سلام دوستان عزیز
در این مطلب میخواهیم نکته ها و حفظیات فصل 3 شیمی دهم مطابق با بودجه بندی آزمون 19 آذر که برای پاسخگویی به سوالات آزمون باید به آن‌ها مسلط باشید، بپردازیم.
 | دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه تهران رتبه 328 منطقه دو - کنکور ریاضی 1398 |
بودجه بندی فصل سوم شیمی 1 در کنکور سال های اخیر
پیوند هیدروژنی:
یکی از انواع نیرو های بین مولکولی است که بین مولکول های دارای اتم هیدروژن متصل به یکی از اتم های F, O, N ایجاد می شود.
حلال های مهم و انحلال پذیری در آن ها:
نکته: آب و اتانول در هر نسبتی در آب حل می شوند و نمی توان محلول سیر شده از آن ها تهیه کرد.
هگزان مانند اغلب هیدروکربن ها، دارای گشتاور دو قطبی ناچیز و در حدود صفر است. بنابراین ناقطبی بوده و در آب حل نمی شود. بنابراین مخلوط آّب و هگزان، مخلوطی ناهمگن است.
نکته: ترکیبات ناقطبی در حلال های قطبی و یا ترکیبات قطبی در حلال های ناقطبی حل نمی شوند.
فرآیند انحلال زمانی منجر به تشکیل محلول می شود که مقایسه نیروهای جاذبه به صورت زیر باشد:
میانگین جاذبه های حلال خالص و حل شونده خالص ≥ جاذبه ی بین حل شونده و حلال در محلول
انحلال مولکولی:
به انحلال هایی که در آن ها مولکول های حل شونده از یک دیگر جدا شده و سپس به صورت همگن بین مولکول های حلال پخش می شوند، انحلال مولکولی گویند. مانند انحلال اتانول در آب، استون در آب، شکر در آب و یا ید در هگزان.
انحلال یونی:
در این فرآیند ساختار ماده ی حل شونده حفظ نمی شود و یون های سازنده ی بلور تفکیک و آب پوشیده می شوند، این فرآیند انحلال یونی به شمار می رود. مانند:
انحلال پذیری گاز ها:
انحلال پذیری گازها در آب به 3 عامل زیر وابسته است:
1- نوع گاز: گازهایی که دارای مولکول های قطبی هستند مانند O2,N2 و.... در آب که حلال قطبی است، به میزان کمی حل می شوند. ولی گازهایی که دارای مولکول های قطبی هستند مانند N, HCl در آب به میزان بیشتری حل می شوند.
انحلال پذیری O2 ,N2 , NO در فشار ثابت در هر دمایی به صورت مقابل است:
NO > O2 > N2
2- دما: انحلال پذیری گاز ها با دما رابطه ی عکس دارد. یعنی با افزایش دما، انحلال پذیری گازها کاهش می یابد و نمودار انحلال پذیری آن ها به صورت نزولی است.
3- فشار: بر طبق قانون هنری انحلال پذیری گازها با فشار رابطه مستقیم دارد. یعنی اگر در دمای ثابت، فشار افزایش داده شود، انحلال پذیری گازها در آب بیش تر می شود.
نکته: به طور کلی با افزایش فشار و کاهش دما، می توان انحلال پذیری یک گاز را در آب افزایش داد.
هر گازی که انحلال پذیری بیشتری در آب دارد، تاثیر فشار بر انحلال پذیری آن بیشتر است؛ یعنی شیب نمودار انحلال پذیری بر حسب فشار برای آن بیشتر (تندتر) می باشد.
NO > O2 > N2 : تاثیر فشار بر انحلال پذیری
نمودار روبه رو انحلال پذیری گاز اکسیژن در آب آشامیدنی و آب دریا را نشان می دهد. از آنجا که در یک دما و فشار معین، انحلال پذیری گاز اکسیژن در آب دریا کم تر از آب آشامیدنی است، نتیجه میگیریم که با افزایش مقدار نمک در آب انحلال پذیری گازهای ناقطبی مانند اکسیژن، در آب کاهش می یابد.
دلیل: بین یون های یک نمک حل شده در آب (مانند یون های +Na و -Cl) و مولکول های آب، نیروی جاذبهء یون – دوقطبی برقرار می شود؛از این رو تمایل مولکول های قطبی آب به مولکول های ناقطبی اکسیژن کاهش یافته، گاز اکسیژن از محلول فرار می کند. (انحلال پذیری آن کم می شود.)
انحلال رساناها:
به طور کلی به موادی که می توانند جریان الکتریکی را به خوبی عبور دهند، رسانا گفته می شود که به دو دسته تقسیم می شوند:
1- رسانای الکترونی: فلزها و گرافیت که به وسیله ی الکترون های آزاد خود، جریان را عبور می دهند، رسانای الکترونی نامیده می شوند.
2- رسانای یونی: محلول نمک ها و نمک های مذاب که به واسطه ی یون هایی که آزادانه حرکت می کنند، جریان را عبور می دهند، رسانای یونی می گویند.
مواد الکترولیت و غیر الکترولیت
به موادی که بر اثر انحلال در آب، به طورکامل و یا به مقدار کم تفکیک شده و ایجاد یون می کنند، مواد الکترولیت گفته می شود و به محلول حاصل، محلول الکترولیت می گویند. مانند محلول نمک ها یا محلول برخی از ترکیبات قطبی در آب.
الکترولیت ضعیف: موادی هستند که به هنگام انحلال در آب بیش تر به صورت مولکولی حل شده و مقدار کمی از آن ها تفکیک می شوند. اسید ها و بازهای ضعیف مثل:HF, NH3
الکترولیت قوی: موادی هستند که به هنگام انحلال، به طور کامل به یون تفکیک می شوند. نمک ها، اسید ها و بازهای قوی مانند NaCl, HCl, KOH جز این دسته از مواد هستند.
فرآیند اسمز
وقتی میوه های خشک درون آب قرار می گیرند، مولکول های آب خود به خود از محیط رقیق با گذر از روزنه های دیواره سلولی به محیط غلیظ می روند، در نتیجه میوه آبدار می شود، به این فرآیند گذرندگی(اسمز) گفته می شود.
در واقع در فرآیند اسمز مولکول های آب با عبور از غشاء از محلول رقیق تر به سمت محلول غلیظ تر می روند.
اسمز معکوس: مولکول های آب با عبور از غشاء از محلول غلیظ تر به سمت محلول رقیق تر می روند.
روش های تصفیه آب:
1- اسمز معکوس 2- تقطیر 3- استفاده از صافی کربن
روش های تصفیه آب
•با توجه به شکل مقابل که روش تقطیر، اسمز معکوس و صافی کربن برای تصفیه آب را نشان می دهد، دانستن نکات زیر ضروری است:
1- با انجام تقطیر، آلاینده ها، نافلزها، فلزهای سمی، حشره کش ها و آفت کش ها از آب جدا می شوند، ولی ترکیب های آلی فرّار و میکروب ها باقی می مانند.
2- در روش های صافی کربن و اسمز معکوس، علاوه بر نافلزها، آلاینده ها، فلزهای سمی، حشره کش ها و آفت کش ها، ترکیب های آلی فّرار نیز جدا می شوند.
3- با توجه به موارد بالا، می توان گفت آب به دست آمده از دو روش اسمز معکوس و صافی کربن نسبت به روش تقطیر، آلایندهء کمتری دارد.
4- با توجه به اینکه در هر سه روش، میکروب ها در آب باقی می مانند، آب به دست آمده از همهء روش ها را باید قبل از مصرف، کلرزنی کرد؛ زیرا کلر می تواند میکروب ها را از بین ببرد.
شکل زیر، روش تقطیر برای تهیهء آب شیرین از آب دریا را نشان می دهد. در این روش با تابش انرژی خورشیدی به آب دریا، آب و برخی مواد با نقطه جوش پایین تر از آب (همان ترکیب های آلی فرّار)، تبخیر می شوند، ولی مواد دیگر باقی می مانند. با برخورد این بخارها به سقف پلاستیکی و سرد شدن آن ها، بخار آب به صورت مایع درآمده (میعان اتفاق می افتد) و آب بدست آمده (آب شیرین) در مخازنی جمع آوری می شود.
تست 1:
کدام گزینه از مطالب زیر، نادرست اند؟ (O = 16 , N = 14 : g.mol-1)
آ) اگر جرم مولی دو مولکول برابر باشد، مولکولی که قطبی است، نقطهء جوش بالاتری دارد.
ب) مقایسهء نقطهء جوش مولکول های نیتروژن، اکسیژن و نیتروژن مونوکسید به صورت O2>NO>N2 است.
پ) در مواد مولکولی با مولکول های ناقطبی با افزایش جرم مولی، نقطه جوش افزایش می یابد.
ت) در شرایط یکسان مولکول های CO(g)، دشوارتر از مولکول های N2(g) به مایع تبدیل می شوند.
1) آ و ب 2) ب و ت 3) پ و ت 4) آ و پ
تست 2:
چند مورد از مطالب زیر، درست اند؟
•نقطهء جوش اتانول از استون، بیشتر است.
•نیروی بین مولکولی در هیدروژن سولفید در مقایسه با آمونیاک، ضعیف تر است.
•مقایسهء نقطهء جوش HCl، HF، HBr به صورت HCl < HBr
•بخش عمدهء نیروی جاذبهء بین مولکولی در هیدروژن فلوئورید، پیوند هیدروژنی است.
1) 1 2) 2 3) 3 4) 4
تست 3:
همهء عبارت های زیر درست اند، به جز:
1) انحلال پذیری اکسیژن در مقدار معینی آب، با فشار رابطهء مستقیم و با مقدار نمک حل شده درآب رابطهء وارونه دارد.
2) انحلال پذیری گاز نیتروژن مونوکسید برخلاف انحلال پذیری نمک لیتیم سولفات، با افزایش دمای آب کاهش می یابد.
3) در شرایط یکسان از نظر دما و فشار، اکسیژن محلول در 100 گرم آب دریای سرخ بیشتر از اکسیژن محلول در 100 گرم آب دریای مرده است.
4)علامت شیب نمودار انحلال پذیری – دما برای نمک پتاسیم نیترات و گاز اکسیژن قرینهء یکدیگر می باشد.
تست 4:
چند مورد از مطالب زیر دربارهء فرآیند نشان داده شده در شکل رو به رو، درست اند؟
•با گذشت زمان ارتفاع مایع در لولهء سمت چپ بالا می رود.
•آب به دست آمده از این روش، آلایندگی کم تری نسبت به تصفیه با روش تقطیر دارد.
•با گذشت زمان، فشار لازم برای انجام این فرآیند افزایش می یابد.
•آب تصفیه شده با این روش برخلاف آب به دست آمده از روش صافی کربن، نیازی به کلر زنی ندارد.
1) 1 2) 2 3) 3 4) 4
دوستان عزیز می توانید برای دسترسی به نسخه کامل خلاصه نکات به همراه پاسخ فایل، پی دی اف زیر را دانلود کنید!
فراموش نکنید اگر سوالی در رابطه با این مبحث داشتید می توانید به راحتی در کامنت ها سوال خود را برای ما بنویسید.
برای ارتباط با رتبه برترها صفحه اینستاگرام زیر رو دنبال کنید.
با آرزوی موفقیت و کامیابی
