آیات و روایات درس1و2 دین و زندگی 2-درسنامه و تست-یاسین زمانی

دوستان عزیز سلام!

در این مطلب ابتدا با چند تست میزان تسلط خودمون رو در این مبحث ارزیابی میکنیم و پاسخ تشریحی هر تست را با دقت میخوانیم. 

سپس آیات وروایات درس اول و دوم دین و زندگی یازدهم (درسنامه و نکات کلیدی) رو با هم بررسی میکنیم.

نویسنده:

«ارزیابی اولیه آیات دین و زندگی 2»:

تست اول: 

 از دقت در آیه شریفه یا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا استَجيبوا لِلَّهِ وَلِلرَّسولِ إِذا دَعاكُم لِما يُحييكُم مفهوم میگردد که: (سراسری انسانی 85) 

1) دین،زندگی بخش و مایه حیات انسان است                 2) مخاطب دعوت خدا و رسول،فطرت الهی انسان است.

3)مخاطب دعوت خدا و رسول زندگان اند نه مردگان         4)دین مظاهر حیات را ارج مینهد و به آن تشویق میکند

پاسخ تشریحی :

در این آیه همانطور که گفتیم مومنان خطاب شده اند پس گزینه 2 و 3 که صحبت از فطرت الهی انسان و دعوت مردگان را خطاب آیه دانسته اند نادرست هستند؛در گزینه 4 هم موردی بی ربط با آیه گفته شده که درست نیست بنابراین گزینه 1 درست است که دین را زندگی بخش میداند.

تست دوم :

احساسات شخصی و سلیقه ای به این دلیل پاسخگوی نیازهای برتر انسان نیست که ... (سراسری زبان 92): 

1) هر نیازی راه پاسخگویی خاص خود را میطلبد             2) احساسات و علایق،متغیر و متبدل اند.

3) آنگونه از نیازها فراتر از احساسات و سلایق هستند.        4) نیازهای برتر،همراه با دل مشغولی و دغدغه و درد متعالی اند.

پاسخ تشریحی :

با توجه به علت و معلول 13 از درس اول که در همین جزوه گفته شد، از آنجا که اینگونه نیازها فراتر از احساسات و سلایق هستند پاسخگوی نیازهای برتر انسان نیست.

تست سوم :

با استناد به کدام آیه شریفه میتوان گفت: به فکر خود بودن کافی نیست و انسان مومن باید در فکر رشد و تعالی دیگران نیز باشد؟آزمون کانون 97): 

1) الا الذین ءامنوا و عملوا الصالحات                             2) إنا هدیناه السبیل إما شاکراً و إما کفوراً

3) و تواصوا بالحق و تواصو بالصبر                                 4) یا ایها الذین امنوا استجیبوا لله...

پاسخ تشریحی :

در سوره عصر خداوند کسانی را از زیان دور میداند که دیگران را به صبر و استقامت سفارش میکنند پس کسانی که به دیگران سفارش کنند یعنی تنها به فکر خود نیستند و رشد و تعالی دیگران نیز برای آنها اهمیت دارد پس گزینه 3 درست است.

تست چهارم:

خداوند در قرآن به حضرت نوح چه سفارشی فرموده است؟(سراسری انسانی با اعمال تغییرات96): 

1) بر آیین ابراهیم حق گرا بمانید                    2) دین را به پا دارید و در آن تفرقه نکنید

3) با مردم متناسب با عقلشان سخن بگویید       4) رشک و حسد در دین نورزید

پاسخ تشریحی:

با توجه به آیه شریفه خداوند از دین همان را برایتان تشریع کرد که نوح را بدان سفارش نمود و آنچه که ما به تو وحی کردیم به ابراهیم و موسی و عیسی نیز توصیه نمودیم که دین را به پا دارید و در آن تفرقه نکنید ، خداوند به نوح توصیه نموده که دین را به پا دارند و در آن تفرقه ایجاد نکنند.

تست پنجم:

پدر مسلمانان چه کسی است و دین وی چه بود؟(یاسین زمانی) 

1) ابراهیم ـ مسلمان      2) نوح ـ مسلمان        3) ابراهیم ـ یهودی       4) نوح ـ یهودی

پاسخ تشریحی:

باتوجه به آیه ابراهیم نه یهودی بود و نه مسیحی بلکه یکتا پرست(حق گرا)و مسلمان بود. و این دین آیین پدرتان ابراهیم است و او شما را از پیش مسلمان نامید. ابراهیم پدر مومنان بوده و مسلمان و یکتاپرست است.

(بررسی تمام آیات،روایات و نکات دین و زندگی یازدهم انسانی صفحه 1 تا 24)

درس اول:

آیه 1: و جَعَلنا من الماء کلَّ شی ءٍ حَیٍ   (و از آب همه چیز را زنده قرار دادیم)

نکات آیه:این آیه به این نکته اشاره دارد که نیازهای حیاتی جسم انسان با آب برطرف میشود.یعنی انسان به وسیله آب نیازهای جسمانی خود را برطرف میکند؛این آیه با آیه (لنحییَ به بلدهً میتًا )ارتباط مفهومی دارد.

آیه 2: لنحییَ به بلدهً میتًا  (تا به وسیله آن(آب) سرزمین مرده ای را زنده کنیم...)

نکات آیه:این آیه مثل آیه 1 به این اشاره دارد که حیات جسم انسان وابسته به آب است.در مقایسه آیه 1 و آیه 2 میتوان گفت که هر دو آیه یک مفهوم دارند اما آیه اول کلی تر است.

آیه 3: یا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا استَجيبوا لِلَّهِ وَلِلرَّسولِ إِذا دَعاكُم لِما يُحييكُم

(ای کسانی که ایمان آورده اید؛دعوت خدا و پیامبر را بپذیرید؛ آنگاه که شما را به چیزی دعوت میکند که زندگی حقیقی میبخشد)

یا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا: از این قسمت میفهمیم که مخاطب این آیه همه مومنان هستند و آنهایی که به خدای یگانه ایمان آورده اند.

استَجيبوا لِلَّهِ وَلِلرَّسولِ: اینجا خداوند خواسته ای از مومنان دارد؛ این خواسته این است که دعوت خدا و رسول وی را بپذیرید.خداوند چنین خواسته ای را فقط از مومنان دارد پس متوجه میشویم برای ایمان آوردن یکی از شرایط مهم آن استجابت دعوت خداوند و رسول وی است و اگر کسی از این پذیرش سر باز بزند در واقع اصلا ایمان نیاورده است.

إِذا دَعاكُم لِما يُحييكُم: به چه علتی خداوند به مومنان دستور می‌دهد که دعوت خدا و رسول را بپذیرند؟ از آنجا که خداوند حکیم است هرکاری را از روی دلیل و علت خاصی انجام می‌دهد و در این آیه نیز خداوند می‌گوید برای اینکه حیات روح انسان مومن زنده شود، بر وی لازم است که دعوت خداوند تبارک و تعالی و رسول وی را بپذیرد خلاصه اینکه دعوت خداوند و رسول وی به انسان حیات میبخشد.

علت و معلول 1:پذیرش دعوت خداوند و پیامبر(علت)حیات بخشیدن به انسان های مومن(معلول)

علت و معلول2:احتیاج دایمی انسان به داشتن برنامه(علت) در طول تاریخ بشر شاهد برنامه های متفاوت و گاه متضاد بوده ایم(معلول)

علت و معلول3:سرمایه های ویژه انسان(علت)به وجود آمدن نیازهای برتر در انسان(معلول)

نکته 1:نیازهای طبیعی و غریزی مختص همه موجودات است اما نیازهای برتر فقط مختص انسان است.

علت و معلول4:پاسخ صحیح به سوالات و نیازهای اساسی(علت)سعادت انسان تامین میشود(معلول)

علت و معلول5:اگر انسان هدف حقیقی خود را نشناسد یا در شناخت آن دچار خطا شود(علت)عمر خود و در واقع سرمایه وجودی خود را از بین میبرد(معلول)

آیه 4: إِنَّ الْخَاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ (همانا زیانکاران کسانی هستند که خودشان را دچار زیان کرده اند)

این آیه به این نکته اشاره دارد که انسانی که هدف زندگی خود را نشناسد، سرمایه وجودی و عمر خود را از دست داده و در حقیقت زیانکاری بیش نیست و البته این زیان به واسطه خود او بوده است.

نکته: این آیه به اختیار اشاره دارد و در سال دهم با آیه إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا آشنا شدید که این آیه نیز به همین مورد اشاره داشت و از اختیار انسان صحبت میکرد که انسان خودش راه سعادت و یا شقاوت خود را مشخص میکند پس این دو آیه با هم ارتباط مفهومی دارند.

حدیث1:(امام سجاد):خدایا ایام زندگی مرا به آن چیزی اختصاص بده که مرا برای آن افریده ای.

امام سجاد از خداوند میخواهد که عمرش را در جهت هدف اصلی زندگی قرار دهد.

شعر 1:روزها فکر من این است و همه شب سخنم / که چرا غافل از احوال دل خویشتنم

          از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود / به کجا میروم آخر ننمایی وطنم

این شعر به طور کلی با درک آینده خویش از نیازهای اساسی انسان ارتباط دارد؛اما مصرع از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود با شناخت هدف زندگی از نیازهای ویژه انسان ارتباط مفهومی دارد.

شعر2:کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش / کی روی ره ز که پرسی چه کنی چون باشی

  مفهوم این بیت این است که اگر انسان به این نیازها و سوالات اساسی اهمیت ندهد دچار زیان میشود و دیگر کاری از او ساخته نیست.

علت و معلول6:خداوندگار جهان خدایی حکیم است(علت)هیچ موجودی را بدون هدایت رها نکرده و هر موجودی را هدایت میکند(معلول)

نکته 2:هدایت تشریعی،هدایت انسان است و هدایت عام هدایت همه موجودات است.

آیه 5: قَالَ رَبُّنَا الَّذِي أَعْطَى كُلَّ شَيْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَى  (پروردگار ما همان کسی است آفرینشی هرچیزی را به او بخشیده و سپس وی را هدایت کرده است.)

این آیه به عام و همگانی بودن هدایت اشاره دارد. و در واقع هدایت موخر از آفرینش است.

آیه 6: وَالْعَصْرِ ﴿۱﴾إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِي خُسْرٍ ﴿۲﴾إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ ﴿۳﴾ (به روزگار و عصر سوگند که انسان بی گمان در زیان است. مگر کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و به حق و صبر سفارش میکنند.)

در این آیه و در واقع سوره،قرآن در درجه اول به عصر و روزگاری که انسانها و در واقع تاریخ از سر گذرانده است سوگند میخورد. خداوند انسان را در زیان میداند.میفرماید که انسان همواره در زیان است اما شروطی وجود دارد که انسان زیانکار نباشد و در زمره افرادی قرار بگیرند که دور از ضرر و زیان هستند.و این شروط عبارت است از ایمان و عمل شایسته و توصیه به حق و استقامت!

علت و معلول7:انسان سرمایه های ویژه خود را دارا است(علت)هدایت مخصوص خود رانیز دارد(معلول)

علت و معلول 8،9،10،11 مرتبط با سخنان امام کاظم با هشام:

تعقل و تفکر در پیام الهی (علت) ارسال پیامبران(معلول)

برخورداری از معرفت برتر(علت)بهتر پذیرفتن پیام الهی(معلول)

برتری در تفکر و تعقل(علت)داناتر بودن نسبت به فرمان الهی(معلول)

کاملتر بودن عقل(علت)بالاتر بودن رتبه در دنیا و آخرت(معلول)

آیه 7: رُسُلًا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ   (رسولانی را فرستاد تا بشارت دهنده و بیم دهنده باشند تا بعد از آمدن پیامبران مقابل خداوند دستاویز و دلیلی نباشد.)

خداوند با فرستادن پیامبران راه بهانه و اعتراض را بسته است و حجت را بندگان خود تمام کرده است این آیه این مفهوم را میرساند که یکی از مهمترین علت های فرستادن پیامبران توسط خداوند اتمام حجت خداوند با بندگان بوده است. 

این آیه مربوط به کشف راه درست زندگی از نیازهای برتر انسان است.

آیه 8:همانا ما این کتاب را به حق برای مردم برتو نازل کردیم پس هر که هدایت یافت خودش سود کرده و هرکس که گمراه شد تنها به زیان خویش عمل کرده است و تو وکیل و مدافع آنان نیستی!

نکات آیه:انسان قوه اختیار دارد و خودش با اتخاب هایی که میکند سود یا زیان میکند.مفهوم اصلی این آیه نیز همین است که کسی که راه درست را برگزیند سود و کسی که راه نادرست را انتخاب کند زیان میکند و صد البته که پیامبر مدافع آنان نیست.یعنی کاری که پیامبر میکند صرفا تبلیغ دین است و سرانجام این خود انسانها هستند که باید رستگاری را انتخاب کرده و یا گرفتار ضلالت شوند و در اعماق تاریکی ها به سر ببرد در نتیجه این آیه نیز با إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا ارتباط مفهومی دارد.

علت و معلول 12:انتخاب مسیر هدایت(علت)سودبردن(معلول)

گمراه شدن(علت)زیان کردن(معلول)

مردم در انتخاب راه هدایت و یا ضلالت و گمراهی اختیار دارند(علت)رسالت پیامبر صرفا تبلیغ است و ایشان وکیل و مدافع آنان نیستند(معلول)

شعر3: مرد خردمند هنر پیشه را          عمر دوبایست در این روزگار 

        تا به یکی تجربه آموختن          با دگری تجربه بردن به کار(این شعر مریوط به کشف راه درست زندگی است)

علت و معلول13:نیازهای اساسی فراتر از احساسات و سلایق اند(علت)پاسخ به نیازهای برتر را نمیتوان به احساسات شخصی و سلیقه ای واگذار کنیم(معلول)

درس دوم:

آیه1:خداوند از دین همان را برایتان تشریع کرد که نوح را بدان سفارش نمود و آنچه که ما به تو وحی کردیم به ابراهیم و موسی و عیسی نیز توصیه نمودیم که دین را به پا دارید و در آن تفرقه نکنید.

نکات آیه:از آنجا که  قرآن گفته همانچه که خداوند به نوح و ابراهیم و موسی و عیسی سفارش کرده به پیامبر هم سفارش کرده است و در آنها تفاوتی نیست به این نتیجه میرسیم که دین الهی فقط یک دین است و واحد است.و حال سفارش مهم خداوند به پیامبر و ابراهیم و موسی و عیسی و نوح این است که دین را به پا دارند و در آن تفرقه ایجاد نکنند؛این نکته بسیار مهم است.یعنی تفرقه به دین واحد الهی لطمه میزند و باید از آن اجتناب شود.

آیه2:قطعا دین نزد خداوند اسلام است و اهل کتاب در آن راه مخالفت نپیمودند مگر پس از آنکه به حقانیت آن آگاه شدند آنهم به علت رشک و حسدی   که میان آنان وجود داشت.

این آیه اولا و در درجه اول میگوید که تنها دین نزد خداوند اسلام است. اسلام به معنای تسلیم شدن در برابر اوامر خداست و تنها اسلام است که مورد پذیرش خداوند میباشد. در قسمت بعدی این آیه قرآن چند دینی به وجود آمده را بررسی میکند و معتقد است دو عامل مهم در وقوع آن نقش داشته اند. اولا اهل کتبی که علی رغم آگاهی از حقانیت اسلام با آن مخالفت میکردند و ثانیا رشک و حسدی که میان همین اهل کتب وجود داشت باعث چند دینی و تفرقه شد

آیه 3:این دین آیین پدرتان ابراهیم است و او شما را از پیش مسلمان نامید.

این آیه به این مفهوم اشاره دارد که اسلام قبل از پیامبر نیز وجود داشته است و ابراهیم پدر اسلام است.

آیه4:ابراهیم نه یهودی بود و نه مسیحی بلکه یکتا پرست(حق گرا)و مسلمان بود.

این آیه به این نکته اشاره دارد که حضرت ابراهیم مسلمان بوده است و با آیه 3 یک مفهوم دارد.

علت و معلول1:ویژگی های مشترک انسانها(فطرت)(علت) خداوند یک برنامه کلی به انسانها ارزانی داشته است.(معلول)

علت و معلول2:استمرار و پیوستگی در دعوت، رشد تدریجی سطح فکر مردم،تحریف تعلیمات پیامبران پیشین(علت)فرستادن پیامبران متعدد(معلول)

علت ومعلول3:تبلیغ دایمی و مستمر(علت)ماندگاری پیام(معلول)

علت و معلول4:تداوم پیامبران در دعوت به دین(علت)

1)تعالیم الهی در میان مردم ریشه زد(معلول)

2)تعالیم الهی جزو سبک زندگی و آداب و رسوم قرهنگ مردم شد(معلول)

3)دشمنان دین نتوانستند به راحتی آنرا کنار بگذارند(معلول)

حدیث1:انا معاشر الانبیاء اُمِرنا أن نکلم الناسَ علی قدر عقولِهم

ما پیامبران مامور شده ایم که با مردم به اندازه عقلشان سخن بگوییم.

این حدیث مربوط به رشدتدریجی سطح فکر مردم از علل فرستادن پیامبران متعددمیباشد و این مفهوم را میرساند که سخنان هر پیامبر متناسب با سطح درک مردم زمان خود بوده است.

علت و معلول5:ابتدایی بودن سطح فرهنگ و زندگی اجتماعی و عدم توسعه کتابت(علت)تعلیمات انبیا فراموش میشد یا به گونه ای تغییر می یافت که با اصل آن متفاوت میشد(معلول)

آیه 5: و ما محمد الا الرسول قد خَلَت من قَبله الرسل

این آیه به این نکته اشاره دارد که پیامبر ادامه دهنده راه پیامبران پیشین است.

آیه 6:انا اوحینا الیک کما اوحینا الی النوح و نبیین من بعده

محتوای اصلی همه ادیان الهی یکسان است و پیامبر اسلام ادامه دهنده و تمام کننده راه همه آنان است.

نویسنده: یاسین زمانی ، دانشجوی حقوق دانشگاه شهید بهشتی ، رتبه 79 منطقه دو - کنکور انسانی 1400 

برای دسترسی به خلاصه دروس 1 و 2 دین و زندگی 2 به لینک زیر مراجعه کنید.

هدایت الهی،تداوم هدایت-درس1و2دینی2-خلاصه+تست-لیلا علمی

برای دسترسی به دیگر مطالب مربوط به ازمون 7 ابان به لینک زیر مراجعه کنید.

فاطمه ایزدی-دانشجوی روان شناسی دانشگاه شیراز

موفق باشید.