تاریخ و جغرافیا از نگاه کامران اله مرادی؛ سهل ممتنع
قسمت اول : تاریخ
در کنکور انسانی دو درس به طور مشترک بیشترین سوالات کنکور را تشکیل می‌دهند، ادبیات اختصاصی و تایخ و جغرافیا، اما با جود تساوی تعداد سوال 2 درس و حتی برابری تقریبی حجم کتاب های این دو درس ، بنا به دلایل مختلفی این دروس در نگاه کنکوری های انسانی سرنوشت متفاوتی پیدا می‌کند. از یکی همواره به عنوان پر اهمیت ترین درس یاد می شود و دیگری را معمولا دانش آموزان اصطلاحاً «پشت گوش می‌اندازند» و دست کم میگیرند. شاید اصلی ترین دلیل این تفاوت دیدگاه ها را بتوان به صورت زیر نام برد:
1- در هیچ یک از زیرگروه‌های رشته ها به جز زیر گروه 4 ضریب تاریخ و جغرافیا از یک فراتر نمی رود و برخی دانش آموزان با تصور اینکه بقیه‌ی دروس برای رشته ی مورد علاقه ی آن‌ها اهمیت بیشتری دارند، تاریخ و جغرافیا را به فراموشی می‌سپارند.
(نکته : محبوب ترین رشته‌های زیرگروه 4 در چند سال اخیر : علوم سیاسی، باستان‌شناسی، دبیری جغرافیا و ... هستند.)
2- تصویری که از این دروس در بین دانش‌آموزان از پیش وجود دارد این است که این درس ها دروسی حفظی هستند که حتی در صورت تسلط هم پس از مدتی فراموش می‌شوند و در واقع تلاش برای یادگیری آن ها را بی‌فایده می‌دانند.
3- منابع این درس در کنکور 6 کتاب است که با حجم بیش از 1000 صفحه دانش آموز را قبل از مطالعه ممکن است به سمتی سوق دهد که وقتش را برای سایر دروس کم حجم کنار بگذارد.
عمده‌ی دلایل دانش‌آموزان برای جدی نگرفتن تاریخ و جغرافیا در کنکور، یکی از دلایل بالا و یا تلفیقی از آن هاست. اما باید دید که این دلایل چقدر با واقعیت منطبق هستند و آیا اصولا می‌توان آن ها را دلیل نامید یا صرفا بهانه‌هایی هستند برای کم لطفی در حق تاریخ و جغرافیا.
حال بیایید نگاهی بیندازیم به رویکرد طراحان کنکور در این درس و نحوه ی پراکندگی سوالات در این 1000 صفحه‌ی هزار تو تا ببینیم واقعاً کسب درصد بالا در تاریخ و جغرافیا به همان اندازه که برخی دانش‌آموزان فکر می‌کنند بی‌اهمیت است؟ و یا به اندازه‌ای که برخی دیگر می پندارند دشوار است؟
تاریـــــخ
درس تاریخ درس شنیدنی است که متاسفانه برخی از دانش آموزان به دلایل مختلف آن‌چنان که شایسته‌ی این درس است به آن توجه نمی‌کنند و تعداد زیادی از دانش‌آموزان از حضور در کلاس‌های این درس لذّت نمی‌برند. یکی از راه های ایجاد جذابیت و افزایش ماندگاری مطالب این درس در ذهن این است که از فضای نسبتاً خشک کتاب و کلاس فاصله بگیریم و با کمی استفاده از قدرت تخیل و شبیه سازی وقایع و موضوعات تاریخی در ذهن ، کتاب را مانند آیینه ای جهان‌نما تصور کنیم و اتفاقاتی که در هر صفحه از آن می‌افتد را در برابر خود مجسم کنیم، با این کار کتاب تاریخ می‌تواند شبیه به یک ماشین زمان یا یک سریال تلویزیونی اتفاقات و رویدادهای گذشته را در برابر چشمان ما به رخ بکشد و کمی از فرسایندگی مطالب آن کم کند.
معمولاً 15 سوال درس تاریخ میان 3 کتاب این درس (تاریخ ایران و جهان 1 / تاریخ ایران و جهان 2 / تارخ شناسی) به طور مساوی تقسیم می‌شود، یعنی از هر کتاب در چند سال اخیر 5 سوال در کنکور طرح شده است.
به طور کلی نمی‌توان رویه ی ثابتی برای سوالات درس تاریخ در کنکور به دست اورد اما برخی دروس در پنج سال اخیر ، هیچ سوالی نداشته اند و برخی بیش از 2 یا 3 سوال داشته اند، هرچند هیچ گونه ضمانتی وجود نداردکه طرح سوال کنکور بر اساس الگوی سال‌های قبل عمل کند و ممکن است حتی به طور کلی رویکرد کنکورهای گذشته عدول کند .
بودجه بندی سوالات درس تاریخ در کنکور های اخیر را می‌توانید در فایل ضمیمه مشاهده کنید.
حال به بررسی چگونگی طرح سوالات در 5 کنکور سراسری اخیر می‌پردازیم؛
تاریخ ایران و جهان 1 :
5 سوالی که از این کتاب طرح می‌شوند معمولا به صورت پراکنده طرح می‌شوند و نمی‌توان اهمیت خاصی برای درس مشخصی قائل شد، اما در 5 سال گذشته درس دوم بیشترین سوالات را از میان همه‌ی دروس داشته است.
موضوعات این کتاب را می‌توان به 4 دسته ی کلی تقسییم کرد:
1- اولین تمدن‌های خاور میانه و مصر که مورد بررسی کتاب قرار گرفته اند و مهاجرت آرایایی ها و ورود آن‌ها به ایران
2) حکومت‌های ایرانی بعد از آریایی‌ها تا قبل از ظهور اسلام
3) ظهور اسلام و حکومت‌های اسلامی و ورود اسلام به ایران تا زمان صفویه
4) تاریخ اروپا
هر کدام از این 4 موضوع در طی چند درس مورد بررسی قرار میگیرند. جالب است که معمولاً همه‌ی این 4 موضوع در کنکور سوال دارند یعنی پراکندگی سوالات به گونه‌ای انجام می‌شود که از هر موضوع کلی حداقل یک سوال طرح می‌شود تا در کتاب موضوع بی اهمیت نداشته باشیم. هر چند به عنوان مثال در 6 سال اخیر از درس اول سوالی در کنکور سراسر مطرح نشده است.
تاریخ ایران و جهان 2 :
این کتاب حجیم ترین منبع درس تاریخ در کنکور است و پراکندگی سوالات آن بسیار بیشتر از دو کتاب دیگر است. اما با دید کلی نسبت به روند طرح سوال در سال‌های اخیر می توان گفت «آسیا در قرن نوزدهم و، ایران در عصر صفویه ، ایران در دوره‌ی سلطنت رضا شاه و انقلاب اسلامی ایران» که در 3 سال اخیر بیش از یک بار مورد سوال قرار گرفته اند، بیشتر از سایر دروس مورد توجه طراحان بوده است. در این کتاب در قسمت اول به تاریخ جهان می‌پردازد که غالباً قراردادهای مختلف و نتایج آنان ، جنگ ها و پیامدهایشان و جنبش های ضد استعماری در کشورهای مختلف بیشتر مورد توجه بوده است. از بخش دوم کتاب هم که به بررسی تاریخ ایران می‌پردازد ، دروس آخر که مربوط به زمان قاجاریه و پس از آن است از اهمیت زیادی برخوردارند و به علت وفور اسامی اشخاص و قراردادها و جنگ ها و نهضت‌های مختلف پتانسیل بالایی برای طرح سوال دارند، علی الخصوص دروس مربوط به رژیم پهلوی و انقلاب اسلامی.
تاریخ شناسی :
این کتاب کم حجم تر از دو کتاب دیگر است و معمولاً چون جزو دروس دانش‌آموزان در سال چهارم (پیش‌دانشگاهی) است ، آن‌ها با مطالعه‌ی آن به اندازه ی دو کتاب دیگر مشکل ندارند. در روند کنکور طی 3 سال گذشته دروس «1 و 4 و 6 و 7» بیش از یک سوال داشته‌اند. از نظر موضوعی نیز، «انواع مبدا تقویم، آثار باستانی، ارتباط هنر و ادبیات و ...» از مهمترین موضوعاتی اند که احتمال طرح سوال از آن ها بالاست. هرچند باید دوباره تاکید کرد که این نتایج صرفا بر اساس روند کنکور در سال های اخیر بوده و ممکن است طرح سوال هر سال قصد کند بر خلاف روال معمول سوال طرح کند.
برای مشاهده قسمت دوم و تحلیل درس جغرافیا می‌توانید به لینک زیر مراجه کنید :
http://www.kanoon.ir/Article/195740