سلام به همه دوستان!
در این مطلب قصد داریم درس چهاردهم دین و زندگی یازدهم را با هم مطالعه و بررسی کنیم. فایل کامل این درسنامه به همراه تست و پاسخ تشریحی در انتهای مطلب ضمیمه شده است.
| رتبه 9 منطقه دو کنکور انسانی 1400 دانشجوی اقتصاد دانشگاه تهران |
صفحه اینستاگرام ما
برای ارتباط بیشتر با رتبه برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج کانون برترها را دنبال کنید.
همچنین می توانید با شماره 0218451 داخلی 3123 تماس بگیرید.
ویژگی های این مطلب
درسنامه جامع و کامل
بررسی روابط علی و معلولی
دسته بندی دقیق ویژگی ها
بررسی پنج تست از کنکور سراسری
درسنامه
تفقه: کسب معرفت عمیق
فقیه: افرادی که به معرفت عمیق در دین می رسند و می توانند قوانین و احکام اسلام را از قرآن و روایات به دست آورند، فقیه نامیده می شوند.
*مسلمانان وظیفه دارند در زمان غیبت امامان یا عدم امکان دسترسی به ایشان، به این فقیهان مراجعه کنند.
احادیث مرتبط
پیامبر(ص): «حال کسی که از امام خود دور افتاده و به او دسترسی ندارد، سخت تر از حال یتیمی است که پدر را از دست داده است؛ زیرا چنین شخصی، در مسائل زندگی، حکم و نظر امام را نمی داند. البته اگر یکی از پیروان ما که به علوم و دانش ما آشناست، وجود داشته باشد، باید دیگران را که به احکام ما آشنا نیستند، راهنمایی کند و دستورات دین را به آنها آموزش دهد. در این صورت، او در بهشت با ما خواهد بود».
نکته حدیث: فقیه کسی است که با مطالعه دقیق منابع اسلامی به مرحله ای از تخصص در دین رسیده و توان به دست آوردن احکام اسلام و بیان آن برای مردم را دارد.
امام صادق (ع): «فاما من کان من الفقهاء صائنا لنفسه حافظا لدینه مخالفا لهواه مطیعا لامر مولاه فللعوام ان یقلدوه ...»
نکات حدیث:
1- مخالفت کننده با هوی و هوس : عزتمند
2- فرمان بردار مولا : مرتبط با آیه ولایت
3- مردمی که می خواهند براساس قوانین اسلام زندگی کنند، اما به پیامبر و امام دسترسی ندارند، باید به فقیه واجد شرایط ویژه مراجعه کنند.
امام زمان (ع): «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله علیهم»
نکات حدیث:
1- این حدیث پاسخ امام به یکی از یاران خود (اسحاق بن یعقوب) درباره رویدادهای جدید عصر غیبت است.
2- حدیث با موضوع «پویایی و روزآمد بودن دین اسلام» از عوامل ختم نبوت مرتبط است.
3- در این روایت شریف به ویژگی «زمان شناس بودن مرجع تقلید» اشاره شده است.
4- فقیه باید بتواند احکام مسائل و رویدادهای جدید را نیز که در زمان پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) اتفاق نیفتاده است به دست آورد.
این روایات بیانگر آن است که مسلمانان در غیبت امام، نه تنها در احکام و مسائل فردی، بلکه در مسائل اجتماعی هم، باید به «فقیه» مراجعه کنند. روشن است که انجام چنین وظیفه ای، جز با نفی حاکمان طاغوت و تشکیل «حکومت اسلامی» به رهبری فقیه میسّر نیست.
در دوره غیبت، بنا به فرمان امام زمان (ع) و به نیابت از ایشان، «فقیهان» واجد شرایط، دو مسئولیت مرجعیت دینی و ولایت ظاهری را برعهده دارند و در حدّ توان، جامعه اسلامی را در مسیر اهداف الهی هدایت و رهبری می کنند.
تقلید: مراجعه به متخصصان دین (جهت یادگیری احکام دینی) >>> روش عقلی
مرجع تقلید: فقیه متخصص احکام دینی
ولی فقیه: از میان فقیهان کسی که توانایی سرپرستی و ولایت جامعه را دارد، عهده دار حکومت می شود و قوانین الهی را در جامعه به اجرا در می آورد. به فقیهی که این مسئولیت را به عهده می گیرد، ولی فقیه می گویند.
نحوه تداوم مسئولیت های پیامبر در عصر غیبت:
مرجعیت دینی: مرجعیت فقیه
ولایت ظاهری: ولایت فقیه
شرایط مرجع تقلید:
1- باتقوا
2- عادل
3- زمان شناس
4- اعلم
راه های شناخت مرجع تقلید:
1- از دو نفر عادل و مورد اعتماد که بتواند فقیه واجد شرایط را تشخیص دهد، بپرسیم.
2- یکی از فقیهان، در میان اهل علم آن چنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود و بداند که این فقیه، واجد شرایط است.
نکات مهم:
1- تشخیص فقیه واجد شرایط به عهده دو نفر عادل و مورد اعتماد است اما تعیین و انتخاب آن در نهایت به عهده خود مکلّف است.
2- شرط فقیه، مشهور بودن در میان اهل علم است؛ نه مردم.
شرایط ولی فقیه:
1- باتقوا
2- عادل
3- زمان شناس
4- مدیر و مدبّر
5- شجاع و دارای قدرت روحی
*حکومت و رهبری فقیهی که شرایط فوق را دارد، مشروع است؛ یعنی دین به او اجازه رهبری مردم را داده است. در غیر این صورت، پیروی از دستورات وی حرام است؛ یعنی حکومت طاغوتی است.
*شرط دیگر، پذیرفته شدن از جانب مردم و مقبول بودن نزد آنهاست.
**پس تشکیل نظام و حکومت اسلامی، بر دو پایه «مشروعیت» و «مقبولیت» استوار است.
تست های درس چهاردهم
1- مرجع تقلید علاوه بر تخصص در فقه باید دارای چه شرایطی باشد تا مشروعیّت پیدا کند و در غیر این صورت پیروی از دستورات وی چه حکمی دارد؟ (متوسط – سراسری ریاضی 98)
1) باتقوا، عادل و زمان شناس باشد – بنا به احتیاط جایز نیست
2) عادل بوده، حریص به دنیا نباشد – بنا به احتیاط جایز نیست
3) عادل بوده، حریص به دنیا نباشد – حرام است
4) باتقوا، عادل و زمان شناس باشد – حرام است
2- اعلم بودن در شرایط مرجع تقلید به چه معناست و راه شناخت آن چگونه است؟ (نسبتا دشوار - سراسری ریاضی 99)
1) در میان فقها از همه متخصص تر باشد – در میان اهل علم آنچنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود و بداند که این فقیه واجد شرایط است.
2) بتواند احکام دین را از نیازهای روز به دست آورد - در میان اهل علم آنچنان مشهور باشد که انسان مطمئن شود و بداند که این فقیه واجد شرایط است.
3) در میان فقها از همه متخصص تر باشد – با رجوع به رساله علمیه مجتهد و بررسی آن برای انسان اطمینان حاصل شود که نسبت به مجتهدین دیگر باتقواتر است.
4) بتواند احکام دین را از نیازهای روز به دست آورد - با رجوع به رساله علمیه مجتهد و بررسی آن برای انسان اطمینان حاصل شود که نسبت به مجتهدین دیگر باتقواتر است.
3- با توجه به اینکه «فهم عمیق و تخصص در دین مقدور همگان نیست» کدام آیه شریفه به رفع مشکل ناشی از این موضوع اشاره نموده است؟ (ساده، سراسری زبان 98)
1) وَ مَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ
2) أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا
3) وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ
4) وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ
4- کدام عبارت، وظیفه مردم برای به دست آوردن احکام رویدادهای جدید در زمان غیبت را بیان نموده است؟ (نسبتا دشوار - سراسری تجربی 98)
1) أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ
2) وَ مَا كَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ
3) ِإِنِّی تَارِک فِیکمُ الثَّقَلَینِ کتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیتِی مَا إِنْ تَمَسَّکتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا أبَداً
4) و امّا الحوادِثَ الواقِعَه فَارجِعُوا فیها الی رُواهِ حدیثِنا فَانِّهم حُجَّتی عَلَیکُم و اَنا حُجَّهَ اللهِ عَلَیهِم
5- کدام مورد در چگونگی انتخاب ولی فقیه امری بدیهی است و یک فقیه تا چه زمانی مسئولیت رهبری جامعه را برعهده دارد؟ (نسبتا دشوار - آزمون کانون، 31 اردیبهشت 1400)
1) نمی شود هرکس به طور جداگانه ولی فقیه انتخاب کند – تا زمان مرگ
2) نمی شود هرکس به طور جداگانه ولی فقیه انتخاب کند – تا مداومت وجود شرایط رهبری
3) هر دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم در انتخاب ولی فقیه پذیرفته است – تا زمان مرگ
4) هر دو شیوه مستقیم و غیرمستقیم در انتخاب ولی فقیه پذیرفته است – تا مداومت وجود شرایط رهبری
لینک مطلب مربوط به درس قبل: در انتظار ظهور -دین و زندگی یازدهم -درسنامه و تست -مائده حسنی
سپاس از توجه شما
تهیه کننده:
مائده حسنی - دانشجوی اقتصاد دانشگاه تهران
