به طور حتم حذف هر يک از گونه هاي جانوري که به عنوان حلقه هاي زنجيره هاي اکولوژيک به يکديگر متصل هستند، لطمات جبران ناپذيري در اکوسيستم به بار خواهد آورد.
لاسرتاي مشبک (Eremias grammica) گونه اي نادر از خزندگان از خانواده مارمولک ها (Laciertidae) است که پراکنش آن تنها محدود به يک نقطه از کشور در استان خراسان بوده است که به دليل تخريب گسترده تنها زيستگاه اين گونه، از سال ۱۳۸۸ علي رقم تلاش ها و جستجوهاي فراوان محققان هيچ موردي از مشاهده آن در منطقه مذکور گزارش نشده بوده و انقراض اين گونه قطعي به نظر مي رسيد.
هفته گذشته در جريان پايش بيابان هاي مرزي متصل به کشور افغانستان توسط کارشناسان محيط زيست خراسان رضوي، در منطقه اي به نام بورخالدار در جوار منطقه حفاظت شده سيرخون نوعي خزنده با مشخصات لاسرتاي مشبک توجه کارشناسان محيط زيست را به خود جلب مي کند.
به دنبال ثبت تصوير و نمونه برداري از اين خزنده، انتقال به مرکز تحقيقات محيط زيستي خراسان رضوي و اعلام نظر صريح آقاي دکتر رستگار پوياني، خزنده شناس و عضو هيات علمي دانشگاه حکيم سبزواري، شواهد دال بر وجود اين گونه در منطقه مذکور است.
مشاهده مجدد اين مارمولک بياباني نادر و ارزشمند در کشور و اطمينان از منقرض نشدن اين گونه، کارشناسان، اساتيد و علاقه مندان به محيط زيست خصوصا يابندگان مجدد اين گونه آقايان مدثر تيموري و حميدرضا عظيم پور از کارشناسان و محيط بانان پر تلاش خواف را به وجد آورده است.
بر اين اساس، رستگار پوياني، جانور شناس و عضو هيات علمي دانشگاه حکيم سبزواري که دوره دکتري خود در دانشگاه هايدلبرگ آلمان را با پايان نامه اي با عنوان “تکامل و سيستماتيک ملکولي خانواده Laciertidae در ايران و آسياي مرکزي” گذرانده است، گفت: موضوع انقراض لاسرتاي مشبک (Eremias grammica) يک از دغدغه هاي اصلي من بوده است و از مشاهده مجدد و شناسايي زيستگاه جديد اين گونه نادر که يکي از ذخاير ژنتيکي ارزشمند کشور به شمار مي رود بسيار خوشحال هستم.
وي گفت: پيش از اين لاسرتاي مشبک صرفا در منطقه اي در ۳۵ کيلومتري شمال گناباد شناسايي شده بود و تا سال ۱۳۸۳ با جمعيت مناسبي در اين ناحيه وجود داشت. خشکسالي، بوته کني، قطع درختچه هاي بياباني براي توليد ذغال و از بين رفتن پوشش گياهي موجب تخريب گسترده تنها زيستگاه اين گونه در کشور شد به نحوي که در سال ۱۳۸۸ تنها ۲ نمونه لاسرتاي مشبک در محدوده مذکور مشاهده و پس از آن علي رقم تلاش هاي فراوان و جستجوهاي گسترده هرگز هيچ نمونه ديگري از اين گونه مشاهده نشد.
اين استاد خزنده شناس اظهار داشت: لاسرتاي مشبک در واقع دچار نوعي انقراض گرديد چرا که حتي اگر تعداد محدودي از اين گونه همچنان باقيمانده بود، به دليل تخريب زيستگاه قادر به ادامه حيات نبوده و آنها نيز از بين مي رفتند و عملا اين گونه و زيستگاهش از دست رفته محسوب مي گرديد.
عضو هيات علمي دانشگاه حکيم سبزواري گفت: اما کيلومترها آنطرف تر در نزديکي مرز با کشور افغانستان لاسرتاي مشبک مشاهده شده است که اين اولين گزارش از وجود اين گونه در يک زيستگاه جديد است.
دکتر رستگار پوياني افزود: باوجود اينکه هم اکنون از شناسايي زيستگاه جديد لاسرتاي مشبک و عدم انقراض آن بسيار خوشحال هستيم، در حال حاضر نيز وضعيت اين گونه بسيار خطرناک است و حفظ اين ذخيره ژنتيکي ارزشمند، همت تمامي مسئولان استاني، کشوري و فعالان عرصه محيط زيست را طلب مي کند.
