رشته مهندسی هوافضا مناسب چه کسانی است؟
هوافضا یکی از شاخه‌های مهندسی مکانیک است. این رشته از جمله رشته‌های بسیار جذاب در علوم مهندسی به حساب می‌آید و یکی از اهداف آن بررسی اجسامی است که در هوا حرکت می‌کنند؛ به عبارت دیگر، مهندسی هوافضا مجموعه‌ای از علوم و توانمندی‌‌های علمی است که در زمینه طراحی، آنالیز و ساخت وسایل پرنده هوایی مانند هواپیما، بالگرد، گلایدرها، موشک‌ها و وسایل پرنده فضایی مثل شاتل‌ها، ماهواره‌ها و فضاپیماها مورد استفاده قرار می‌گیرد.هدف این رشته فراهم کردن شرایطی است که دانش آموخته آن بتواند در زمینه طراحی، ساخت و آزمایش صنایع هوافضایی فعالیت کند. مهندسی هوافضا علمی بین رشته‌ای است که در آن بسیاری از شاخه‌های علوم از جمله متالوژی، کامپیوتر، مکانیک و الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اشتباه قابل توجهی که بسیاری از افراد دارند، این است که تصور می‌کنند این رشته مشابه بسیاری از رشته‌های همنام خود از جمله کارشناسی هوانوردی یا خلبانی است. این درحالی است که این رشته تفاوت‌های بسیار زیادی با دیگر رشته‌های مشابه خود دارد.
هوافضا یک تخصص به حساب می‌آید در حالیکه خلبانی یک مهارت است.
این در حالی است که فارغ التحصیلان برخی از رشته‌های مرتبط با هوانوردی از جمله مهندسی پرواز، این امکان را دارند که رشته هوافضا را جهت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد انتخاب کنند. گاهی اوقات نیز تصور اشتباهی وجود دارد مبنی بر اینکه بعضی از رشته‌ها مانند نجوم و کیهان‌شناسی به رشته هوافضا مرتبط می‌شوند. این در حالیست که رشته هوافضا هیچگونه ارتباطی با نجوم و کیهان‌شناسی ندارد و تنها شباهت لغوی بین این رشته‌ها وجود دارد.
با توجه به اینکه رشته هوافضا در مقطع کارشناسی برخلاف سایر رشته‌ها مثل مهندسی برق و عمران از اول بدون گرایش است، دانشجویان آن از بدو ورود به دانشگاه آموزه‌های بسیاری را یاد می‌گیرند که همین مطالب آموخته شده به آن‌ها کمک می‌کند، بتوانند در ترم‌های پایانی تحصیلی‌شان موضوع یا گرایش مناسبی را انتخاب کرده و به دنبال آن موضوع پروژه پایانی دوره کارشناسی خود را تعیین کنند. با این حال بطور کلی یک مهندس هوافضا خوب بایستی به دروسی که در دوره ۴ ساله یا ۸ ترمه لیسانس می خواند، تسلط کافی داشته و دید مهندسی پیدا کرده باشد. همچنین باید به حداقل یک زبان برنامه‌نویسی تسلط کافی پیدا کند، در همین راستا معمولاً زبان برنامه نویسی فرترن (Fortran) به عنوان زبان پایه در درس الگوریتم‌ها و برنامه‌نویسی کامپیوتر به دانشجوها آموزش داده می شود.
یادگیری و تسلط بر برنامه‌هایی مانند متلب (matlab) هم که موضوع آن ریاضیات است، برای همه رشته‌های مهندسی بسیار مهم محسوب می‌شود. می‌توان گفت زبان فرترن (به عنوان زبان برنامه‌نویسی اصلی مورد نیاز مهندسین هوافضا) و زبان برنامه‌نویسی متلب در دوره کارشناسی ارشد، گرایش پیشرانش یا آیرودینامیک، جزء جدا نشدنی دروس دینامیک پرواز و کنترل هستند. از طرفی داشتن تسلط کافی روی این نرم‌افزارهای تخصصی، یکی از مهمترین فاکتورهایی است که دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی باید آن را کسب کنند. این افراد با کسب این مهارت پس از گذراندن دوره کارشناسی می‌توانند مستقیما و با اطمینان وارد بازار کار شوند.
بنابراین به صورت خلاصه یک مهندس هوافضا خوب باید توانایی‌های زیر را داشته باشد
مهارت عالی در تحلیل و حل مسائلآشنایی با نرم‌افزارهای تخصصیدانش فنی و دید مهندسی عالیتوانایی برنامه‌ریزی و مدیریت پروژهتوانایی کار تیمی بالاداشتن اطلاعات به روزآگاهی کامل نسبت به اصول و قوانین مهندسیتسلط کافی به زبان انگلیسی
لازم به ذکر است که شغل مهندسی هوافضا مناسب افرادی محسوب می‌شود که علاقه‌مند به هواپیما و فضاپیما بوده و پیشرفت و توسعه این موارد برایشان حائز اهمیت است. در مجموع، رشته مهندسی هوافضا به دلیل فنی بودن مناسب افرادی است که مبتکر بوده دارای پشتکار هستند و تمایل به کار در صنایع و کارخانجات را دارند.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی هوافضا بیشتر کاربرد دارند؟
پایه‌های اصلی لازم برای تحصیل در این رشته درس ریاضیات است؛ همچنین دروس فیزیک و شیمی تا حدودی لازم هستند. البته با توجه به اینکه بیشتر دروس این رشته به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند، تسلط به این زبان برای دانشجویان آن ضروری است. اکثر کتاب‌های تخصصی و مرجع رشته مهندسی هوافضا هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند که از دلایل آن می‌توان به جدید بودن این رشته در ایران و ترغیب دانشجوها به یادگیری زبان انگلیسی (چون اکثر مقالات و دستاوردهای جدید این رشته فقط به زبان انگلیسی منتشر می شوند) اشاره کرد.
گرایش‌های رشته مهندسی هوافضا برای ادامه تحصیل چه هستند؟
این رشته تحصیلی بر شش گرایش اصلی زیر استوار است:
آیرودینامیک
پیشرانش
مکانیک پرواز
سازه‌های هوایی
بررسی سوانح هوایی و صلاحیت‌های پروازی
مهندسی فضایی
زمینه علمی گرایش «آیرودینامیک» موارد زیر را در بر می‌گیرد:
آنالیز و تحلیل جریان هوا
بررسی و تحلیل نیروها و گشتاورهای ناشی از جریان هوا روی وسیله پرنده هوایی
بررسی پایداری و طراحی سازه با به دست آوردن نیروهای آیرودینامیکی روی وسیله پرنده هوایی
حوزه مطالعاتی «پیشرانش یا جلو برندگی» شامل موارد زیر است:
مطالعه و آنالیز موتورهای هوافضایی مانند موتورهای پیستونی، توربینی و راکت‌ها
چگونگی تولید نیروی رانش در موتورهای هوایی
گرایش «مکانیک پرواز یا دینامیک پرواز و کنترل» به مطالعه و بررسی رفتار و عملکرد وسایل پرنده از نظر پایداری و کنترل مسیر پروازی آن وسیله می‌پردازد؛ به بیان دقیق‌تر، علم مکانیک پرواز موارد زیر را شامل می‌شود:
آنالیز و بررسی حرکات و رفتار وسیله پرنده هوایی از نظر برد
مداومت پروازی در رژیم‌ها و سرعت‌های مختلف پروازی
مطالعه پایداری، عملکرد و کنترل وسایل پرنده با توجه به دیتاهای موجود آیرودینامیکی، هندسی و وزنی وسیله پرنده
بررسی مسافت نشست و برخاست وسلیه پرنده
محدوده فعالیت گرایش «سازه های هوافضایی» نیز بر پایه کاهش وزن وسیله پرنده است. یک مهندس سازه‌های هوایی با بررسی و آنالیز سازه‌های هوافضایی و وسایل پرنده هوایی به دنبال این است سازه‌ای را طراحی کند که با داشتن حداقل وزن، استحکام کافی را در برابر بارهای وارده، داشته باشد.
گرایش و تخصص «بررسی سوانح هوایی و صلاحیت‌های پروازی» یکی از گرایش‌های مهندسی هوافضا است که دانشجویان آن دید جامع‌تری نسبت به بقیه گرایش‌های موجود به دست می‌آورند؛ افرادیکه در این گرایش فارغ التحصیل می‌شوند می‌بایست به نوعی دانش و اطلاعات دیگر گرایش‌ها را نیز داشته باشند.
از محورهای مطالعاتی و کاری مهندسان سوانح هوایی می‌توان موارد زیر را برشمرد:
آنالیز و بررسی مدیریت ایمنی در بخش هوانوردی
بررسی و تحلیل سوانح هوایی
کسب به روزترین یافته‌های علمی، تحقیقاتی در زمینه بررسی و پیشگیری از وقوع سوانح هوایی
بررسی اسناد و مدارک مربوط به وسیله پرنده و وضعیت خلبان از نظر صلاحیت‌های پروازی
«مهندسی فضایی» که در دروس دوره کارشناسی کمتر به آن‌ها پرداخته می‌شود به اصول ریاضی حاکم بر مدارهای فضایی و حرکت ماهواره‌ها می پردازد؛ البته بحث فضایی کمی شبیه مباحث دینامیک پرواز و کنترل است (مکانیک پرواز).
در نهایت این شش گرایش که به آن‌ها پرداخته شد، تشکیل دهنده گرایش‌های مهندسی هوافضا در دوره‌های تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری هستند.