تلاش برای درستاندیشیدن برای بهدستآوردن آگاهی معتبر. شاید این سادهترین تعریف تفکر انتقادی باشد. این روش شامل فرایندهای ذهنی اعم از تشخیص و تحلیل و ارزیابی دادههاست. بهبیان دیگر، به معنی هنر اندیشیدن دربارهی اندیشیدن خودتان است، در حالی که میخواهید اندیشهی خود را بهتر، روشنتر، دقیقتر یا قابلدفاعتر از گذشته، شکل دهید؛ اندیشهای که از قبل وجود داشته، اما این بار مبتنی بر استدلال است.
تفکر انتقادی توانایی تجزیهوتحلیل نحوهی تفکر و ارائهی شواهد برای ایدههایی است که در سر داریم؛ نه اینکه استدلال شخصی خود را بهعنوان اثبات قطعی و کافی برای یک موضوع در نظر بگیریم. در حوزهی تفکر انتقادی پذیرش یا رد هر موضوعی باید دلایل مشخص و شفاف خودش را داشته باشد. میتوانید از طریق تسلط بر مهارتهای تفکر انتقادی از جمله کنترل بهتر یادگیری خود و همدلی با سایر دیدگاهها، توانمندی فراوانی را در تحلیل موضوعات مختلف به دست آورید و بدون تردید موضوع آموزش و فرایندهای مرتبط با آن، با تفکر نقادانه مسیر هموارتری را برای پیمودن خواهند داشت.
تفکر انتقادی از حل مشکلات موجود در انجام تکالیف درسی و برگزاری آزمونها و امتحانات گرفته تا مواجهه با موقعیتهای دنیای واقعی، مهارتهای ارزشمندی را برای تسلط آموزشی در دانشآموزان پدید میآورد و پیشرفت درسی در سایهی آن حاصل میشود؛ چراکه فرایند مطالعهی درست، تعیین هدف و تنظیم برنامه برای دستیابی به آن، بیش از هر زمان دیگری مبتنی بر استدلال دقیق و ساختار مشخص پیش میرود.
مهارتهای تفکر انتقادی مهارتهای متنوعی را میآموزد که امکان دارد در هر موقعیت از زندگی که به تأمل و تحلیل و برنامهریزی نیاز دارد، به کار گرفته شود.
اثر بسیار پررنگی که این تفکر بر جهتگیری درست آموزشی و پیشرفت درسی دارد، کتمانناپذیر است؛ اما باید توجه داشت که مهارتهای تفکر انتقادی محدود به یک موضوع خاص نیست. اینکه بتوانید خوب فکر کنید و سازمانیافته مشکلات را حل کنید، سرمایهای برای هر حرفه است.
هدف تفکر انتقادی ارتقای تفکر مستقل، خودمختاری و قضاوت همراه با استدلال در فکر و عمل است. این موضوع بر دو پایهی اساسی استوار است: یکی توانایی استدلال درست است و دیگری تمایل به انجام این کار.
یکی از اهداف مهم آموزش، پرورش دانشآموزانی است که آگاهی کافی داشته باشند. بهعبارت دیگر، دانشجویان و دانشآموزان باید ایدههای مهم، مفید، کاربردی و قدرتمند را درک کنند.
نکتهی بعدی تربیت دانشآموزانی است که اشتیاق به یادگیری تفکر تحلیلی و انتقادی را دارند و میخواهند برای ارتقای زندگی خود و همچنین کمک به جامعه و فرهنگ و تمدن کشور خود بکوشند.
منبع: plato.stanford.edu