابهای PIRLS شناخته میشوند که بر دو هدف عمده متمرکز هستند:
1. خواندن برای به دست آوردن اطلاعات و استفاده از آن، زمانی که هدف خواننده کسب اطلاعات است.
2. شناخت و آشنایی با یک مهارت آموزشی و تربیتی که در قالب داستان نهفته است.
در توضیح قسمت اول باید گفت زمانی که یکی از کتابهای بهبود سطح سواد را مطالعه میکنید متوجه خواهید شد که بر اساس قالب داستان به موضوعی خاص اشاره میکند. برخی از جملات و عبارات با رنگی متفاوت از بقیه نگارش شده است که در رابطه با موضوعی خاص (اطلاعاتی در مورد یک حادثهی تاریخی یا اجتماعی) را به مخاطب القا میکند و میتوانید در کمترین زمان ممکن اطلاعاتی در این رابطه به دست بیاورید. همچنین محتوای داستان طوری طرحریزی شده است که هدف دوم را به طور کاملاً نامحسوس مورد پوشش قرار میدهد و یک مهارت آموزشی تربیتی را برای مخاطب خود بیان میکند.
در پایان هر یک از این کتابها فعالیتهایی از دانشآموز خواسته میشود که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. واژههای جدید را پیدا کرده و با آنها جمله بسازد.
2. دانشآموز داستان را برای دیگران بازخوانی کند.
3. سؤالاتی در مورد مهارت آموزشی مورد نظر از او پرسیده میشود.
4. خود را به جای یکی از شخصیتهای داستان بگذارد و داستان را از زبان خود روایت کند.
5. ویژگی اخلاقی عنوانشده در کتاب بیانگر چیست؟
با انجام فعالیتهای بالا دانشآموزان میتوانند به خوبی متوجه شوند که چه حجمی از داستان را به طور کامل درک کرده و چه مطالبی برایشان جذابیت داشته است. بازخوانی و روایت کتاب از زبان خود منجر به افزایش اعتمادبهنفس، ادراک، تسلط و سخنوری فرد میشود که در بلندمدت اثرات آن به خوبی در رفتارهای فردی، اجتماعی و تحصیلی دانشآموزان بارز است.
نمونههایی از این کتابها عبارتند از: خواب جادویی، فرزند فراموششده، شغالی که طاووس شد.
در کتاب خواب جادویی شما اطلاعاتی در زمینهی دورهی اشکانیان و آغاز سلسلهی سامانیان به دست میآورید و با مهارت آموزشی "نه گفتن" آشنا میشوید.
حجم کم کتابها، قالب داستانگونه، درگیر کردن مخاطب با محتوای کتاب و آموزشهای نهفتهشده در آن از جملهی بارزترین ویژگیهایی است که کتابهای بهبود سطح سواد را از دیگر کتابها مجزا میکند و تأثیر بسزایی در افزایش درک و فهم دانشآموزان دارد و منجر به بهبود تواناییهای آنها در جهت حل و درک مطالب درسی میشود.