روانشناسی،تعریف و روش مطالعه-درس اول-خلاصه و تست-فاطمه صفری

دوستان عزیز سلام!

در این مطلب ابتدا با چند تست میزان تسلط خودمون رو در این مبحث ارزیابی میکنیم و پاسخ تشریحی هر تست را با دقت میخونیم. 

سپس نکات مهم و خلاصه درس اول روان شناسی یازدهم (صفحه 8 تا 33) رو با هم بررسی میکنیم.

نویسنده:

ضمنا فایل ضمیمه که متن کامل این مطلب با کیفیت بیشتر در اون اومده رو میتونید در انتهای مطلب دریافت کنید

«ارزیابی اولیه روان‌شناسی»:

تست اول

1- دانشمندان از طریق تعریف عملیاتی، کدام فعالیت علمی را انجام می‌دهند؟   (صفحة 18 و 19 کتاب درسی) (کنکور سراسری ـ 99)

1) پدیده‌های طبیعی را پیش‌بینی می‌کنند.              2) نحوة اندازه‌گیری متغیرها را مشخص می‌کنند. 

3) ارتباط بین دو یا چند متغیر را روشن می‌کنند.      4) فرضیه‌ای که به‌طور تجربی قابل بررسی است را ارائه می‌کنند. 

پاسخ تشریحی

منظور از تعریف عملیاتی این است که در روش علمی، متغیر مورد نظر باید به صورت عینی و دقیق تعریف شود؛ به گونه‌ای که همة افراد با مطالعة تعریف متغیر مورد نظر، به برداشت یکسان و یا تقریباً یکسانی برسند. تعریف عملیاتی باعث سهولت اندازه‌گیری می‌شود. هرچه متغیر دقیق‌تر تعریف شود، اندازه‌گیری هم دقیق‌تر است.

پاسخ: گزینة 2

تست دوم

2- چرا در مثال زیر، رعایت ویژگی تکرارپذیری با چالش مواجه می‌شود؟   (صفحة 19 و 20 کتاب درسی) (آزمون کانون ـ 96)

«روان‌شناسی، برای بررسی تأثیر مواد مخدر بر درمان بیماری افسردگی، دو گروه بیماران افسرده را مورد آزمایش قرار داد. به گروه اول مواد مخدر داد و گروه دوم روند عادی درمان خود را طی ‌کردند. این فرایند پس از دو ماه به پایان رسید و وی در پایان بررسی‌ها به پاسخ قانع کننده‌ای دست نیافت. اما این احتمال را می‌داد که گروه دوم سریع‌تر درمان شده‌اند، اما نمی‌توانست آزمایش را تکرار کند تا به یافته‌های خود مطمئن شود. به دلیل …»

1) عدم توانایی روان‌شناس در عملیاتی کردن مفهوم افسردگی و مشخصات آن

2) رعایت مسائل اخلاقی و پیچیدگی موضوع پژوهش‌های مربوط به انسان

3) عدم امکان اندازه‌گیری میزان مواد مخدر لازم برای پیدا کردن رابطه علت و معلولی

4) ناتوانی روان‌شناس در تشخیص تجربی و عینی از رابطه زمان و میزان مواد مخدر بر درمان افسردگی

پاسخ تشریحی

روان‌شناس به‌دلیل رعایت مسائل اخلاقی و پیچیدگی‌های موضوع پژوهش‌های مربوط به انسان، همواره با محدودیت‌هایی مواجه است. در واقع، دادن مواد مخدر به بیماران افسرده و بررسی تأثیر آن نه تنها عملی خلاف اخلاق محسوب می‌شود بلکه پروسه درمان افسردگی را با پیچیدگی‌های بیشتری روبه‌رو می‌سازد. 

گزینة 2

تست سوم

3- به‌ترتیب هر یک از موارد مشخص شده در متن زیر، به کدام یک از مراحل شناخت مربوط می­شود؟  

(صفحة 21 و 22 کتاب درسی) (آزمون کانون ـ 96)

«محمد با پدر خود به یک روستا سفر می‌کند، او در روستا گل­های رنگارنگ زیادی را می­بیند اما به گل‌های زرد رنگ علاقه بیشتری نشان می­دهد. او این منظره را به ذهن می­سپارد و این خاطره سال­ها در یاد او می­ماند. هر بار با تداعی آن گل‌ها زمزمه می­کند که ای کاش نظیر این گل‌ها را در باغچة خانة خود داشتیم اما افسوس که به دلیل آلودگی هوا در شهر این امکان وجود ندارد.»

1) ادراک ـ توجه ـ احساس                           2) احساس ـ تفکر ـ حافظه

3) حافظه ـ احساس ـ ادراک                          4) توجه ـ حافظه ـ تفکر

پاسخ تشریحی

محیط ما مملو از محرک‌های مختلفی است. این محرک­ها گیرنده­های حسی همچون گوش، چشم و ... را تحریک می­کنند. به کمک توجه، یک یا چند محرک احساس شده را انتخاب می­کنیم. سپس محرک انتخاب شده را مورد تعبیر و تفسیر قرار می­دهیم. به فرایند تفسیر و معنا بخشی محرک‌های انتخابی ادراک گفته می­شود. در مرحله بعد تفسیرهای خودمان را در محفظه­ای نگهداری می­کنیم که به آن «حافظه» می­گویند. قسمت اول، نشان دادن علاقه، دلالت بر توجه دارد. قسمت دوم مشخص شده اشاره به  محفظة نگهداری یعنی حافظه دارد. قسمت سوم به این مسئله بر­می‌گردد که، سعی می­کنند از اطلاعات موجود در حافظه استنباط‌های زیادی داشته باشند، فرایند استفاده از اطلاعات موجود در حافظه تفکر نام دارد. بنابراین، این که محمد استدلال می‌کند که به دلیل آلودگی هوا، گل‌­ها در شهر آن‌ها نمی‌رویند مربوط به مرحلة تفکر است.

گزینة 4

تست چهارم

4- شناسایی «مهم‌ترین علل شکست تحصیلی» به کدام مفهوم اشاره دارد؟    (صفحة 14 کتاب درسی) (کنکور سراسری ـ 98) 

1) تبیین            2) توصیف        ۳) کنترل      ۴) پیش‌بینی

پاسخ تشریحی

واژة تبیین، به بیان چرایی پدیدة اتفاق افتادن یک پدیده اشاره دارد. 

به‌ترتیب اهداف علم روان‌شناسی؛ توصیف  تبیین  پیش‌بینی کنترل است.

 گزینة 1 

تست پنجم

5- به‌ترتیب پاسخ هر یک از گزاره های زیر در کدام گزینه ذکر شده است؟ (صفحة 12 و 13 کتاب درسی) (آزمون کانون ـ 96)

الف) یکی از روش‌های تجربی برای بررسی رابطه بین پدیده‌ها چیست؟

ب) با توجه به سلسله مراتب بیان‌های علمی مرحلة پس از «مسئله» و مرحلة پیش از «نظریه» کدام است؟ (به‌ترتیب)

ج) روش‌های فلسفی جز کدام دسته از روش‌های کسب آگاهی و معرفت است؟

د) یکی از علت‌های کنار گذاشتن برخی پاسخ‌ها پس از مدتی چیست؟

1) الف) مشاهده، ب) فرضیه ـ اصول یا قوانین، ج) عقل، د) تغییر در پیش‌فرض‌های دانشمندان

2) الف) استدلال‌های منطقی، ب) اصول ـ قوانین، ج) تجربه، د) آگاهی از آزمایشات قبلی

3) الف) مشاهده، ب) فرضیه ـ اصول، ج) شهود، د) آگاهی از آزمایشات قبلی

4) الف) استدلال‌های منطقی، ب) نظریه ـ فرضیه، ج) عقل، د) تغییر در پیش‌فرض‌های دانشمندان

پاسخ تشریحی

الف) در علوم تجربی با کمک مشاهده و روش‌های مختلف، رابطه‌ بین پدیده‌های طبیعی بررسی می‌شود.

ب) در سلسله مراتب پژوهش‌های علمی پس از مسئله، فرضیه و مرحلة پیش از نظریه، اصول یا قوانین است.

د) روش‌های فلسفی از طریق عقل از منابع و روش‌های سبک آگاهی و معرفت است.

ج) معتبر بودن پاسخ پس از مدتی ممکن است به‌دلیل آگاهی از نادرستی آزمایشات قبلی یا به‌دلیل تغییر در پیش فرض‌های دانشمندان نادرست تلقی شود.

گزینة 1

درسنامه درس یک

منابع کسب آگاهی ومعرفت: عقل / شهود ودریافت درونی / استناد به وحی، آیات الهی، سخن و عمل بزرگان دین / تجربه (روش های علم تجربی)

مراحل پژوهش:

آغاز پژوهش های دانشمندان با طرح مسئله

پاسخ اولیه به مسائل علمی با توجه به دانش وتجربه های قبلی و قوه تخیل (فرضیه)

تبدیل شدن فرضیه ها در صورت پذیرفته شدن به قانون یا اصل  

شکل گیری مجموعه ای منسجم از اصول و قوانین علمی درباره یک موضوع (نظریه)

اهداف روان شناسی:

توصیف (بیان چیستی موضوع و مفهومی)

تبیین (بیان چرایی اتفاق افتادن یک پدیده)

پیش بینی

کنترل

* مهم ترین دلیل دشواریِ پیش بینی و کنترل در علم روان شناسی، پیچیدگی و دشواری توصیف و تبیین در موضوعات مختلف این علم است.

کاربردی ترین تعریف روش علمی

فرايند جست و جوي با قاعده و نظام دار براي مشخص كردن يك موقعيت نامعين

 فرايند : جريان رسيدن به هدف 

جست و جو: سبب هدفمند شدن روش علمي 

با قاعده و نظام دار : روش علمي تابع قواعد مشخص و منظم 

مشخص كردن يك موقعيت نامعين : ابهام زدایی و روشن سازی

ویژگی های روش علمی:

تعریف عملیاتی: تعریف متغیرها ، به شکل دقیق، شفاف و قابل اندازه گیری و  به گونه‌ای که همه افراد با مطالعۀ آن به برداشت یکسان و یا تقریباً یکسانی برسند

تکرار پذیری: هر دانشمند با رعایت ضوابط علمی میتواند یافته های دیگران را تکرار کند

پردازش (درک وفهم بیشتر):

پردازش ادراکی: صرفا بر ویژگی های حسی مانند اندازه تکیه دارد 

پردازش مفهومی: علاوه بر ویژگی های حسی تحت تاثیر ویژگی های کیفی است 

* هرچه پردازش ما مفهوم یتر باشد، شناخت شکل گرفته، پایدارتر و کارآمدتر خواهد بود

روش های جمع آوری اطلاعات در روان شناسی:

مشاهده:

اطلاعات باید به شکل دقیق ثبت شوند و تا جای ممکن، از تعصّب یا پیش داوری ها به دور بود

پرسش نامه:

محقق از خودِ فرد درباره رفتار یا افکار خاص او می‌پرسد

پرسش نامه به صورت های مختلف نمره‌گذاری می‌شود

مصاحبه:

محقق در ضمن گفتگو و براساس پاسخ های دریافت کرده، پرسش بعدی خود را معلوم و مصاحبه را هدایت می کند

برخلاف گفتگوی معمولی، هدفمند و سازمان یافته است

آزمون ها:

بیش از هر روشی، افراد عادی جامعه با استفاده از آزمون های روان شناختی مواجه شده باشند

ابزاری برای کمّی کردن ویژگی های روان شناختی هستند

باید دقیقاً همان چیزی را اندازه گیری کنند که برای آن ساخته شده اند

در دفعات متعدد اجرا باید نمره یکسان یا تقریباً یکسانی به ما بدهند

نویسنده: فاطمه صفری، دانشجوی دبیری علوم اجتماعی پردیس نسبیه تهران -رتبه 120 منطقه یک - کنکور انسانی 99 

برای دسترسی به دیگر مطالب مربوط به ازمون 7 ابان به لینک زیر مراجعه کنید.

فاطمه ایزدی-دانشجوی روان شناسی دانشگاه شیراز

موفق باشید