تاریخ ادبیات - فنون یازدهم - درسنامه و تست - میثاق رودسرابی

با عرض سلام و خداقوت خدمت همه بچه های خوب یازدهمی 🖐 

امروز قراره درس اول از علوم و فنون ادبی یازدهم که مربوط به تاریخ ادبیات از قرن های 7 و 8 و 9 است را با هم دیگه دوره کنیم . 

میثاق رودسرابی  دانشجوی رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی  رتبه 66 کنکور منطقه 1 - کنکور 1400

📌 خب ابتدا قراره بدونیم که در قرن 7 چه اتفاقاتی افتاده است ؟؟

عوامل تغیر سبک از خراسانی به عراقی:

  ۱.روی کارامدن حکومت های غزنوی و سلجوقی

 ۲.تغییر مرکز ادبی و سیاسی از خراسان به عراق عجم

* همین تغییرها باعث فاصله گرفتن سبک بینابین و آذربایجانی از سبک خراسانی و شکل گیری سبک عراقی شد . ( نکته مهمی و امکان طرح تست از اون وجود دارد . ) 

📌 اما سبک عراقی چی هست ؟ از کجا آمده است ؟  

سبک عراقی : 

 زمان پیدایش : از اوایل قرن۷ (همزمان با حمله مغولان) تا اوایل قرن

 مکان پیدایش : عراق عجم ( اصفهان/ ری/ همدان/ اراک و ... ) 

 *دلیل نامگذاری این دوره به علت مکان فراگیریش است. ( یعنی چون در اون مکان ( عراق عجم  ) ظهور کرده ، به این اسم هم معروف شده .) 

 جالبه بدونید در قرن 7 ، حمله مغولان هم بوده و به تبع تاثیرات خودش را گذاشته بود . 

📌 تاثیرات منفی حمله مغول ها بر ایران : 

۱. به نظام اقتصادی و فرهنگی و کشاورزی آسیب وارد کرد . ( حتی در قرن های بعد هم تاثیرگذار بود )  

۲.کانون فرنگی ایران (خراسان) را ویران کرد . ( کتابخانه ای سالم باقی نگذاشتند ) 

۳.مدارس از بین رفت .

۴.بزرگانی چون نجم الدین کبری و عطار نیشابوری و کمال الدین اسماعیل (مداح جلال الدین خوارزمشاه) کشته شدند . ( بقیه شاعران نیز وضع خوبی نداشتند و فراری بودند ) 

۵.نه تنها آبادانی ها بلکه فرهنگ و اخلاق هم نابود شد .

۶.دوستداران فرهنگ و اخلاق منزوی شدند . ( به همین خاطر هم هست که ادبیات در این دوره تغییر رویکرد می ده ) 

📌 اما این ها پایان کار نبود و پیامدهای دیگری هم در کار بود .  

تاثیرات منفی حمله مغولان بر ادبیات فارسی : 

۱.زبان فارسی دچار سستی و نابسامانی شد . 

۲.بسیاری از ادیبان کشته یا متواری شدند .

۳.دیگر از دربارهای ادب دوست خبری نبود .

📌 اما خب با تمام این ویرانی ها شاید تعجب کنید ، اگر بدانید عوامل مثبتی هم وجود داشته . 

عوامل مثبت این دوره : 

۱.با انتقال قدرت به عراق عجم ؛ آثار ارزشمندی به وجود آمد و زمینه تغییر سبک به عراقی پدید آمد.

۲.قالب های جدیدی در شعر به وجود آمدند . ( قالبی مثل : غزل ، بیشتر بهش پرداخته شد ) 

📌 وضعیت شعر و نثر در این دوره چگونه بود ؟؟ 

🚩 شعر این دوره : 

۱.نرم و دلنشین بود . 

۲.دارای معانی عمیق انسانی و آسمانی شد .

۳.اکثر شاعران از حاکمان رویگردان شدند در نتیجه قصیده (که برای مدح بود) کمرنگ شد .

۴.با کمرنگ شدن قصیده ؛ غزل که زبان عشق بود رواج پیدا کرد . 

۵.قالب مثنوی هم میدانی شد برای عاطفه و اخلاق و عرفان و آثار ارزشمندی مثل حماسه عرفانی مثنوی معنوی به وجود آمد که قهرمان آن انسانی پاک نهاد و خداجویی است که با هوای

 نفس می جنگد . 

🚩 نثر این دوره : 

بیشتر به دو جریان « ساده نویسی » و « پیچیده نویسی » تمایل داشت.

( طبقات ناصری ) و ( مرصاد العباد ) از آثار ساده ؛ و ( تاریخ وصاف ) و ( تاریخ جهانگشای جوینی ) از آثار  پیچیده بودند . 

بریم سراغ شاعران قرن 7 : 

شاعران برجسته  در این دوره ( قرن 7 ) کم نبودند و شاعران شاخصی در این دوره حضور داشتند . 

📌 اما بریم سراغ قرن 8 : 

۱.بی اعتقادی برخی ایلخانان ۲.بی تعصبی بعضی دیگر به مذاهب رایج = فرصت ابراز عقاید به صاحبان مذاهب مختلف . ( دیگر کسی به اعتقاد مذهبی فرد دیگر ایرادی نمی گرفت ) 

قلمروی نفوذ زبان فارسی تا آسیای صغیر و هند گسترده شد ، همچنین عراق عجم مخصوصاً شیراز در حکم مرکز ادبی این دوره بود. ( دلیل اصلی هم شاعران توانمند آنجا بود . )

در این دوره شعر به جز در اشعار خواجو و حافظ به سستی گرایید. ( در واقع شاخص ترین افراد ، خواجو و حافظ شیرازی بودند ) 

بریم سراغ شاعران قرن 8 : 

 همچنین شاعرانی دیگری نظیر : 

📌  در آخر هم  به سراغ قرن 9 می رویم . 

 وضعیت سیاسی : بعد از غارت های مغولان , نوبت حمله بنیان برانداز تیمور بود. هر آن چیزی که در زمان حمله مغولان سالم مانده بود (مثل فارس) و یا در دوران ایلخانان 

 (جانشینان چنگیز) ترمیم شده بود , همه از بین رفت.

 تیموریان از نیمه قرن هشتم تا اوایل قرن دهم بر ایران حکومت کردند.با همه تخریب های تیمور ، جانشینان او مانند جانشینان چنگیز در ایران متمدن شدند.

 وضعیت فرهنگی _ ادبی: در عهد تیموریان ادبیات رونق تازه ای گرفت و کسانی مانند جامی و دولتشاه کتاب های ارزشمندی پدید آورده اند ولی این رونق بنیادی نبود و کتاب های

 تحقیقی  ( سطحی ) ماندند و فاقد نوآوری هستند. ( همگی الگویی از کارهای شاعران پیشین است ) 

 علاوه بر ادبیات ، هنرهایی چون مینیاتور ، معماری ، تذهیب و تاریخ نویسی هم رونق گرفت. ( البته نه خیلی زیاد ) 

 پس از تیمور ، شاهرخ هرات را پایتخت خود کرد. او از خوش نویسان و نقاشان و شاعران حمایت می کرد . 

 بایسنقرمیرزا ، پسر شاهرخ، که هنرمند و هنردوست بود، دستور داد تا قرآن و شاهنامه را به خط خوش بنویسند و تصویرنگاری کنند. 

📌 بریم سراغ شاعران قرن 9 : 

در آخر به تست های این درس می رسیم ، حتما سعی کنید پس از پاسخ به تست ها ، مروری مجدد بر روی درس داشته باشید . 

✍ تست شماره یک : 

کدام گزینه حماسه‌ای عرفانی است که قهرمانش انسان پاک‌نهاد و خداجویی است که به نبرد با هوای نفس می‌شتابد؟

1) شاهنامه

2) بوستان

3) مثنوی معنوی

4) عشاق‌نامه

✍  تست شماره دو : 

آثار «جامع‌التواریخ ـ‌ عشاق‌نامه ـ رسالهٔ‌دلگشا ـ‌ تاریخ گزیده» به‌ ترتیب مربوط به کدام نویسندگان است؟

 1) فضل‌الله همدانی ـ فخرالدین رازی ـ عبید زاکانی ـ سلمان ساوجی

 2) فضل‌الله همدانی ـ فخرالدین عراقی ـ‌ عبید زاکانی ـ حمدالله مستوفی

 3) عطاملمک جوینی ـ‌ خواجه عبدالله انصاری ـ‌ جلال‌الدین دوانی ـ‌ حمدالله مستوفی

 4) عطاملک جوینی ـ‌ خواجه‌ عبدالله انصاری ـ جلال الدین دوانی ـ سلمان ساوجی

✍ تست شماره سه : 

متن زیر به معرفی کدام قرن پرداخته است؟

« در این دوره ،‌ علاوه بر گسترش هنرهایی چون مینیاتور، معماری و تذهیب، تاریخ‌نویسی نیز به همان اسلوب ساده رواج یافت و ادبیات رونقی تازه گرفت و کسانی مانند جامی و

 دولتشاه سمرقندی کتاب‌های با ارزشی نوشتند. »

1) قرن هفتم

2) قرن هشتم

3) قرن نهم

4) قرن دهم

✅ پاسخ کلیدی تست ها :

خب بچه ها امیدوارم که از مطالب استفاده کرده باشین . 🌹 

دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتونیم ارتباطمون رو با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتون باشیم، صفحه اینستاگرام رتبه برترهای کانون رو بسازیم و همراهتون باشیم. 

رتبه برترها