به عدد هایی مثل الاول، الثانی، الثالث و ... عدد های ترتیبی می گویند و در فارسی هم به صورت نخست، دوم، سوم و ... ترجمه می شوند. مثال: الدرس الاول: درس اول
در مثال بالا، الدرس الاول یک ترکیب وصفی است.یکی از نشانه های ترکیب وصفی این است که صفت و موصوف هر دو الـ دارند.
موصوف: اسمی که برایش یک یا چند ویژگی می آوریم. / صفت: ویژگی هایی که برای موصوف آورده می شود.
نشانه دیگر ترکیب وصفی تنوین داشتن صفت و موصوف است.
نکته مهم:
حرف (اَن) پیش از فعل می آید و از جمله حروف ناصبه است. یعنی علامت آخر فعل را به فتحه تغییر می دهد و در ترجمه فارسی غالبا از حرف که استفاده می شود و فعل مورد نظر به صورت مضارع التزامی ترجمه می شود. مثال:
اَنا اُسافِرُ : من سفر می کنم. / اَنا اُحِبُّ اَنْ اُسافِرَ: من دوست دارم که سفر کنم.
مهم: کان + فعل مضارع = ماضی استمراری: مثال: کانوا یَکْتُبونَ بِدِقَّه: با دقت می نوشتند.
نکته ریز اما مهم:
اَخْرَجَ: درآورد، یُخْرِجُ: در می آورد / خَرَجَ: خارج شد، یَخْرُجُ: خارج می شود
*کلمات الذی (مذکر) و التی (مونث) اگر بعد از یک اسم الـ دار بیایند به صورت (که) ترجمه می شوند. البته مذکر یا مونث بودن آن بستگی به اسمی که قبلش آمده و مقصود نویسنده است بستگی دارد. بدیهی است که شکل ترجمه الذی و التی در فارسی یکسان است. مثال:
وَ انْظُرْ اِلی الشَّمسِ الَّتی جَذوَتُها مُسْتَعِرَه: به خورشیدی که پاره های آتش آن فروزان است نگاه کن.
(ـه) ضمیر متصل مذکر و (ها) ضمیر متصل مونث است و هر دو در فارسی یکسان ترجمه می شوند. مثال:
ذاکَ هوَ اللهُ الَّذی اَنعُمُهُ مُنهَمِرَه: او همان خداییست که نعمت هایش ریزان است. (دفت کنید ـه اشاره به خدا دارد نه اَنعم!)
هو اَوجَدَها فِی الجَوّ : او آن را در فضا پدید آورد.
اگر ضمایری مثل (هو، هی و ... ) قبل از الذی،التی و ... بیایند به صورت همان در فارسی ترجمه می شوند. مثال:
ذاکَ هوَ اللهُ الَّذی اَنعُمُهُ مُنهَمِرَه: او همان خداییست که نعمت هایش ریزان است.
انواع جمع
جمع مذکر سالم: اگر دو نشانه (ونَ) یا (ینَ) به آخر اسمی که مفرد مذکر است اضافه شود و شکل مفرد واژه تغییر نکند جمع مذکر سالم داریم. مثال: مفرد: قادر / جمع: قادرون، قادرین
جمع مونث سالم: اگر نشانه ات به آخر واژه ای که مفرد مونث است اضافه شود و شکل مفرد واژه به هم نریزد، جمع مونث سالم داریم. دقت کنید ه آخر واژه حذف می شود. مثال: مفرد: شَجَرَه / جمع: شَجَرات
جمع مکسر: در این نوع جمع شکل مفرد واژه در هم می ریزد و قانون خاصی برای آن وجود ندارد. مثال: مفرد: نَجْم ، جمع: اَنْجُم / مفرد:دُرّ ، جمع: دُرَر
مهم: اگر بعد از اسم اشاره ال بیاید، اسم اشاره به صورت صفت اشاره و اگر ال نداشته باشد، به صورت ضمیر اشاره ترجمه می شود.
مثال: هؤلاء فائزات: این ها، برنده اند. هذان الدلیلان مجدان: این دو راهنما، کوشا هستند.
نکات مهم در مکالمه
در مکالمه با توجه به مخاطب ضمیر متصل یا منفصل مورد نظر را انتخاب می کنیم. (در حالی که ممکن است هر دو به فارسی به صورت یکسان ترجمه شوند.)
اَلسَّلامُ عَلَیکُم (مخاطب مذکر است) / اَلسَّلامُ عَلَیکُنَّ (مخاطب مونث است) ترجمه: سلام بر تو
کَیفَ حالُکَ (مخاطب مذکر است) / کَیفَ حالُکِ (مخاطب مونث است) ترجمه: حالت چطور است؟
کَیفَ اَنتَ (مخاطب مذکر است) / کَیفَ اَنتِ (مخاطب مونث است) ترجمه: (تو) چطوری؟
مِنْ اَینَ اَنتَ (مخاطب مذکر است) / مِنْ اَینَ اَنتِ (مخاطب مونث است) ترجمه: (تو) اهل کجا هستی؟
لیست کلمات مترادف و متضاد مهم درس
(رَخیصَه ≠ غالیَه) (راسِب ≠ ناجِح) (یَسار ≠ یَمین) (بَیْع ≠ شِراء) (بِدایَه ≠ نِهایَه) (بَعید ≠ قریب) (رَقَدَ = نامَ) (قَبیح ≠ جَمیل) (نور = ضیاء) (حَزین ≠ مَسرور) (مُجتَهِد = مَجِدّ) (مَمنوع = مَسموح)
ساعت خوانی
برای بیان ساعت از اعداد ترتیبی مونث ( الثانیه، الثالثه، الرابعه و ... ) استفاده می شود. البته برای بیان ساعت یک از الواحده استفاده می کنیم.
برای بیان ساعت کامل از تماما استفاده می کنیم. مثال: الواحده تماما: یک تمام/ الثالثه تماما: سه تمام
برای بیان نیم ساعت از النصف استفاده می کنیم. مثال: الرابعه و النصف: چهار و نیم
برای بیان ربع ساعت گذشته از الربع استفاده می کنیم. مثال: الخامسه و الربع: پنج و الربع
برای بیان ربع ساعت مانده از الا ربعا استفاده می کنیم. مثال: السادسه الا ربعا: یک ربع به شش ( پنج و چهل و پنج دقیقه )
اَلْاَعدادُ مِنْ واحِدٍ اِلی مِئهٍ
*اعداد اصلی: (یک: واحِد، واحِده) (دو: اِثْنانِ، اِثنَینِ،اِثنَتانِ، اِثنَتَینِ) (سه: ثَلاث، ثَلاثَه) (چهار: اَربَع، اَرْبَعَه) (پنج: خَمس،خَمْسَه) (شش: سِتّ، سِتَّه) (هفت: سَبع،سَبْعَه) (هشت: ثَمانی، ثَمانیَه) (نه: تِسعَ، تِسْعَه) (ده: عَشر،عَشَرَه) (یازده: اَحَدَعَشَرَ،اِحدی عَشرَه) (دوازده:اِثْناعَشَرَ،اِثنتا عَشرَه) (سیزده: ثَلاثَهَ عَشَرَ،ثَلاثَ عشرَه) (چهارده: اَرْبَعَهَ عَشَرَ،اَربَعَ عَشرَه) (پانزده: خَمْسَهَ عَشَرَ،خَمسَ عَشرَه) (شانزده: سِتَّهَ عَشَرَ،سِتّ عَشره) (هفده: سَبْعَهَ عَشَرَ،سبع عشره) (هجده: ثَمانیَهَ عَشَرَ، ثمانی عَشرَه) (نوزده: تِسْعَهَ عَشَرَ، تِسعَ عشره) (بیست: عِشْرونَ، عشرین)
مهم: اعداد (یک: واحِد، واحِده) و (دو: اِثْنانِ، اِثنَینِ،اِثنَتانِ، اِثنَتَینِ) بعد از معدود می آیند و نقش صفت را دارند؛ یعنی از نظر مذکر و مونث بودن با معدود یکسان هستند. مثال: سائِحٌ واحِدٌ، غُصنانِ اثْنانِ، اِمراَتَینِ اثْنتَینِ
نکته: به کلمات (رِجالٍ) و (کوکَباً) در (خَمْسَهُ رِجالٍ) و (اَحدعَشَرَ کَوکَباً) معدود گفته می شود.(همان چیزی که می شماریم)
معدود عدد های سه تا ده به صورت جمع می آید و مضاف الیه است؛ مثال: ثَلاثَهُ کُتُب (دقت کنید در اعداد یک و دو عدد بعد از معدود می آید اما در اعداد سه تا ده عدد قبل از معدود می آید.)
معدود عدد های 11 تا 99 به صورت مفرد می آیند و معدود بعد از عدد می آید. مثل اَحدعَشَرَ کَوکَباً
*اعداد ترتیبی: (نخست:الاَول، الاولی) (دوم: الثّانی، الثّانیه) (سوم: الثّالث، الثّالثه) (چهارم: الرّابع، الرّابعه) (پنجم: الخامس، الخامسه) ( ششم: السّادس،السّادسه) (هفتم: السّابع، السّابعه) (هشتم: الثّامن، الثّامنه) (نهم: التّاسع، التّاسعه) (دهم: العاشر، العاشره) (یازدهم: الحادی عَشَرَ، الحادیهَ عَشره) (دوازدهم: الثّانی عَشَرَة الثّنیَهَ عشره) (سیزدهم: الثّالث عَشرَ، الثّالِثَه عَشرَهَ) (چهاردهم: الرّابع عَشَرَ، الرّابعَه عَشرَه) (پانزدهم: الخامس عَشَرَ، الخامسَه عشَرَه) (شانزدهم: السّادس عَشَرَ، السّادسَه عَشرَهَ) (هفدهم: السّابع عَشَرَ، السّابِعَه عَشرَه) (هجدهم: الثّامِن عَشَرَ، الثّامِنَه عَشرَهَ) (نوزدهم: التّاسع عَشَرَ، التّاسِعَهَ عَشرَهَ) (بیستم: العشرون، العشرین)
معدود اعداد ترتیبی نیز الـ دارد و اعداد ترتیبی از نظر جنس و حرکت تابع موصوف خود هستند. (اعداد ترتیبی نوعی صفت اند.)
مثال: الکتاب الرابع: کتاب چهارم / الشجره الثالثه: درخت سوم
*عقود: (بیست: عشرون، عشرین) (سی: ثلاثون، ثلاثین) (چهل: اربعون، اربعین) (پنجاه: خمسون،خمسین) (شصت: ستّون، ستّین) (هفتاد: سبعون،سبعین) (هشتاد: ثمانون، ثمانین) (نود: تسعون، تسعین)
همان طور که می بینید، اعداد عقود با (ونَ) و (ینَ) می آیند. عقود از نظر جنس با معدود خود یکسان هستند اما معدود آنها همیشه مفرد است.
*اعداد معطوف: به اعدادی مانند واحِدٌ وَ عِشْرونَ، اِثنانِ وَ عِشرون و ... معطوف گفته می شود. یکان این اعدا قبل از دهگان می آید و معدودشان مفرد است.
نکات مهم:
در اعداد معطوفی که یکان آنها یک یا دو است، یکان از نظر جنس با معدود مطابقت دارد. مثال: واحِدَهٌ وَ عِشرونَ جامِعَهً (واحِدَهٌ و جامِعَهً هر دو مونث هستند.) / اِثنانِ وَ ثَمانونَ عاماً (اِثنانِ و عاماً هر دو مذکر اند)
در اعداد معطوفی که یکانشان غیر از یک و دو است، یکان و معدود از نظر جنش معکوس هستند. مثال: سِتَّ عَشْرَهَ مَدینَهً، تِسْعٌ وَ تِسعونَ بَقَرَهً)
در اعداد 13 تا 19، دو بخش عدد هیچ گاه همجنس نیستند. مثال: خمْسَهَ عَشَرَ و خَمسَ عَشرَه صحیح اند اما خمْسَهَ عَشَرَه صحیح نیست.
نمونه سوال
1.عیّن الخطا عن مفرد الکلمات:
اَنجُم: نَجم 2) اَنعُم: نِعمَه 3)دُرَر: دُرّ 4) غُصون: غِصان
پاسخ:گزینه 4: مفرد غُصون، غُصن می باشد.
2.کدام گزینه با عبارت مقابل هماهنگی ندارد؟ « یا اَیُّها الَّذینَ آمَنوا لِمَ تَقولونَ ما لا تَفعَلونَ »
- کلید در دوزخ است آن نماز که در نزد مردم گزاری دراز
- واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنند چون به خلوت می روند آن کار دیگر می کنند
- مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می‌کنند
- زندگی زیباست چشمی باز کن گردشی در کوچه باغ راز کن
پاسخ: گزینه 4:این گزینه در مورد زیبایی زندگی است اما سایر گزینه ها در مورد نفی ریاکاری و مذمت آن هستند.
3.در کدام گزینه اشتباه وجود دارد؟
رَخیصَه≠ قلیله 2) راسِب ≠ ناجح 3) بدایه≠نهایه 4) حَزین ≠ مسرور
پاسخ: گزینه 1: صورت صحیح این گزینه به این صورت است: رَخیصَه≠غالیه / کثیره ≠ قلیله
تشریح سایر گزینه ها: گزینه 2:مردود≠ موفق گزینه 3: شروع≠پایان گزینه 4: غمگین≠ شاد
4.انتخب السوال الصحیح لهذه الاجابه: « ............. ؟ لا؛ مَعَ الاَسَفِ .»
1 ) هَل سافَرْتَ الی ایرانَ حَتَّی الْآن؟ 2 ) کَیفَ اَنتَ؟
3 ) ما اسمک؟ 4 ) من اَینَ انتَ؟
پاسخ: گزینه 1:آیا تا الان به ایران سفر کردی ؟ نه متاسفانه
تشریح سایر گزینه ها:
گزینه 2: چطوری؟
گزینه 3: اسمت چیست؟
گزینه 4: از کجا (اهل کجا) هستی؟
5. انتخب الصّحیح للفراغ: عندی ....... .
1) اثنا عشره کتاباٌ 2) اثنتا عَشَرَ کتابَینِ 3) اثناعَشَرَ کُتُبٍ 4) اِثناعَشرَ کتاباٌ
پاسخ: گزینه 4
تشریح سایر گزینه ها:
گزینه 1: اعداد یازده و دوازده باید از نظر جنس با معدود مطابقت داشته باشند که در این گزینه رعایت نشده است.
گزینه 2 و 3: معدود عدد 12 باید مفرد باشد.