نمونه های فرهنگ جهانی
دین اسلام با دعوت فراگیری خود ایجاد یک فرهنگ جهانی را مورد توجه قرار داده اسلام دین یک عصر یا نسل خاص نیست بلکه اصول ان ثابت هستند این اصول مطابق نظام خلقت و فطرت ادمیان است و به قوم خاصی تعلق ندارد .
توحید:خداوند واحد/خدای قوم خاصی نیست/عالم را حکیمانه افریده و تدبیر میکند(مربوط به سوال هستی شناسی)
انسان:موجودی مختارو مسئول دارای فطرت الهی است/سعادت انسان در نزدیکی به خدا و رسیدن به مقام خلافت
عقل: زیباترین محبوب ترین مخلوق خدا/اسلام مسلمانان را به سعی برای ازادی مستضعفان دعوت میکند و پیروزی انها بر مستکبران را نوید میدهد (مربوط به سوال معرفت شناسی)
عقاید با قبول انسان ها وارد عرصه فرهنگ بشری میشوند و نمود تاریخی پیدا میکنند .
عصر نبوی : قبل از اسلام عربستان فرهنگ جاهلی داست /شمال غربی جزیره تحت نفوذ امپراطوری روم و جنوب شرقی ان تحت نفوذ ایران بود دراین زمان خدا پیامبر را برای تبلیغ توحید و گسترش فرهنگ اسلامی برانگیخت/13سال دعوت به اسلام/طی 10سال موانع سیاسی را از بین بردن/در سال نهم هجرت گروه های مختلف اسلام را پذیرفتند .
دوران خلافت : این دوران اززمان رحلت رسول است و در طول خلافت اموی و عباسی و عثمانی ادامه یافت/فرهنگ جاهلی در عصر نبوی در برابر اسلام مقاومت آشکار کرد اما در دوران خلافت به ناچار ظاهر اسلامی به خود گرفت/در این دوران قدرت بر اساس روابط قبیله ای بود/عقاید اسلام در این دوران فارغ از قدرت های سیاسی و با سعی عالمان مسلمان از مرز های سیاسی و جغرافیایی عبور کرد /فرهنگ اسلام به دلیل قدرت و غنای خود گروه های مهاجم را در خود جذب کرد یا دست کم انهارا مجبور کرد که برای بقای خود در ظاهر از مفاهیم اسلام استفاده کنند/غلبه قدرت هایی مثل سلجوقیان خوارزمیان مغولان و عثمانی که در چارچوب قومی قبیله ای رفتار میکنند مانع میشد که ظرفیت های اسلام به طورکامل نمایان شود .
دوران استعمار: دولت های استعماری با تکیه بر قدرت نظامی و صنعتی خود سیاستمداران جوامع اسلامی را مغلوب کردند /قدرت سیاسی جوامع اسلامی تا قبل از استعمار قومی و قبیله ای بود ولی در این دوره از طریق سازش با دولت های غربی استبداد ایلی به استبداد استعماری تغییر یافت .
شباهت این دو استعمار : هر دو هویت غیراسلامی دارند .
تفاوت : استبداد ایلی پشتوانه‌ای خارجی ندارد اما استبداد استعماری به دلیل تکیه بر قدرت های خارجی برای تامین نیاز های اقتصادی و فرهنگی غرب چاره ای جز حذف مظاهر فرهنگ اسلام ندارد .
دوران بیداری : انقلاب اسلامی نقطه عطفی در بازگشت به فرهنگ اسلامی بود /بسیاری از نخبگان تا قبل از انقلاب اسلامی براس مقابله با سلطه غرب از ناسیونالیسم یا مارکسیسم استفاده میکردند که دو نتیجه دارد:
1) وحدت امت اسلامی را مخدوش میکرد .
2) برای کسانی که در دامان فرهنگ اسلام تربیت یافتند قابل قبول نبود .
باورهای بنیادین فرهنگ غرب
در 5 قرن اخیر اروپا کانون شکل گیری فرهنگ جدیدی بوده که ان را فرهنگ غرب مینامند .
سکولاریسم : پاسخ به سوال هستی شناسی در فرهنگ غرب/به معنی رویکرد دنیوی و این جهانی/همه ظرفیت های انسان متوجه ارمان های دنیوی است/ابعاد دنیوی انسان یا فراموش میشوند یا به صورت گزینشی در خدمت اهداف دنیوی قرار میگیرد/
سکولاریسم آشکار: باور ها و فلسفه های که آشکارا ابعاد غیرمادی را نفی میکنند
سکولاریسم پنهان:باور ها و فلسفه هایی که ابغاد منوی را نفی نمیکند بلکه قسمتی از باورهای دینی را در خدمت اهداف دنیوی میگیرد و از توجه به بقیه سر باز میزند
رویکرد گزینشی فرهنگ غرب به ابعاد معنوی سبب شکل گیری برخی نهضت های جدید دینی شده که از ان با عنوان پروتستانتیسم یاد میکنند .
در فرهنک معنوی ابادانی دنیا هدف مستقلی نیست و در خدمت دیگر اهداف معنوی قرار میگیرد و اگر کسی در این فرهنگ ان را اصل قرار دهد باید ان را توجیه دینی کند و این موقعیت در جوامعه سکولار برعکس است .
اومانیسم : مهم ترین ویزگی انسان شناسی غرب /از نتایج منطقی سکولاریسم/اگر در کانون هستی یک وجود برتر و متعالی قرار گیرد همه موجودات از جمله انسان ایت و نشانه ان هستند . براساس ایات قران انسان زمانی ب خلافت دست می یابد که به ابعاد دنیوی محدود نشود و به خدا نزدیک تر شود . اگر انسان به ابعاد دنیوی محدود بماند گمراه است و حیاتی حیوانی و یا پست تر دارد . در فرهنگی که نگاه توحیدی ندارد انسان موجودی صرفا این جهانی است که مستقل از خدا اجازه هرگونه تصرفی را در عالم دارد .
نکته : اومانیسم در بخش های مختلف فرهنگ غرب یعنی هنر و ادبیات و حقوق بروز یافته است .
چگونگی تکوین فرهنگ معاصر غرب
رنسانس به معنی تجدید حیات و تولدی دوباره است و از قرن 14 تا 16 را دربرمیگیرد دلیل نام گذاری این دوره به رنسانس این است که غرب در این زمان به فرهنگ یونان و روم بازگشت .
نکته : فرهنگ یونان و روم فرهنگ اساطیری بود در صورتی که فرهنگ یونان و روم باستان فرهنگ دینی مسیحیت بود در فرهنگ یونان و روم خداوندان متکثر پرستیده میشد اما فرهنگ مسیحیت به توحید دعوت میکند .
طی قرون وسطی ابا کلیسا از مفاهیم معنوی استفاده میکردند اما رویکرد دنیوی در عمل را دنبال میکردند
انها با نام خدا بندگان خدا را به بندگی میگرفتند و به بهانه ایمان و وحی عقل را از اعتبار مینداختند .
جنگ های صلیبی و مواجهه اروپاییان با مسلمانان و فتح قسطنطنیه زمینه های فروریختن اقتدار کلیسا را فراهم کرد .
فروریختن اقتدار کلیسا سبب شد تا در دوره رنسانس قدرت های محلی به رقیبان دنیاطلب کلیسا بروز پیدا کنند که اینها به دلیل رویکرد دنیوی خود و برای حذف کلیسا به جای انتقاد به عملکرد ابا کلیسا به طورکل دخالت دین در امور دنیوی را انکار کردند .
در دوران رنسانس رویکرد دنیوی به عالم در سطح هنر و اقتصاد و سیاست و همچنین در قالب حرکت های اعتراض امیز مذهبی به وجود امد .
دوران رنسانس
هنرمندان رنسانس به فرهنگ یونان توجه کردند و به ابعاد جسمانی و دنیوی اهمیت دادند .
با رشد تجارت و بالا گرفتن تب طلا و کشف قاره امریکا زمینه عبور از اقتصاد ارباب رعیتی پدید امد .
شاهزادگان اروپایی به رقابت با کلیسا پرداختند و از حرکات اعتراص امیز کشیشان حمایت کردند که با قدرت پاپ مخالف بودند .
حرکت های پروتستانتیسم در جهت اصلاح دینی پدید امد که دو صورت بود .
نوع اول فقط با قدرت پاپ مخالف بود و با رویکرد دنیا گرا مخالفتی نداشت .
نوع دوم در تقابل با جریان دنیاگرت قرار داست .
حرکت نوع اول با حمایت قدرت های محلی بخشی از اروپای مسیحی را ازتسلط کلیسا خارج کرد اما حرکات نوع دو با هجوم کاتولیک ها و دیگر پروتستان ها روبرو شد .
نکته : در دوره رنسانی فرهنگ غرب برای بسط ابعاد دنیوی به حذف پوشش دینی اقدام کرد و به تفسیر غیرتوحیدی یونان و روم بازگشت فرهنگ جدید غرب با پیدایس فلسفه روشنگری اغاز میسود رویکرد سکولار قبل ان از طریق هنر و تفاسیر پروتستانی از دین در زندگی اجتماعی و فرهنک عمومی گسترش یافته بود با فلسفه روشنگری عمیق ترین لایه های فرهنگ غرب را تسخیر کرد .
دنیاگرایی رایج در سطح هنجارها و رفتار مردم زمینه گسترش فلسفه روشنگری را فراهم کرد و سکولاریسم از لایه های سطحی به لایه های عمیق تسری یافت .
نتایج فرهنگ جدید غرب
در عرصه فناوری و صنعت:رویکرد دنیوی /وظیفه شناخت حقیقت عالم و مسئولیت عبور از ملک به ملکوت را ندارد/ابزار تسلط انسان بر طبیعت/علوم تجربی دارای اهمیت خیلی زیاد/فناوری و صنعت رهاورد ان است/انقلاب صنعتی از انگلستان اغاز شد .
عرصه اقتصاد:در قرون وسطی بر مبنای کشاورزی و روابط اجتماعی ارباب رعیتی/نظام ارباب رعیتی غرب را فئودالیسم مینامند و نوعی برده داری است/در دوران رنسانس اقتصاد کشاورزی فئودالی به اقتصاد سرمایه داری صنعتی تبدیل شد .
در عرصه حقوق بشر:در فرهنگ دینی مبتنی بر ربوبیت پروردگارو فطرت الهی/در قرون وسطی رفتار دنیوی را توجیه دینی میکردند/در دوران رنسانس حقوق طبیعی بشر شکل گرفت/حقوق فطری همه نیاز های معنوی و دنیوی را مورد توجه قرار میدهد و با عقل و وحی شناخته میسود/ولی حقوق طبیعی فقط نیاز های صرفا طبیعی را مورد توجه قرار میدهد .
در عرصه سیاست:متناسب با باورهای بنیادین غرب/کاملا دنیوی
لیبرالیسم: اندیشه سیاسی جدید که براساس اصالت بخشیدن به انسان دنیوی(اومانیسم)/خواست انسان مبدا قانون گذاری/به عبارتی لیبرالیسم برابر است با جایز دانستن همه امور در قیاس با خواست انسان .
نکته : انقلاب فرانسه اولین انقلاب لیبرال جهان است .
این انقلاب در دوران رنسانس و اندیسه فلسفه روشنگری و تغییرات اجتماعی انقلاب صنعتی ریشه دارد .
پاسخ هر سوال در کدام گزینه امده؟
الف)کدام مورد زیباترین و محبوب ترین مخلوق خدا در فرهنگ اسلام است؟
ب)در چه سالی گروه ها برای قبول اسلام از سراسر عربستان به مدینه امدند؟
پ)رسول خدا طی ده سال چه مواردی را از پیش روی اسلام از بین برد؟
1) عقل-8هجری-موانع اقتصادی 2) انسان-9هجرس-موانع اقتصادی
3) عقل-9هجری-موانع سیاسی 4) انسان-8هجری-موانع سیاسی
پاسخ : گزینه 3
(هنر مدرن-پروتستانتیسم) مربوط به کدام ارزش های بنیادین است؟
1) اومانیسم-سکولاریسم
2) سکولاریسم-اومانیسم
3) سکولاریسم-روشنگری
4) اومانیسم-روشنگری
پاسخ : گزینه یک
هر عملکرد مربوط به کدام فرهنگ است؟
جذب گروه های بیگانه
پرستش الهه های مختلف
1) فرهنگ غرب-اسلام
2) اسلام-یونا و روم
3) رنسانس-اسلام
4) رنسانس-غرب
پاسخ : گزینه دو
سپاس از توجه شما
