زیست-تنفس یاخته ای(از ماده به انرژی)- مهدی خداوندلو

📍در این مطلب گفتار اول ( تامین انرژی ) از فصل پنجم ( از ماده به انرژی ) زیست دوازدهم را بررسی می کنیم:

🟠درسنامه کامل شامل قیدها، نکات، نکات ترکیبی، نکات تستی و نکات شکل ها🟠

🔴تست های کنکور های سال های اخیر🔴

🟣انیمیشن تنفس یاخته ای🟣 

🔵مهدی خداوندلو🔵
🟢دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رتبه 470 کنکور تجربی🟢

📍برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج کانون برترها را دنبال کنید، همچنین میتونید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید.

📍بودجه بندی کنکور های سال های اخیر فصل از ماده به انرژی:

🥼 کنکور داخل و خارج 1398 : 4

🥼 کنکور داخل و خارج 1399 : 4

🥼 کنکور داخل و خارج 1400 : 6

📍 معرفی فصل از ماده به انرژی:

در این فصل به بررسی نحوه تولید ATP در سلول های مختلف می پردازیم و به کل فرایند های تنفس سلولی هوازی و بی هوازی توجه داریم.

این فصل از مهم ترین فصل های زیست شناسی می باشد و هر ساله سوالات زیادی از آن طرح می شود که اغلب سخت هم هستند! پس سعی کنید حتما وقایع هر مرحله از هر فرایند رو به خوبی یاد بگیرید. در این فصل با مولکول های جدید زیادی آشنا می شویم. سعی کنید همه آن ها را به خوبی یاد بگیرید و تفکیک دهید و با هم قاطیشون نکیند! در این فصل مباحث خیلی مهمی داریم که توی کنکور سراسری سوالات زیادی از اونها طرح شده و باید خیلی خوب یادشون بگیرید:

گلیکولیز - زنجیره انتقال الکترون - فتوسنتز - اکسایش پیروات - سلامت پاداکسنده ها

📖      درسنامه کامل نکات از ماده به انرژی - تامین انرژی      📖

🔶          تنفس یاخته ای          🔶

نکات:

C6H12O6 + 6O2 + ADP + PO4(3-) → 6CO2 + 6H2O + ATP -

- در واکنش تنفس یاخته ای همه واکنش دهنده ها و همه فراورده ها در ساختار خود اکسیژن دارند.

نکات ترکیبی:

- در زیست دهم خواندیم که انرژی فرایند های یاخته ای به شکل مستقیم از ATP تامین می شود نه از مواد مغذی

- در مورد CO2 تولید شده در تنفس یاخته ای خواندیم که:

-- CO2 می تواند در کبد با آمونیاک ترکیب شود و اوره را بسازد.

-- CO2 می تواند باعث افزایش کربنیک انیداز و افزایش ترشح یون H+ از کلیه شود.

-- CO2 می تواند بر  نوعی گیرنده در بصل النخاع اثر بگذارد و باعث افزایش ضربان قلب و آهنگ تنفس شود.

- واکنش هایی که در آنها تجزیه ماده مغذی بدون حضور اکسیژن می باشد، شامل:

-- تخمیر الکلی

-- تخمیر لاکتیکی

--- دقت کنید در انسان فقط تخمیر لاکتیکی و فقط در دو نوع سلول وجود دارد. -> ماهیچه ای اسکلتی و گویچه قرمز

🔶          ATP مولکول پر انرژی          🔶

قیدها:

- حفظ هر یک از ویژگی های جانداران مانند رشد و نمو و تولید مثل به در اختیار داشتن ATP وابسته است.

- به طور معمول ATP از ADP تشکیل می شود.

نکات:

- دقت کنید با توجه به متن کتاب می توانیم بگوییم که ATP می تواند از پیش ماده های دیپری به جز ADP هم تولید شود.

نکات شکل:

- دقت کنید هنگام مصرف ATP، بخشی از انرژی آن به صورت گرما تلف می شود.

- دقت کنید در رابطه با ATP، نمی توانیم بگوییم در هر یاخته دیده می شود! بلکه در هر یاخته زنده دیده می شود!

- دقت کنید تولید ATP همراه با تولید آب و مصرف ATP، همراه با مصرف آب می باشد.

- انرژی لازم برای تشکیل پیوند میان فسفات و ADP می تواند از راه های زیر تامین شود:

-- مواد مغذی

-- نور خورشید

-- شیب غلظت H+

- دقت کنید جهت استفاده از مولکول های ATP، حضور مولکول های آب ضروری است.

- ATP در خون یافت می شود ( درون سلول های خونی )، ولی دقت کنید که در خوناب وجود ندارد! بلکه در خوناب گلوکز داریم.

- با توجه به اینکه ATP دارای باز آلی نیتروژن دار می باشد، در اثر تجزیه آن می تواند مواد دفعی نیتروژن دار مانند آمونیاک و اوریک اسید تولید شود.

🔶          روش های ساخته شدن ATP          🔶

نکات:

- ساخته شدن ATP در سطح پیش ماده : فرایند گلیکولیز و چرخه کربس

- ساخته شدن اکسایشی : ساخته شدن در زنجیره انتقال الکترون

- ساخته شدن نوری : فرایند فتوسنتز

نکات ترکیبی:

- روش های تامین انرژی در ماهیچه ها:

-- بخش عمده ای از سوختن هوازی گلوکز ( در صورت وجود اکسیژن چند دقیقه )

-- در انقباض های طولانی مدت ( استفاده از اسید های چرب )

-- در انقباض های شدید ( اکسیژن کافی نمی رسد و از فرایند های بی هوازی استفاده می شود. )

-- استفاده از کراتین فسفات

- تولید ATP می تواند در ماده زمینه ای سیتوپلاسم، درون میتوکندری، و یا درون سبزدیسه باشد. ویژگی مشترک این سه قسمت، حضور رناتن ها و عمل پروتئین سازی است.

- دقت کنید از سه روش گفته شده برای تولید ATP دو تا از آنها به جز فتوسنتز در بدن انسان وجود دارند ولی در یک گیاه می توانیم هر سه این فرایند ها را مشاهده کنیم.

نکات شکل:

- دقت کنید این آنزیم می تواند بین گروه های فسفات پیوند برقرار کند، برخلاف دنابسپاراز و رنابسپاراز که می توانستند پیوند فسفودی استر را بین دو قند مجاور ایجاد کنند، و پیوند میان گروه های فسفات را می شکستند.

- این روش برخلاف قند کافت در همه سلول های زنده بدن مشاهده نمی شود. ( چرا گفتیم سلول های زنده؟ )

- تولید ATP به هر روشی با مصرف انرژی فراهم شده توسط فعالیت درون یاخته ای همراه است. در این روش شکل هم تولید ATP به وسیله انرژی حاصل از تبدیل کرآتین فسفات به کرآتین تامین می شود.

-- به نظر شما جمله بالا درست بود؟! نه ... نبود! چرا؟ چون ما یه روشی داریم برای تولید ATP که از نور کمک می گیره و این جمله بالا راجعش صدق نمی کنه!

🔶          تست های کنکور از ماده به انرژی - تامین انرژی          🔶

❓چند مورد، عبارت زیر را به طور مناسب کامل می کند؟

"هر جانداری که می تواند همه یا بخشی از مواد غذایی خود را از گیاهان به دست آورد، در زمان حیات خود ............"

الف( فاقد توانایی تولید ترکیبات آلی از مواد معدنی است.

ب( از طریق بخش های مکنده به درون گیاه نفوذ می نماید.

ج( نیتروژن جو را به نیتروژن قابل استفاده گیاه تبدیل می کند.

د( با کمک ترکیبی فسفات دار، مولکولی دو نوکلئوتیدی می سازد.

1) 1          2) 2          3) 3          4) 4

کنکور سراسری علوم تجربی داخل 1400

❓چند مورد، دربارۀ هر نوکلئوتید موجود در بدن یک فرد سالم صحیح است؟

الف( باز آلی تک حلقه ای یا دوحلقه ای متصل به ریبوز دارد.

ب( گروه یا گروه های فسفات آن، با پیوند کووالانسی به قند اتصال دارد.

ج( از طریق نوعی پیوند اشتراکی به نوکلئوتید دیگری متصل شده است.

د( طی فرآیند اکسایش در غشاء درونی راکیزه )میتوکندری( تولید گردیده است.

1) 1          2) 2          3) 3          4) 4

کنکور سراسری علوم تجربی داخل 1400

❓کدام عبارت، دربارۀ هر نوکلئوتید موجود در بدن یک فرد سالم درست است؟

1( نوعی باز آلی با ساختار حلقه ای دارد که به ریبوز متصل است.

2( واحد تکرارشوندۀ نوعی بسپار )پلیمر( محسوب می شود.

3( در طى مرحلۀ هوازی تنفس یاخته ای تولید می گردد.

4( در ساختار خود گروه یا گروه های فسفات، دارد.

کنکور سراسری علوم تجربی خارج از کشور 1400

❓در شکل زیر یاخته های دیوارۀ بخش ............ یاخته های دیوارۀ بخش ............ می توانند ............

1 همانند - 3 - در عدم حضور اکسیژن انرژی زیستی تولید کنند.

4 همانند - 3 - سلولز موجود در مواد غذایی را تجزیه نمایند.

4 برخلاف - 1 - در مجاورت با غذای دوباره جویده شده، قرار گیرند.

3 برخلاف - 2 - جذب بخشی از مواد حاصل از گوارش را انجام دهند.

کنکور سراسری علوم تجربی داخل 1394

❓به طور معمول کدام عبارت در ارتباط با همۀ جاندارانی که مولکول وراثتی متصل به غشا دارند، درست است؟ (با تغییر)

1( توانایی انجام چند نوع فرآیند بی هوازی و هوازی را دارند.

2( در اطراف دیوارۀ آن ها، پوشش پلی ساکاریدی چسبناکی وجود دارد.

3( به گروهی از جانداران تعلق دارند، که اغلب همانندسازی دنا را از یک جایگاه آغاز می کنند.

4( می توانند به وسیله آنزیمی در عرق ترشح شده از پوست، کشته شوند.

کنکور سراسری علوم تجربی داخل 1397

🔶          پاسخنامه تشریحی          🔶

🧬گزینه 1

تنها مورد "د" صحیح است.

بعضی از باکتری ها، آغازیان، قارچ ها، جانوران و گیاهان انگل، از جاندارانی هستند که می توانند همه یا بخشی از مواد غذایی مورد نیاز خود را از گیاهان به دست آورند.

بررسی همۀ موارد:

الف) دقت کنید تنها بعضی گیاهان انگل هستند که با فرستادن رشته های مکنده به درون ریشه، مواد غذایی مورد نیاز خود را از گیاهان به دست می آورند. سایر گیاهان انگل و جانوران این گونه نیستند.

ب) توجه کنید بعضی از گیاهان انگل، می توانند فتوسنتز کنند و بخشی از مواد غذایی مورد نیاز خود را تأمین کنند؛ بنابراین نمی توان گفت همۀ این جانداران از نظر تولید ماده آلی از مواد معدنی، ناتوان هستند. فتوسنتز فرآیندی است که طی آن، از مواد معدنی، مواد آلی تولید می شود.

ج) توجه کنید نمی توان گفت همۀ این جانداران می توانند نیتروژن جو را تثبیت کرده و به نیتروژن قابل استفاده گیاه تبدیل کنند. برای مثال جانوران و گیاهان انگل فاقد این ویژگی می باشند.

د) برای مثال، در همۀ این جانداران، فرآیند قندکافت وجود دارد و طبق شکل زیر طی قندکافت NADH ، به عنوان مولکولی  دونوکلئوتیدی، به کمک قند سه کربنۀ فسفاته به عنوان ترکیبی فسفات دار تولید می شود.

🧬گزینه 1

فقط مورد "ب" درست است.

بررسی همۀ موارد:

الف) نولکئوتید می تواند قند دئوکسی ریبوز داشته باشد و فاقد ریبوز باشد. دئوکسی ریبونوکلئوتیدها این گونه هستند.

ب) در همۀ نوکلئوتیدها، فسفات یا فسفات ها، از طریق پیوند کووالانسی به مولکول قند متصل شده اند.

ج) ممکن است نوکلئوتید به صورت آزاد در یاخته باشد و به هیچ نوکلئوتید دیگری متصل نباشد. مانند ATP که به صورت آزاد  است و در تأمین انرژی نقش دارد.

د) نوعی نوکلئوتید است که توسط آنزیم  ATP ساز در غشاء درونی راکیزه، به روش اکسایشی تولید می شود ولی همۀ نوکلئوتیدها لزوماً ATP نیستند!

🧬گزینه 4

هر نوکلئوتید شامل سه بخش است: یک قند پنج کربنه، یک باز آلی نیتروژن دار و یک تا سه گروه فسفات. بنابراین همۀ نوکلئوتیدها، حداقل یک گروه فسفات دارند.

بررسی سایر گزینه ها:

1) قند پنج کربنه در دِ نا، دئوکسی ریبوز و در رِنا، ریبوز است. دئوکسی ریبوز یک اکسیژن کمتر از ریبوز دارد. بنابراین ممکن است باز آلی ما به قند دئوکسی ریبوز متصل باشد نه ریبوز.

2) همۀ نوکلئوتیدها، در ساختار نوکلئیک اسیدها شرکت نمی کنند. برخی از نوکلئوتیدها، به صورت آزاد در یاخته قرار دارند. 

3) در طی مرحلۀ هوازی تنفس یاخته ای NADH, ATP , FADH2 و تولید می شود و بسیاری از نوکلئوتیدها، در فرآیند تنفس هوازی تولید نمی شوند.

🧬گزینه 1

در همۀ سلول های زنده جانداران طی قندکافت که فرآیندی بی هوازی است ATP تولید می شود.

بررسی سایر گزینه ها:

گزینۀ 2: یاخته های دیوارۀ لولۀ گوارش چنین جانورانی توانایی تولید و ترشح آنزیم سلولاز را ندارند.

گزینۀ 3: سیرابی و هزارلا هر دو در تماس با غذای نیمه جویده شده و دوبار جویده شده قرار دارند.

گزینۀ 4: جذب مواد غذایی در روده صورت می گیرد.

🧬گزینه 3

منظور سوال باکتری ها هستند.

باکتری ها پروکاریوت هستند و پروکاریوت ها اغلب همانندسازی دنا را، فقط از یک جایگاه آغاز شروع می کنند.

بررسی سایر گزینه ها:

گزینۀ 1: در باکتری ها توان انجام چند نوع تنفس بی هوازی وجود دارد.(تنفس هوازی در باکتری ها یک نوع بیشتر ندارد)

گزینۀ ۲: باکتری ها (مثل عامل سینه پهلو) دور دیوارۀ سلولی، کپسول پلی ساکاریدی چسبناک دارند، نه همۀ باکتری ها.

گزینۀ 4: لیزوزیم موجود در عرق ترشح شده از پوست، موجب کشته شدن همۀ باکتری ها نمی شود.

🟣          انیمیشن تنفس یاخته ای         🟣

✒️جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.

امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.

🔷          صفحه اینستاگرامی ما          🔷

✒️برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، پیج کانون برترها را دنبال کنید، همچنین میتونید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید.

💯موفق باشید!💯

🔵مهدی خداوندلو🔵

🟢دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، رتبه 470 کنکور تجربی🟢