دارالفنون نام مدرسهای است که به ابتکار امیرکبیر در زمان ناصرالدینشاه برای آموزش علوم و فنون جدید در تهران تأسیس شد. دارالفنون را میتوان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشتههای ایرانی تا دیرزمانی همهی دانشگاههای خارجی را دارالفنون میخواندند.
ساختمان مدرسه هفت شعبه و ۵۰ اتاق داشته که قسمتی از دیوارهای آن به گچبری، نقشها و تذهیبهای بدیع آراسته بودهاند. همهی اتاقها یکشکل و بهیکاندازه بوده و جلوی هر اتاقی یک ایوان قرار داشته است.
میان حیاط دارالفنون، حوض بزرگی بوده که در اطراف آن درختان میوه از قبیل زردآلو، توت، گوجه و شاتوت کاشته شده بودند. شاگردان برای رفع تشنگی از این حوض که از آب قنات معروف به آب شاه سرچشمه میگرفت، استفاده میکردند.
دروازهی ورودی ساختمان بهشیوهی معماری سنتی دارای طاق بلندی بود که در دو سوی درگاه، دو ستون استوانهای نقرهایرنگ، طاق این دروازه را نگه میداشت. بالای درِ دولنگهای چوبی و قهوهایرنگ مدرسه، کتیبهای قرار داشته که هنوز نیز وجود دارد و اسم دارالفنون و سال تأسیس آن حک شده است.
این ساختمان در مرکز تهران و در خیابان ناصرخسرو قرار دارد و از بهترین جاذبههای آن، وجود اولین کتابخانهی امروزی و اولین چاپخانهی چاپ سنگی در آن است که کاربری آن در اصل برای چاپ کتابهای درسی این مدرسه بود.
معماری این بنا هم بهنوبهی خود منحصربهفرد است؛ از طاقنمای باشکوه سردر آن گرفته (با تاریخ ۱۲۶۸ هجری قمری) تا درختان سربهفلککشیدهی داخل حیاط و حوض وسیعِ آن و البته حجرههایی که اولین کلاسهای درس امروزی را تشکیل میدادند و اولین پزشکان و مهندسان کشورمان در آنها تحصیل کردند. دوستداران علم و فرهنگ و هنر، مطمئناً بارها از این بنا بازدید کردهاند و خواهند کرد.
در صفحهی 80 کتاب مطالعات اجتماعی نهم، به تأسیس مدرسهی دارالفنون در تهران توسط امیرکبیر و فعالیتهای آن پرداخته شده است.