سلام دوستان خوبم! امیدوارم که حالتان عالی باشد. من مهدی خداوندلو، دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رتبه 470 کنکور تجربی هستم.
در این مطلب گفتار اول(تنظییم کننده‌های رشد در گیاهان) از فصل نهم(پاسخ گیاهان به محرک ها) زیست یازدهم را بررسی می‌کنیم. اول از همه متن کتاب را که در درس زیست شناسی بسیار مهم است را بررسی خواهیم کرد و برای درک هرچه بهتر متن کتاب (مخصوصا مطالبی را که به توضیح یک فرایند می پردازند)، انیمیشن های مرتبط را تماشا خواهیم کرد.
در ادامه به حل چند تست کنکور منتخب از این مبحث می پردازیم تا به خوبی در ذهن شما تثبیت شود.
**یادتون باشه می تونید در انتهای مطلب نظرتونو کامنت کنید. دوست دارید باز هم از این مطالب براتون تهیه کنم؟ اگر سوالی هم براتون پیش اومد حتما بپرسید تا جوابتونو بدم.
جیبرلین: تلاش ها برای رفع مشکل
نکات:
- جیبرلین علاوه بر گیاهان در قارچ جیبرلا هم تولید می شود.
- جیبرلین ها علاوه بر اینکه باعث رشد طولی یاخته های ساقه و تقسیم آنها می شوند، در:
-- رشد میوه نقش دارند -> استفاده در میوه های بدون دانه، مشابه با اکسین.
-- رویش دانه نقش دارند -> جیبرلیک اسید: تحریک تولید و ترشح آنزیم های گوارشی لایه ی گلوتن دار (لایه ی خارجی غلات)
نکات شکل:
- الف: افزایش طول ساقه بوسیله:
-- افزایش تقسیم -> مشابه با سیتوکینین
-- افزایش رشد طولی -> مشابه با اکسین
- ب: درشت شدن میوه -> مشابه با اثر اکسین
جیبرلین و رویش بذر غلات
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- رویان غلات در هنگام رویش دانه، مقدار فراوانی جیبرلین می سازند.
- نشاسته یکی از ذخایر آندوسپرم است که بر اثر آنزیم آمیلاز به گلوکوز مورد نیاز برای رشد رویان تجزیه می شود.
نکات ترکیبی:
- عملکرد جیبرلین در دانه مخالف با آبسیزیک اسید است که مانع رشد دانه می شود.
- ذخیره ی نشاسته در نشادیسه بخش خوراکی سیب زمینی، برای رشد جوانه ها وتشکیل پایه های جدید از گیاه سیب زمینی مصرف می شود.
- در رابطه با گلوتن (که در لایه ی گلوتن دار آندوسپرم غلات قرار دارد) خوانده بودیم:
-- بیماری سلیاک -> حساسیت به پروتئین گلوتن در بذر گندم یا جو -> تخریب ریزپرز ها و حتی پرز ها -> کاهش شدید سطح جذب مواد -> عدم جذب بسیاری از مواد مغذی بدن
-- گلوتن یکی از پروتئین هایی است که در کریچه ذخیره می شود. گلوتن در بذر گندم و جو ذخیره می شود و هنگام رویش بذر برای رشد و نمو رویان استفاده می شود.
نکات شکل:
- به دنبال رویش دانه تک لپه ای، اندازه ی دانه کاهش می یابد.
- جیبرلین ها می توانند باعث ریشه زایی هم بشوند.
آبسیزیک اسید: مقابله با شرایط نامساعد
قیدها:
- شرایط نامساعد محیطی مانند خشکی، تولید آبسیزیک اسید را در گیاهان تحریک می کند.
- به طور کلی آبسیزیک اسید رشد گیاهان را در پاسخ به شرایط نامساعد، کاهش می دهد.
نکات ترکیبی:
- آبسیزیک اسید باعث افزایش تنفس نوری در گیاهان C3 می شود.
- آبسیزیک اسید فقط در شرایط نامساعد محیطی تولید می شود، ولی اتیلن هم در شرایط نامساعد مانند آسیب دیدگی بافت های گیاهی و هم در شرایط مساعد برای رسیدگی میوه ها، ریزش برگ ها و میوه ها و جلوگیری از رشد جوانه های جانبی تولید می شود.
- مشابه با جیبرلیک اسید: پوست سخت دانه با جلوگیری از ورود آب و اکسیژن به داخل دانه، مانع از رشد رویان می شود.
- آبسیزیک اسید مانع رشد جوانه ها می شود. مانند چیرگی راسی. با این تفاوت که در چیرگی راسی جلوی رشد جوانه های جانبی گرفته می شد، ولی در اینجا جلوی رشد هر نوع جوانه
گرفته می شود.
- سرمای شدید نیز می تواند مانع از رویش دانه ها و جوانه ها شود.
نکات شکل:
- آبسیزیک اسید باعث کاهش تعرق می شود و در پی آن تعریق افزایش پیدا خواهد کرد.
اتیلن: رسیدن میوه ها
نکات:
- اتیلن یک هورمون گازی شکل است.
- هر بافتی در هر اندامی از گیاه ممکن است آسیب ببیند، پس اتیلن می تواند در تمام اندام های گیاه تولید شود.
- سراسری92 -> اتیلن برخلاف سیتوکینین مدت نگهدای میوه را کاهش می دهد. چون سیتوکینین باعث تازه نگه داشتن برگ ها، گل ها (و میوه ها) می شود، ولی اتیلن با رسیده کردن میوه ها، زمان خراب شدن آنها را سریع تر می کند.
نکات ترکیبی:
- دقت کنید درشت کردن میوه ها با رسیدن آنها تفاوت دارد. اتیلن باعث رسیده شدن میوه ها می شود ولی در درشت کردن آنها نقشی ندارد.
- وقتی گیاه زخمی می شود، بافت های نرم آکنه ای تقسیم می شوند و آن را ترمیم می کنند.
- در گیاهان در محل آسیب دیده نوعی عامل رشد تولید می شود تا با تقسیم سریع، توده ی یاخته ای ایجاد کنند. این توده ی یاخته ای مانع نفوذ میکروب ها می شود.
- همچنین در محل زخم، رزین های گیاهی هم ترشح می شوند که در دفاع از آنها نقش دارند.
نکات شکل:
- در مبحث پاسخ به نور، خواهیم خواند که گوجه فرنگی در دسته گیاهان بی تفاوت قرار می گیرد.
ریزش برگ
قیدها:
- یاخته ها در لایه ی جدا کننده به علت فعالیت آنزیم های تجزیه کننده از هم جدا می شوند و به تدریج از بین می روند.
- بعد از ریزش برگ، با چوب پنبه ای شدن یاخته هایی از شاخه که در محل اتصال به دمبرگ قرار دارند، لایه ی محافظتی در برابر محیط بیرون ایجاد می شود.
نکات:
- آنزیم های تجزیه کننده در برگ تولید می شوند نه در شاخه.
- اتیلن با ریختن برگ ها سبب کاهش تعرق و همچنین کاهش تولید کنندگی گیاه می شود.
نکات ترکیبی:
- برگ بعضی درختان در فصل پاییز می ریزد.
- از دیگر هورمون های بازدارنده که در آینده به آن اشاره می شود، سالیسیلیک اسید است:
-- سالیسیلیک اسید که از تنظیم کننده های رشد در گیاهان است، در مرگ یاخته ای نقش دارد. یاخته ی گیاهی آلوده این ترکیب را رها و مرگ یاخته ای را القا می کند.
تست ها:
- هر هورمون گیاهی که .......... می شود، در .......... نیز دخالت دارد. (سراسری 95)
1- مانع رشد جوانه های جانبی ساقه ها - خفتگی دانه ها
2- مانع رشد جوانه زنی دانه ها - باز شدن روزنه های گیاه
3- باعث تسریع رسیدگی میوه ها - خمیدگی گیاهچه ها به سمت نور
4- به کمک آن، جذب آب و املاح برای قلمه ها ممکن - طویل شدن ساقه ی گیاه
- در گیاهان، هورمونی که محرک .......... است، نمی تواند سبب .......... شود. (سراسری 93)
1- خفتگی جوانه ها - پلاسمولیز یاخته های نگهبان روزنه ها
2- تقسیم یاخته ای - افزایش مدت نگهدای میوه ها
3- طویل شدن ساقه ها - خفتگی دانه ها
4- افزایش طول دیواره ی سلول ها - توقف رشد جوانه های جانبی
- در کشاورزی برای داشتن نارنگی های درشت از کدام هورمون استفاده می شود؟ (سراسری82)
1- جیبرلین
2- اتیلن
3- آبسیزیک اسید
4- سیتوکینین
**پاسخ تشریحی در PDF می باشد.
انیمیشن
جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.
امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.
صفحه اینستاگرام ما
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتوانیم ارتباطمان را با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتان باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا را بسازیم و همراهتان باشیم. برای دیدن صفحه ما روی لینک زیر کلیک کنید.
موفق باشید.
مهدی خداوندلو، دانشجو پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
