فایل درسنامه ادبیات دهم دروس نیم سال دوم در ضمیمه برایتان قرار داده شد.
"بعد از خواندن درسنامه خود را با 5تست زیر بسنجید!"
- 1. كدام بیت با متن زير، قرابت مفهومی دارد؟ (سراسری هنر، 97)
ذوالنّون مصری پادشاهي را گفت: «شنیده‌ام فلان عامل كه فرستاده‌اي به فلان ولايت، بر رعيّت درازدستي مي‌كند و ظلم روا می‌دارد.» گفت: «روزي سزاي او بدهم.» گفت: «بلی، روزي سزاي او بدهي كه مال از رعيت تمام ستده باشد.»
1) عـدل را در وقـت ظـلم ای محتسب منظور دار حــد مـا گر می‌زنی باری به چوب تـاک زن
2) با رعیت صلح کن وز جنگ خصم ایمن نشین زان که شاهنشاه عادل را رعیت لشـکر اسـت
3) پـادشـاهـی کـاو روا دارد سـتـم بـر زیردست دوستدارش روز سختی دشمن زورآور اســــت
4) پـادشـاهی نـیست آن کز روی غفلت چندگاه بـر سـر از دود دل درویـش افـسر داشــتن
- 2. در همهي ابيات بهجز بيت …«كنايه و استعاره» بهكار رفته است. (خارج از کشور- 86)
1) بــه گـريه گـفـتــمش آيا گذر كني بر من؟ به خنده گفت اگر خاك راه من باشي
2) مــن از دو نـرگسِ مست تو، چشم آن دارم كـه آگـه از نــگهِ گاهگاه من باشي
3) از آن به چشم خود اي اشك مـسكنت دادم كــه در بـيـان محبّت گواهِ من باشي
4) كـــمان نـهم به كمان فلك، ز نيروي عشق تـو گــر نشانهي تير نگاه من باشي
- 3. معناي درست واژه‌هاي «ستوه، ترگ، سندروس، بارگي، خدنگ» در كدام گزينه آمده است؟ (آزمون کانون، 9 آبان 93)
1) زخمي، خفتان، درختچه‌اي با خارهاي بسيار، اسب، گران
2) درمانده، كلاه‌خود، صمغي زرد رنگ، اسب، چوبی بسيار سخت
3) خسته، زره جنگي، سنگي بسيار سخت، يك‌باره، گران
4) مجروح، جوشن، زردي، يك‌باره، چوبي بسيار سخت
- 4. زمینه‌ی حماسه در کدام بیت، متفاوت با سایر ابیات است؟ (سراسری ریاضی – 96)
1) همان زال کاو مرغ پرورده بود چنان پیر سر بود و پژمـــرده بود
2) جهاندار هوشنگ با رای و داد به جای نیا تــاج بر ســر نــــهاد
3) سواران لشکر برانگیــختنـــد همه دشت پیــشش درم ریختـند
4) چو بشنید گفتــار اخترشناس بخندید و پذرفت از ایشان سپاس
- 5. کاربرد «را» در کدام بیت، با سایر ابیات تفاوت دارد؟ (خارج از کشور – 98)
1) گر تشنگان بادیه را جان به لب رـــسید تو خفته در کجاوه به خواب خوش انـــدری
2) باد بر بوی نسیم زلف سنبل در ختـــن نافه را چندان دهد دم تا جگر پر خون کند
3) گلدستة امیدی، بر جان عاشقان نِـــــه تا رهروان غم را، خار از قدم بــــر آیـــــد
4) ماه روزه است و مرا شربت هجران روزی روز توبه است و تو را نرگس جادو سرمست
- پاسخــــــــــــــــــــــــنــــــــــــــــــــامــــــــــــــــــه
- 1. گزينة «4»
در عبارت صورت سؤال از ظلم و ستمی که حاکم بر رعیتش روا می‌دارد، سخن گفته شده است و این مفهوم در گزینهی «4» نیز آمده است.
----------------------------------------------
- 2. گزينة «1»
گزینهی «2»: «نرگس» استعاره از «چشم» و «چشم داشتن» کنایه از «انتظارداشتن»/ گزینهی «3»: «ای اشک» مورد خطاب قرارگرفتن اشک، تشخیص و استعاره و «مسکن دادن بر چشم» کنایه از «عزیز داشتن»/ گزینهی «4»: «نیروی عشق» استعاره و «کمان بر کمان فلک نهادن» کنایه از «قدرتنمایی کردن»
----------------------------------------------
- 3. گزينة «2»
«ستوه»: درمانده و ملول / «ترگ»: كلاه‌خود / «سندروس»: صمغي است زرد رنگ كه روغن كمان از آن مي‌گرفته‌اند. (در درس فقط زردي آن منظور است.) / «بارگي»: اسب، «باره» نيز به همين معني است. / «خدنگ»: چوبي است بسيار سخت و محكم كه از چوب آن تير و نيزه مي‌سازند.
----------------------------------------------
- 4. گزينة «1»
وجود زال که پرورده‌ی سیمرغ است، در بیت گزینهی «1» به زمینه‌ی «خرق عادت» اشاره می‌کند، اما در بیت‌های گزینه‌های «2، 3 و 4» به «تاج بر سر نهادن پادشاه»، «درم ریختن به پای قهرمان» و «اخترشناسی و احترام‌ورزی» اشاره شده است که زمینه‌ی ملّی حماسه را تشکیل می‌دهد.
----------------------------------------------
- 5. گزينة «2»
«را» در گزینة «2» نشانة حرف اضافه و در سایر گزینه‌ها نشانة فکّ اضافه است.
نافه را چندان دهد دم به نافه چندان دم دهد.
گزینهی «1»: تشنگان بادیه را جان به لب جان به لبِ تشنگان بادیه
گزینهی «3»: رهروان غم را خار از قدم خار از قدم رهروان غم
گزینهی «4»: مرا شربت هجران روزی روزیِ من شربت هجران
تو را نرگس جادو سرمست نرگسِ جادوی تو سرمست
