انگيزه به دو نوع دروني و بيروني قابل تقسيم است. از انگيزهی بيروني ميتوان به تقويتكنندههايي مانند پول، تأیيد، محبت، احترام، نمره و از تقويتكنندههاي دروني ميتوان به رضايت خاطر و احساس خوب از يادگيري اشاره كرد. تفاوت اساسي افراد داراي انگيزهی دروني با افراد داراي انگيزهی بيروني اين است كه افراد با انگيزهی دروني احساس كفايت بيشتري در خود دارند و كمتر به ديگران اجازه ميدهند كه محرك رفتارشان شوند. اين گروه از دانشآموزان، خود تعيينكنندهی رفتارها هستند و به خاطر كفايتي كه در خود احساس ميكنند، باور دارند كه ميتوانند با رفتارشان بر محيط خود تأثير بگذارند. اين گروه از دانشآموزان با انگيزهی درونگرا، تصورشان اين است كه موفقيت و عدم موفقيت در تحصيل به خاطر نحوهی رفتار خودشان است؛ اما برخلاف آنها، دانشآموزان با انگيزهی برونگرا، احساس بيكفايتي يا كفايت كم دارند و همواره تصور ميكنند موفقيت آنها تحت تأثير عوامل محيطي مانند معلم و سؤالات سخت است. اين گروه از دانشآموزان حتي اگر درس بخوانند، باز هم موفقيت چنداني نخواهند داشت؛ زیرا اندك تلاش آنها به خاطر همان انگيزههاي بيروني، مانند فرار از تنبيه يا كسب خواستهی معلم است. آنها در صورت كسب موفقيت اندك هم آن را به شانس و تصادف نسبت ميدهند، نه به تلاش و استعداد خود.
در حقيقت گام اول در برخورد با اين افراد چشاندن طعم موفقيت به آنها و درهم شكستن تصور منفي آنها در مورد دستيابي به موفقيت است. در اين صورت است كه «موفقيت»، «موفقيت» ميآورد. از آنجا كه انسان آمادگي دارد تا فعاليتها و تصوراتش را تعميم دهد، موفقيت در يك درس منجر به موفقيت در درسهای ديگر ميشود و اين موضوع در مورد درسهای اصلي هر رشته مهمتر است. درواقع، ضعف درسي در اين درسها منجر به بيعلاقگي به تحصيل و گاهي حتي ترك تحصيل ميشود و البته عكس آن هم صادق است. به همين علت به معلمان درسهای اصلي هر رشته توصيه ميشود شرايط آموزشي و امتحاني را مطلوب کنند و با ارزشيابيهاي مناسب فضاي كلاس را لذتبخش كنند.
به منظور افزايش انگيزهی دانشآموزان و سوق دادن آنها به سمت دروني شدن انگيزهها راهكارهاي زير توصيه ميشود:
1- کاری کنید که تجربههاي دانشآموزان براي آنها جالب باشد. احساس موفقيت اوليه اعتمادبهنفس آنها را افزايش ميدهد. اين موضوع در مسابقات ورزشي نيز مشهود است.
2- براي موفقيت دانشآموزان پاداش در نظر بگيريد. منتظر نباشيد تا افت تحصيلي اتفاق افتد و سپس موفقيت را تحسين كنيد.
3- با احترام گذاشتن به تفاوتهاي فردي دانشآموزان، هرگز آنها را با يكديگر مقايسه نكنيد.
4- دانشآموزان را در كلاس كمتر درگير مسائل عاطفي منفي کنید و نسبت به حساسيتهاي عاطفي آنان آشنا بوده و در كاهش آن كوشا باشيد. سختگيري و انضباط شديد، تبعيض، بيان قضاوتهاي منفي و خبرهاي ناخوشايند از جمله عواملي است كه موجب درگيري ذهني و كاهش علاقه به يادگيري ميشود.
5- بلافاصله پس از آزمون يا پرسش كلاسي، دانشآموزان را از نتيجهی كار آگاه كنيد.
6- براي اينكه دانشآموز بداند در طول تدريس به دنبال آموختن چه چيزي باشد، بيان اهداف آموزشي مورد انتظار از او را در ابتداي درس فراموش نكنيد.
7- چگونگي يادگيري و نحوهی انجام كار را براي دانشآموز مشخص کنید.
8- برای افزايش حس كفايت در دانشآموز از او بخواهيد مطالب را به دوستان خود آموزش دهد.
9- در مورد مشكلات درسي دانشآموز و ريشهيابي آن، با او تبادل نظر و گفتوگو كنيد.
10- تشويق كلامي در كلاس، به صورت انفرادي بسيار حائز اهميت است.