آزمون‌های پویای سنجش هوش

آزمون‌­های مرسوم سنجش هوش، مدت‌­هاست که مورد انتقاد کارشناسان است. این آزمون­‌ها تنها میزان آموخته­‌ها و مهارت‌­های کنونی افراد را (آن هم از یک منظر خاص) مورد بررسی قرار می‌دهد و به محیط رشد و یادگیری گذشته ­ی فرد و یا به پتانسیل­‌های نهفته­ ی او هیچ توجهی ندارد. در چنین شرایطی، برخی از دانشمندان آموزش مانند رابرت استرنبرگ و النا گریگورنکو، پیشنهاد داده­‌اند تا بتوان توانایی افراد را به شیوه­‌ای پویا مورد سنجش قرار داد.

استرنبرگ بر این عقیده است که ما تخصصی مستمر در یک حوزه داریم و همواره از سطح پایین­‌تر از تخصص و صلاحیت به سطوح بالاتر در حال حرکت هستیم. به عقیده­ ی او، آزمون‌­های مرسوم سنجش هوش به این دلیل کارایی ندارند که تنها گزارشی ایستا از صلاحیت کنونی فرد در زنجیره­ ی یادگیری ارائه می‌دهند. به علاوه سنجش صلاحیت و آموخته‌­های کنونی فرد، براساس سه نوع هوش پیشنهادی استرنبرگ نیز نیست: هوش اول، یادگیری مطالب محض و فرمول­‌ها است، هوش دوم، توانایی به­ کارگیری این آموخته‌‌­های محض در مسائلی متفاوتی با گذشته است و هوش سوم، توانایی به کار بردن آنها در زندگی واقعی است.

به همین دلیل است که روش پویایی برای آزمون پیشنهاد می‌شود تا بتوان چند مورد را سنجید: تعیین سطح تخصص فرد، متمرکز کردن یادگیری بر حوزه­‌هایی که عملکرد فرد در آنها پایین است، آزمون‌­های متعاقب برای سنجش بهبود و تغییر تمرکز برنامه­‌های آموزشی برای آن که رشد تخصص فرد حفظ شود. از این رو، یک آزمون ممکن است یک ضعف را ارزیابی کند، اما به جای آن که آن ضعف نشانه‌ای از یک مهارت تثبیت شده باشد، آن را به عنوان فقدان مهارت یا دانشی قلمداد می‌کنید که می‌توان اصلاحش کرد. آزمون­‌های پویا دو مزیت نسبت به آزمون­‌های استاندارد و متداول دارد. نخست آن که یادگیرنده و معلم را به جای تمرکز بر دستاوردهای گذشته، بر حوزه‌هایی متمرکز می‌کند که قابل ارتقا هستند. دوم آن که می‌­توان میزان پیشرفت یادگیرنده را از یک آزمون تا آزمون بعدی سنجید و آن را به عنوان معیاری دقیق­‌تر از پتانسیل یادگیری­‌اش به حساب آورد.

منبع:

Brown, Peter;  Roediger, Henry; McDaniel, Mark. make it stick:The Science of Successful Learning. London: The Belknap Press Of Harvard University Press, 2014. pp. 146-149.