فصل سه - شیمی یازدهم - خلاصه نکات - سیده محدثه حسینی

سلام

در این مطلب میخواهیم با هم به جمع بندی نکات فصل سه شیمی یازدهم (مطابق با آزمون جامع) و خلاصه نکات که برای پاسخگویی به سوالات آزمون باید به آن‌ها مسلط باشید، بپردازیم.

نوید آرمات، دانشجوی مهندسی عمران دانشگاه تهران

سیده محدثه حسینی، دانشجوی دکتری تخصصی پیوسته بیوتکنولوژی دانشگاه تهران

پوشاک و الیاف

با رشد جمعیت جهان و افزایش چشمگیر مصرف پوشاک، روش های سنتی تولید پوشاک ( استفاده از پشم، پوست، چرم، پنبه و ...) دیگر پاسخگوی نیاز های جامعه نبود. به همین دلیل صنعت نساجی به وجود آمد.

طبق آمارها در سال 2014 میلادی در حدود 100 میلیون تن انواع الیاف در جهان تولید و مصرف شده است. به طور کلی در حال حاضر میزان نسبی الیاف ساختگی تولید شده در جهان بیشتر از الیاف طبیعی است.

به طور کلی الیاف را می توان به دو دسته طبیعی و ساختگی تقسیم بندی کرد که به صورت زیر هستند:

1- الیاف طبیعی: به الیافی که در طبیعت یافت می شود، گفته می شود. مانند: پشم، پنبه و ...

2- الیاف ساختگی: به الیافی گفته می شود که در طبیعت جود ندارند، بلکه از واکنش بین مواد شیمیایی تولید می شوند، گفته می شود. از این الیاف نیز برای تولید پارچه، پوشاک، ظروف نچسب، یکبار مصرف و پلاستیکی، فرش، پرده و ... استفاده می شود.

الیاف درشت مولکول

به ترکیبات مولکولی که تعداد اتم های آن ها به ده ها هزار می رسد درشت مولکول ها گفته می شود. مانند سلولز، نشاسته، پروتئین موجود در پشم، ابریشم، انسولین و ..... که درشت مولکول های طبیعی هستند و پلی اتن، پلی استر، نایلون، تفلون و .... که در طبیعت یافت نمی شوند و درشت مولکول های ساختگی می باشند.

بسپارش

پلیمری شدن یا بسپارش واکنشی است که طی آن بعضی از مولکول های کوچک در شرایط مناسب به هم متصل می شوند و ایجاد مولکول هایی با زنجیر های بلند و جرم مولی زیاد می کنند و به واکنش دهنده ها در این واکنش مونومر(تک پار) و به فرآورده ها پلیمر(بسپار) گفته می شود.

نکته: هر ترکیب آلی که در ساختارهای خود دارای پیوند دوگانه کربن-کربن (c=c) باشد، می تواند در واکنش های پلیمری شدن شرکت کند. به عنوان مثال گاز اتن (CH2=CH2) را در فشار بالا گرم کنیم، جامد سفید رنگی پدید می آید که جرم مولی آن اغلب ده ها هزار گرم بر مول است و در ساختار آن هزاران اتم کربن و هیدروژن وجود دارد. به این فرآورده ها جامد پلی اتن گفته می شود.

تفلون

تفلون دارای ویژگی های زیر می باشد:

1- نقطه ذوب بالایی دارد و در برابر گرما مقاوم است.

2- از نظر شیمیایی بی اثر است و با مواد شیمیایی واکنش نشان می دهد.

3- در حلال های آلی حل نمی شود و نچسب است.

انواع پلی اتن:

پلی اتن سبک: این نوع پلی اتن چگالی کمتری دارد و شفاف است. از آن ها به دلیل انعطاف پذیری بیشتر در تولید کیسه پلاستیک استفاده می شود و پلی اتن شاخه دار محسوب می شود.

پلی اتن سنگین: این نوع پلی اتن چگالی بیشتری دارد و کدر است، از آن برای تهیه ی لوله های پلاستیکی، دبه های آب یا بطری کدر شیر که سخت تر و محکم تر هستند، استفاده می شود و بدون شاخه نیز هستند.

الکل ها

 همانطور که می دانید الکل ها دسته ای از ترکیبات الکلی می باشند که دارای یک یا چند گروه عاملی هیدروکسیل(OH) هستند که با یک پیوند اشتراکی به اتم کربن متصل می شود. فرمول عمومی الکل ها به صورت CnH(2n+1)OH یا CnH(2n+2)O می باشند که در آن ها ...,n= 1,2,3 می باشد.

ساده ترین آن متانول CH3OH و آشناترین الکل یک عاملی، اتانول (C2H5OH) می باشد. به طور کلی الکل های یک عاملی را می توان به صورت R-OH نشان داد که در آن R یک زنجیر هیدروکربنی هست.

کربوکسیلیک اسید ها

دسته ای دیگر از ترکیب های آلی هستند که مزه ی ترش دارند و دارای گروه عاملی کربوکسیل(COOH-) هستند. فرمول عمومی کربوکسیلیک اسیدهای تک عاملی به صورت CnH2nO2 می باشد که در آن ها ...,n=1,2,3 است.

استر ها

استرها دسته ای از مواد آلی هستند که فرمول عمومی آنها (CnH2nO2 ) می باشد. از واکنش یک الکل و یک کربوکسیلیک اسید به دست می آید. به عنوان مثال: از واکنش اتانوئیک اسید با اتانول استرِ اتیل اتانوات به دست می آید.

آمین ها:

آمین ها دسته ی دیگری از ترکیبات آلی هستند که از مشتقات آمونیاک می باشند. در ساختار آن ها اتم های N,H,C وجود دارد. با جایگزینی یک، دو یا سه اتم هیدروژن آمونیاک با زنجیره ی هیدروکربنی (R) آمین تولید می شود.

آمیدها:

آمیدها دسته ی دیگری از ترکیبات آلی هستند که دارای گروه عاملی آمیدی هستند. عامل آمیدی از واکنش اسید آلی با آمین ها به دست می آید.

نکات

1- آلکان های راست زنجیر چون کاملا ناقطبی هستند در آب حل نمی شوند و الکل های تا 3 اتم کربن به هر نسبتی در آب حل می شوند.

2- در کربوکسیلیک اسید ها نیز مانند، الکل ها، با افزایش طول زنجیر کربنی بخش ناقطبی بزرگتر می شود و قطبیت مولکول کاهش می یابد. در نتیجه انحلال پذیری آن ها در آب کمتر می شود. 

3- ویتامین های آ، دی، کا ناقطبی و ویتامین ث قطبی هستند.

کولار یکی از معروف ترین پلی آمید هاست. این پلیمر سبک و محکم از فولاد هم جرم خود پنج برابر مقاوم تر است و در تهیه ی تایر اتومبیل، قایق بادبانی، لباس های مخصوص موتور سواری و جلیقه های ضد گلوله استفاده می شود.

به واکنش شکسته شدن استر با آب آبکافت می گویند.

از پلی لاکتیک اسید انواع ظرف های پلاستیکی یکبار مصرف مانند وسایل آشپز خانه، سفره، سطل زباله، کیسه ی پلاستیکی و.... تولید می شوند و شیر ترش دارای لاکتیک اسید است.

تست :

دوستان عزیز می توانید برای دسترسی به نسخه کامل خلاصه نکات به همراه پاسخ فایل پی دی اف زیر را دانلود کنید!

فراموش نکنید اگر سوالی در رابطه با این مبحث داشتید می توانید به راحتی در کامنت ها سوال خود را برای ما بنویسید.

دوستان عزیزم؛ برای ارتباط با رتبه برترها صفحه اینستاگرام زیر رو دنبال کنید.

رتبه برترهای کانون

با آرزوی موفقیت و کامیابی