در این مطلب گفتار دوم ( همانندسازی دنا ) از فصل اول ( مولکول های اطلاعاتی ) زیست دوازدهم را بررسی می کنیم:
درسنامه کامل شامل قیدها، نکات، نکات ترکیبی، نکات تستی و نکات شکل ها
تست های کنکور سال های اخیر
انیمیشن همانندسازی دنا
- بودجه بندی کنکور های سال های اخیر این فصل:
| تعداد کل سوالات | مستقل | ترکیبی | مباحث مهم | |||||||||
| کنکور داخل و خارج 98 | 4 | 3 | 1 | عملکرد آنزیم ها - ساختار DNA - ساختار پروتئین | ||||||||
| کنکور داخل و خارج 99 | 4 | 0 | 4 | |||||||||
| کنکور داخل و خارج 1400 | 4 | 4 | 0 | |||||||||
- این فصل از زیست شناسی با همه فصلایی که تا الان خوندید فرق داره! دارید وارد مبحث جدیدی به نام ژنتیک میشید که تا چند فصل دیگه هم ادامه داره. و اما این فصل پایه و اساس چیزاییه که قراره در فصل های بعدی بخونید و پیش نیاز اونهاست. پس خیلی خوب و دقیق این فصل رو یاد یگیرید!
راستی برای یادگرفتن خیلی خوب این فصل احتیاج به یه سری پیش نیاز از فصل6 زیست2 داری. پس اگه اون فصلو خوب بلد نیستی، برو یه مرور سریع داشته باش و زود برگرد اینجا!
تو این گفتار همانندسازی دنا رو بررسی می کنیم. همانندسازی از مهم ترین کارهاییه که هر سلول قبل از تقسیم انجام میده. این گفتار نکات خیلی مهم و پرتکراری توی کنکور داره، مخصوصا کلی تست ترکیبی با رونویسی که در فصل بعدی می خونید ازش میدن!
**یادتون باشه می تونید در انتهای مطلب نظرات و سوالات خودتونو از این مبحث مطرح کنید تا بهشون پاسخ بدم.
درسنامه کامل نکات مولکول های اطلاعاتی - همانندسازی دنا
همانندسازی
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
نکات:
- در بین سه طرح، روش غیرحفاظتی تنها روشی است که در آن پیوند فسفودی استر بین نوکلئوتید های قدیمی شکسته می شود.
نکات ترکیبی:
- دقت کنید همانند سازی دنا در مرحله دوم اینتر فاز (میان چهر) رخ می دهد. نه در مرحله دوم تقسیم یاخته ای(میتوز + سیتوکینز)
- همانند سازی دنای اصلی( کروموزوم هم) در مرحله S و همانند سازیز دنا های حلقوی در مرحله G2 اتفاق می افتد.
- دقت کنید نمی توانیم بگوییم در همه جانداران همانندسازی در دومین مرحله چرخه یاخته ای اتفاق می افتد. چون چرخه سلولی مربوط به یوکاریوت هاست. پروکاریوت ها چرخه سلولی و میتوز ندارند.
نکات شکل:
- در همانندسازی غیرحفاظتی، الگوی قرارگیری قطعات رشته های جدید و قبلی در دو دنای حاصل تفاوتی ندارد.
- در همانندسازی نیمه جفاظتی، در هر دنای دختری(نه در هر رشته دنای دختری) قطعاتی از دنای جدید و دنای قدیمی یافت می شود.
- در همانندسازی غیرحفاظتی، در هر رشته دنای دختر، قطعاتی از دنای جدید و دنای قدیمی وجود دارد.
عوامل و مراحل همانندسازی
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- قبل از همانندسازی دنا باید پیچ و تاب دنا باز و پروتئین های همراه آن یعنی هیستون ها از آن جدا شوند تا همانند سازی بتواند انجام شود.
- انواع دیگری از آنزیم ها با یکدیگر فعالیت می کنند تا یک رشته دنا در مقابل رشته الگو ساخته شود.
- یکی از مهم ترین آنها که نوکلئوتید های مکمل را با نوکلئوتید های رشته الگو جفت می کند، دنابسپاراز است.
نکات:
- دقت کنید مرحله جدا شدن پروتئین های هیستون، فقط در یوکاریوت ها اتفاق می افتد. در پروکاریوت ها هیستون نداریم.
- آغاز همانندسازی همراه با شروع فعالیت هلیکاز می باشد.
- نمیتوان گفت در هنگام همانند سازی نباید هیچ پروتئینی به دنا متصل باشد. درست است که هیستون ها از دنا جدا می شوند اما آنزیم های پروتئینی دنابسپاراز به رشته های دنا متصل هستند.
نکات ترکیبی:
- در همانندسازی برخلاف رونویسی، هر دو رشته الگو قرار می گیرند.
- دقت شود هلیکاز پیوند های هیدروژنی را می شکند نه پیوند های کوالان. بنابراین هیدرولیز انجام نمی دهد و آب هم مصرف نمی کند.
- اما آنزیم دنابسپاراز با ایجاد هر پیوند آب کافت می کند یک مولکول آب مصرف می شود.
- پیوند های هیدروژنی پیوند های کم انرژی محسوب می شوند.
نکات شکل:
- اتصال هر نوکلئوتید -> آزاد شدن یک مولکول آب + دو تا فسفات
- دقت کنید هر دنابسپاراز فقط در یک جهت حرکت نمیکند! در حین فرایند ویرایش می تواند در خلاف جهت همانند سازی هم حرکت کند.
دوراهی همانندسازی
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- هنگام(نه به دنبال) اصافه شدن هر نوکلئوتید سه فسفاته به انتهای رشته پلی نوکلئوتید، دو تا از فسفات های آن از مولکول جدا می شوند و نوکلئوتید به صورت تک فسفاته به رشته متصل می شود.
نکات:
- دنابسپاراز به صورت غیرمستقیم در تشکیل پیوند های هیدروژنی هم نقش دارد.
- در هر دو راهی همانند سازی، یک آنزیم هلیکاز، دو تا دنابسپاراز و انواع دیگری از آنزیم ها وجود دارند.
نکات ترکیبی:
- در همانندسازی مولکول دنا، قطعا پیوند کوالانسی می شکند. در دو جا. در یکی قطعا( برای جدا شدن دو گروه فسفات از نوکلئوتید سه فسفاته) و در یکی ممکن است(فرایند ویرایش)
- در همانند سازی، هر پیوند قند-فسفات موجود در رشته جدید توسط آنزیم دنابسپاراز ایجاد نشده است. در هر پیوند فسفودی استر دو پیوند قند فسفات وجود دارد که یکی از آنها از قبل در نوکلئوتید وجود داشت و فقط یکی از آنها توسط آنزیم دنابسپاراز تشکیل شده است.
نکات شکل:
- دقت کنید در محیط همانند سازی هر پنج نوع باز آلی (حتی یوراسل) یافت می شود. اما فقط چهار نوع از نوکلئوتید ها برای همانند سازی استفاده می شوند.
تست های کنکور مولکول های اطلاعاتی - همانندسازی دنا
تست شماره 1 |
- کدام گزینه، عبارت مقابل را به طور مناسب کامل می کند؟ «در جاندارانی که عامل اصلی انتقال صفات وراثتی به غشای یاخته، متصل .......... وجود دارد.» (سراسری 98)
1- است، فقط پروتئین های هیستونی همراه با دنا (DNA)ی آن ها
2- نیست، فقط یک جایگاه آغاز همانندسازی در دنا (DNA)ی آن ها
3- نیست، در دو انتهای هر یک از رشته های این عامل، ترکیباتی متفاوت
4- است، در ساختار هر واحد تکرار شونده ی دنا (DNA) ی آن ها، پیوند فسفودی استری
تست شماره 2 |
- دی ان ای پلیمراز در کدام یاخته بالغ فعال است؟ (سراسری 85)
1- عناصر آوندی
2- اسکلرانشیم
3- پارانشیم
4- کلاهک ریشه
پاسخ تشریحی شماره 1 |
گزینه3 صحیح است.
در باکتری ها، مولکول دنا به غشای یاخته متصل است؛ در حالی که در یوکاریوت ها این گونه نیست. در یوکاریوت ها دو انتهای هر رشته ی پلی نوکلئوتیدی سازنده دنا از نظر وجود گروه فسفات متفاوت اند. هر رشته دارای یک انتهای فسفات دار و یک انتهای فاقد فسفات است.
بررسی گزینه ها:
1- در یوکاریوت ها، دنا در هر فام تن به صورت خطی است و مجموعه ای از پروتئین ها که مهم ترین آن ها هیستون ها هستند، همراه آن قرار دارند؛ بنابراین پروکاریوت ها فاقد هیستون اند.
2- در یاخته های یوکاریوتی چند جایگاه آغاز همانندسازی وجود دارد.
4- نوکلئیک اسید ها شامل دئوکسی ریبونوکلئیک اسید و ریبونوکلئیک اسید هستند. همگی بسپار هایی از واحد های تکرار شونده به نام نوکلئوتید هستند. پیوند فسفو دی استر بین دو نوکلئوتید مجاور برقرار می شود و درون ساختار نوکلئوتید وجود ندارد.
پاسخ تشریحی شماره 2 |
گزینه3 صحیح است.
دی ان ای پلیمراز در فرایند همانندسازی دی ان ای دخالت دارد، همانند سازی دی ان ای هم در یاخته های زنده و دارای تقسیم دیده می شود. در میان گزینه ها فقط پارانشیم بافت زنده است و می تواند تقسیم شود.
انیمیشن همانندسازی دی ان ای
جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.
امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.
صفحه اینستاگرام ما
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتوانیم ارتباطمان را با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتان باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا را بسازیم و همراهتان باشیم. برای دیدن صفحه ما روی لینک زیر کلیک کنید.
