فصل سوم - شیمی دهم - خلاصه نکات - نوید آرمات

سلام دوستان عزیز 

در این مطلب می خواهیم به جمع بندی خلاصه نکات و حفظیات مبحث فصل سوم از شیمی دهم مطابق با بودجه بندی آزمون 2 اردیبهشت که برای پاسخگویی به سوالات آزمون باید به آن‌ها مسلط باشید، بپردازیم.

برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج کانون برترها را دنبال کنید، همچنین میتونید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید. 

بودجه بندی فصل سوم در کنکور سال های اخیر

شناسایی یون ها 

دریاها مخلوطی همگن از انواع یونها و مولکولها در آب هستند. از آنجایی که آبهایی که به دریاها می ریزند، در مسیر خود از زمین هایی رد می شوند که مواد شیمیایی گوناگونی دارند، نوع و مقدار مواد حل شده در دریاها با یکدیگر تفاوت دارد. آب آشامیدنی هم علیرغم ظاهر زلال و شفافی که دارد، مانند آب دریاها ناخالص بوده و مخلوطی همگن حاوی مقدار کمی از یون های گوناگون ماننداست. برخی از یون ها به طور طبیعی در آب حل شده اند و برخی دیگر مانند یون فلوئورید، در مراکز تأمین آب آشامیدنی سالم، به آب افزوده می شوند. وجود مقدار بسیار کم یون فلوئورید در آب آشامیدنی باعث حفظ سلامت دندان ها می شود و آب باران در هوای پاک تقریبا خالص است؛ زیرا هنگام تشکیل برف و باران، تقریبا همه مواد حل شده در آب، از آن جدا می شوند. این فرایند الگویی برای تهیه آب خالص است که به آن فرایند «تقطیر» و فراورده حاصل از آن را «آب مقطر» می گویند. و یکی از روش های شناسایی یون ها در آب یا محلول حاوی این یون ها، اضافه کردن محلول یک ترکیب یونی دیگر به آنهاست؛ به طوری که با یون موردنظر ما رسوب (ماده نامحلول) تشکیل دهد.  

محلول، مخلوطی همگن از دو یا چند ماده است که حالت فیزیکی و شیمیایی محلول در سرتاسر آن یکسان و یکنواخت است. برخی محلول ها مانند سرم فیزیولوژی رقیق و برخی مانند گلاب دو آتشه غلیظ است.

حلال، جزئی از محلول است که حل شونده را در خود حل میکند و شمار مول های آن بیشتر است. خواص محلول به خواص حلال، حل شونده و مقدار هر یک از آن ها بستگی دارد. 

غلظت یک محلول برابر با مقدار حل شونده در مقدار معینی از حلال یا محلول تعریف می شود. برای بیان غلظت محلول های بسیار رقیق از کمیتی به نام قسمت در میلیون(ppm) استفاده می شود. 

با افزودن مقداری حل شونده به یک محلول در حجم ثابت، غلظت محلول افزایش می یابد.

با افزودن مقداری حلال به محلولی با غلظت معین، غلظت محلول کاهش می یابد.

فلز منیزیم ماده ارزشمند دیگری است که در تهیه ی آلیاژها، شربت معده و .... استفاده می شود. یکی از منابع تهیه این فلز آب دریاست. منیزیم در آب دریا به شکل  Mg+وجود دارد. برای استخراج و جداسازی آن، در مرحله نخست، منیزیم را  به صورت ماده ی جامد و نامحلول Mg(OH)2 رسوب می دهند، سپس آن را به منیزیم کلرید تبدیل می کنند.

 در پایان با استفاده از جریان برق، منیزیم کلرید را به عنصرهای سازنده ی آن تجزیه می کنند.

تست اول:

تست دوم:

تست سوم:

انحلال پذیری

 بیشترین مقدار یک ماده بر حسب گرم که در 100 گرم حلال در دمای معین حل می شود، انحلال پذیری آن ماده نامیده می شود.

مواد بر اساس انحلال پذیری در آب در دمای معین به سه دسته تقسیم می شوند:

1- مواد محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین   بیش از 1 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند شکر، سدیم نیترات، سدیم کلرید.

2- مواد نامحلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین کم تر از 0/01 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند کلسیم فسفات، نقره کلرید و باریم سولفات.

3- مواد کم محلول: موادی هستند که انحلال پذیری آن ها در دمای معین   بین 0/01 تا 1 گرم در 100 گرم آب باشد. مانند کلسیم سولفات.

محلول سیر نشده: محلولی است که در یک دمای معین، می تواند مقدار بیشتری از ماده ی حل شونده را در خود حل کند، یعنی مقدار ماده ی حل شونده کمتر از مقدار انحلال پذیری آن ماده در همان دما است.

محلول سیر شده: محلولی است که در دمای معین، نمی تواند مقدار بیشتری از ماده ی حل شونده را در خود حل کند. محلول فرا سیر شده: محلولی است که در دمای معین، مقدار حل شونده ی موجود در آن بیشتر از مقدار انحلال پذیری

 آن ماده در همان دما باشد. این محلول ناپایدار است و بر اثر ضربه، تغییر ناگهانی دما و یا اضافه کردن مقداری حل شونده، مقدار اضافی حل شونده در محلول به سرعت رسوب می کند.

همه ی مواد محلول، کم محلول و نامحلولی که باید (در دمای 25 C^°) بلد باشید، در زیر آورده شده:

ایستگاه محاسبات:

نکته: انحلال پذیری نمک ها به نوع آن ها و دما بستگی دارد، ولی تاثیر دما بر مقدار انحلال 

پذیری آن ها یکسان نیست. نموداری که اثر دما بر انحلال پذیری یک ماده را نشان می دهد، نمودار انحلال پذیری _ دما گویند.

نکته: در این نمودار، نقاط روی منحنی نشان دهنده محلول سیر شده، نقاط زیر منحنی نشان دهنده محلول سیر نشده و نقاط بالای منحنی نشان دهنده محلول فراسیر شده است.

نکته: به طور کلی هر چه شیب نمودار یک ماده بیشتر باشد، تاثیر دما بر انحلال پذیری آن بیشتر است. به عنوان مثال در نمودار روبرو انحلال پذیری KNO_3 بیش تر از KCl است.

در این قسمت با مسائلی سر و کار دارید که مبنای نمودار انحلال پذیری دما می باشد و در آن ها ممکن است مقدار جرم حل شونده، جرم حلال یا جرم رسوب ته نشین شده خواسته شود.

برای حل این نوع مسائل از روی نمودار می توان انحلال پذیری را در هر دمایی به دست آورد و سپس با توجه به رابطه انحلال پذیری، مقدار حل شونده یا حلال را به دست آورد.

نکته: اگر در مسائلی جرم رسوب تولید شده ضمن کاهش دما (در نمودار های صعودی) و یا افزایش دما (در نمودار های نزولی) خواسته شود، می توان از کسرهای تناسبی زیر استفاده کرد.

نکته: معادله ی خطی که رابطه ی بین انحلال پذیری و دما را نشان می دهد به شرح زیر است:   S=aθ+b

نمودار انحلال پذیری برخی مواد مانند NaCl برحسب دما به صورت خطی تقریبا افقی است؛ یعنی تغییر دما تأثیر چندانی بر انحلال پذیری آنها ندارد. و هر چه قدرمطلق شیب نمودار انحلال پذیری یک ماده بیشتر باشد، تأثیر دما بر انحلال پذیری آن ماده بیشتر است با توجه به نمودارهای رسم شده، تأثیر دما بر انحلال پذیری KNO_3 از همه بیشتر و بر انحلال پذیریNaCl  از همه کمتر است. 

مولکول های قطبی: 

 نحوۀ جهت گیری مولکول های آب در میدان الکتریکی نشان میدهد که اتم اکسیژن، سرِ منفی و اتمهای هیدروژن، سرِ مثبت مولکول را تشکیل می دهند. شیمیدان ها به مولکول هایی مانند آب که در میدان الکتریکی جهت گیری می کنند، مولکول های دوقطبی یا قطبی می گویند.

پیوند هیدروژنی: 

یکی از انواع نیرو های بین مولکولی است که بین مولکول های دارای اتم هیدروژن متصل به یکی از اتم های   F, O, N ایجاد می شود.

متوسط – آزمون کانون قلم چی 1400

متوسط – آزمون کانون قلم چی 1400

متوسط – آزمون کانون قلم چی 1400

سخت – آزمون کانون قلم چی 1400

سخت – آزمون کانون قلم چی 1400

دوستان عزیز می توانید برای دسترسی به نسخه کامل خلاصه نکات به همراه پاسخ، فایل پی دی اف زیر را دانلود کنید!

فراموش نکنید اگر سوالی در رابطه با این مبحث داشتید می توانید به راحتی در کامنت ها سوال خود را برای ما بنویسید.

🔵عضویت در کانال تلگرامی کانون برترها🔵

با آرزوی موفقیت و کامیابی