درباره‌ی تیمز
تيمز چيست؟
الگوهاي بين‌المللي مطالعه‌ي رياضيات و علوم ([1]TIMSS) ، مطالعهاي مقايسه‌اي در سطح بين‌المللي است که براي بررسي الگوهاي موفق در رياضيات و علوم در کلاس‌هاي چهارم و هشتم صورت مي‌گيرد. اين الگوها، هم‌چنين براي جمع‌آوري اطلاعات در مورد عوامل آموزشي (مثل مدارس، آموزگاران، محيط خانه و دانش‌آموزان) که ممکن است با موفقيت دانش‌آموزان مرتبط باشد، طراحي شده است. تيمز از سال 1995 هر چهار سال يک‌بار اجرا شده است و آخرين‌بار که ششمين بار اجرای آن بود، در سال 2015 اجرا شد. اين مجموعه روندی 20 ساله را طی کرده است. تيمز به‌گونه‌ای طراحي شده که خود را با مواد درسي رياضي و علوم در نظام‌هاي آموزشي کشورهاي شرکت‌کننده وفق دهد و نحوه‌ي آموزش دانش‌آموزان را در مدرسه‌های آن‌ها منعکس کند. از آن‌جايي که اين مطالعه بين‌المللي است، اطلاعات به‌دست‌آمده، تراز ارزشمندي را در خصوص مقايسه‌ی دانش‌آموزان هر کشور با ساير نقاط دنيا فراهم مي‌کند.
تيمز پيشرفته چيست؟
تيمز پيشرفته، مطالعهاي مقايسه‌اي در سطح بين‌المللي است و براي بررسي موفقيت دانش‌آموزان سال آخر متوسطه که دروس رياضيات پیشرفته و فيزيک پیشرفته را گذرانده‌اند يا در حال گذراندن آن‌ها هستند، طراحي شده است. هم‌چنین، این تحقیق اطلاعاتي را در مورد عوامل آموزشي (مانند مدارس و آموزگاران) که شايد با موفقيت دانش‌آموزان مرتبط باشند، جمع‌آوري مي‌کند. این مطالعه پيش‌تر در سال‌هاي 1995 و 2008 و آخرين بار در سال 2015 به اجرا درآمد. همانند تيمز، تيمز پيشرفته طوري طراحي شده است که به شکل گسترده‌اي با برنامه‌ي درسي نظام‌هاي آموزشي کشورهاي شرکت‌کننده منطبق باشد و بنابراين آموزش مبتني بر مدرسه و درس‌هاي رياضيات پيشرفته و فيزيک پیشرفته را بررسی می‌کند. تيمز پيشرفته مي‌تواند سياست‌گذاران، محققان، آموزگاران و عموم مردم را در مورد اين‌که دانش‌آموزان کشورهای مختلف تا چه حد در رياضيات پيشرفته و فيزيک پیشرفته نسبت به سایر کشورها برتري دارند و اين‌که آيا مي‌توانند درس‌هاي تخصصي‌تري را در علوم، فن‌آوري، مهندسي و رياضيات، در مقايسه با همتايان‌شان در ساير نقاط جهان بگذرانند، آگاه سازد.
تيمز و تيمز پيشرفته هر دو توسط مؤسسه‌ي بين‌المللي ارزيابي موفقيت‌هاي آموزشي (IEA[2]) پشتيباني مالي مي‌شوند. گزارش حاضر بر بستري بين‌المللي تمرکز دارد. در وب‌سایت[3] مرتبط با تیمز، توضيحات دقيق‌تري در مورد ارزيابي‌ها، يافته‌هاي کليدي، جدول‌هاي نتايج و نکات فني ارائه شده است. خلاصه‌ا‌ي از نکات کليدي در پيوست اين گزارش آورده شده است.
چه دانش و مهارت‌هايي مورد ارزيابي قرار مي‌‌گيرند؟
ارزيابي‌هاي تيمز و تيمز پيشرفته در يک فرآيند مشارکتي بين‌المللي تهیه می‌شود که اساس آن داده‌هاي ورودي از کشورهای شرکت‌کننده و متخصصان بين‌المللي در حوزه‌ي رياضيات, علوم و ارزيابي آن‌هاست. اين متخصصان، چارچوب‌هاي ارزيابي دانش و مهارتها را مشخص مي‌کنند.
تيمز
ارزيابي‌هاي تيمز، دانش و مهارت دانش‌آموزان در علوم و رياضيات و توانايي آن‌ها در به‌کارگيري اين دانش در حل مسئله را مي‌سنجد. در هر سطح، دانش‌آموزان به سؤال‌هاي چند گزينه‌اي و تشريحي پاسخ مي‌دهند. اين سؤال‌ها چنان طراحي شده‌اند که قادر باشند اطلاعات و توانايي دانش‌آموزان در حوزه‌هاي خاصي از رياضي و علوم را ارزيابي کنند. (جدول 1.الف)
مواردي که در اين حوزه‌ها مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد، توانايي دانش‌آموزان را در هر دو پایههای چهارم و هشتم، در گستره‌اي از فرآيندها و مهارت‌هاي شناختي (دانش و به‌کارگيري آن و استدلال) اندازه‌گيري مي‌کند. چارچوب‌هاي ارزيابي علوم در تيمز نيز صحت شيوه‌هاي تحقيق در علوم را ارزیابی می‌کند.
تيمز پيشرفته
ارزيابي‌هاي تيمز پيشرفته، دانش و مهارت‌هاي دانش‌آموزان را در رياضيات پيشرفته و فيزيک پیشرفته، و نيز توانايي‌شان در به کارگيري اين دانش به هنگام حل مسئله را ارزیابی مي‌کند. دانش‌آموزان به سؤال‌هاي چند گزينه‌اي و تشريحي که براي اندازه‌گيري دانش و توانايي‌شان در مواد مختلف درسی طراحي شده، پاسخ مي‌دهند (جدول 1.ب)
اين سؤال‌ها توانايي دانش‌آموزان را در گستره‌اي از فرآيندها و مهارت‌هاي شناختي (دانش و به‌کارگيري آن و استدلال) مي‌سنجد. همانند تيمز، چارچوب تيمز پیشرفته در فيزيک هم براي درستي و کارآمدي شيوه‌هاي تحقيق در علوم طراحي شده است.
چه کشور‌هايي در تيمز و تيمز پيشرفته شرکت کردند؟
کشورهاي زيادي از شش قاره‌ي دنيا در تيمز 2015 شرکت کردند. در اين ميان، 50 کشور عضو IEA و شش شرکت‌کننده‌ي محک[4] بودند که در ارزيابي پایه ی چهارم شرکت کردند. 37 کشور عضو IEA و شش کشور محک نيز در ارزيابي پایه ی هشتم شرکت داشتند. 9 کشور ـ که همگي اعضاي IEA بودند ـ در تيمز پيشرفته 2015 شرکت کردند. جمهوری اسلامی ایران در پایه های چهارم و هشتم تیمز شرکت کرده است.
در تيمز و تيمز پيشرفته نتايج چگونه گزارش مي‌شوند؟
نتايج تيمز براساس نمونههاي نماينده‌ي هر کشور از دانش‌آموزان پایههای چهارم و هشتم گزارش مي‌شود. نتايج تيمز پيشرفته نيز براساس نمونههاي نماينده‌ي هر کشور، از دانش‌آموزان سال آخر متوسطه که يکي از دروس رياضي پيشرفته يا فيزيک پیشرفته را گذرانده يا در حال گذراندن آن هستند، گزارش مي‌شود. رياضي پيشرفته و فيزيک پیشرفته به دروسي اطلاق مي‌شوند که بيش‌ترِ مباحث مطرح شده در چارچوب‌هاي تيمز را دارا باشند.
نمرات مقياس و درصد‌ها
نتايج تيمز و تيمز پيشرفته، هر دو، در مقياسي از 0 تا 1000 با مرکزيت مقياس ثابت 500 و انحراف معيار 100 گزارش مي‌شوند. تيمز و تيمز پيشرفته ميانگين نمره‌ي کلي مقياس را براي رياضي و علوم (در تيمز) و رياضيات پيشرفته و فيزيک پیشرفته (در تيمز پيشرفته) به‌دست مي‌آورند و علاوه بر آن، نمرات مقياس خُرد را براي حوزه‌هاي محتوايي و شناختي فراهم مي‌کنند. گزارش پیش‌رو بر نمرات کل تمرکز دارد. علاوه بر اين، تيمز توزيع موفقيت دانش‌آموزان را نشان مي‌دهد –که نمرات آستانه را در طول مقياس که به 10 درصد پايين، چارک پايين، چارک بالا و 10 درصد بالاي دانش‌آموزان مربوط مي‌شود (يعني صدک‌هاي دهم، 25 ام، 75ام و 90ام) را مشخص مي‌کند.
ترازهاي بين‌المللي
ترازهاي بين‌المللي تيمز و تيمز پيشرفته راهي را براي تفسير نمرات مقياس و فهم اين که مهارت دانش‌آموزان در نقاط مختلف مقياس چگونه تغيير مي‌کند، فراهم مي‌کنند. هر تراز، مرتبط با دانش و مهارت‌هايي است که دانش‌آموزان در هر سطح از خود نشان داده‌اند. تيمز چهار تراز مختلف از موفقيت (پيشرفته، بالا، متوسط و پايين) را معرفي مي‌کند و تيمز پيشرفته سه تراز براي موفقيت در نظر مي‌گيرد (پيشرفته، بالا و متوسط). گزارش حاضر درصد دانش‌آموزاني که هر يک از ترازهاي موفقيت را کسب کرده‌اند (و نمره‌ي خام اين تراز‌ها)، و شرح کاملي از مهارتها و دانشي که در هر سطح تراز از خود نشان داده‌اند، ارائه مي‌دهد.
مقايسه در طول زمان
از زمان شروع ارزيابي در سال 1995، تيمز پنج بار برگزار شده است (هر چهار سال يک بار). هر بار، چهارچوب‌ها بازبيني و به روز‌رساني شده‌اند تا پيشرفت‌هاي حاصل در نظريه و عمل بهتر نشان داده شوند. هم‌زمان، همواره تلاش شده است تا داده‌ها طوري جمع‌آوري شوند که امکان مقايسه‌ي نتايج دوره‌هاي مختلف با هم وجود داشته باشد. با اين کار، نتايج تيمز را مي‌توان با يک مقياس، در طول زمان با هم مقايسه کرد. علاوه بر اين، هر آزمون تيمز از سال 1995 طوري ضريب خورده است که ميانگين توزيع نمرات برابر 500 باشد. با اين کار امکان مقايسه بين زمآن‌هاي مختلف وجود دارد. اين گزارش نتايج سال 2015 را با همه‌ي تيمز‌هاي سال‌هاي گذشته مقايسه مي‌کند. براي تأکيد بيش‌تر و بررسي شرايط در طولاني مدت، مقايسه‌اي هم با سال 1995 صورت گرفته است.
تيمز پيشرفته از زمان اولين ارزيابي در سال 1995 دو بار اجرا شده است: 2008 و 2015. با وجود اين، چهارچوب‌ها و فرايند‌هاي نمونه‌گيري از سال 2008 تا 2015 تغيير کرده‌اند و به همين دليل اين گزارش بيش‌تر بر روي نتايج سال 2015 تمرکز دارد. برخي داده‌ها که در مورد مقايسه‌ي عملکرد‌هاي سال‌هاي 1995 تا 2015 است، بايد با احتياط بيش‌تري تفسير شوند.
-----------------------------------------------------------
[1] Trends in International Mathematics and Science Study
[2] International Education Association
[3] براي اطلاع از نتايج و اطلاعات بيش‌تر، به منابع تکميلي در وب‌سايت http://nces.ed.gov/timss مراجعه کنيد.
[4] کشورهای عضو IEA شامل کشورهایی هستند که دارای نهادهای سیاسی کامل، مستقل و غیرملی هستند (برای مثال انگلستان، هنگ‌کنگ یا بلژیک). در این جدول‌ها و نمودارها، نهادهای غیرملی با استفاده از سه حرف مخفف اسم کشورها نشان داده شده‌اند (مانند هنگ‌کنگ-CHN). نهادهای غیرملی که عضو IEA نیستند (مانند ابوظبی یا بوینس آیرس) نیز ممکن است در تیمز شرکت کرده باشند تا عیار بین‌المللی خود را بسنجند. این نهاد‌ها تحت عنوان شرکت‌کنندگان محک قرار گرفته‌اند و در جداول قرار دارند و در نمودارها حالت ایتالیک دارند. یکی از ایالت‌های ایالات متحده (فلوریدا) نیز به عنوان شرکت کننده محک در تیمز شرکت‌کرده است. برای راحتی کار، در گزارش از عبارت نظام‌های آموزشی برای ارائه نتایج استفاده شده است. برای اطلاع بیشتر در مورد پیش‌زمینه‌ی این عناوین، متن قرار داده شده در وبگاه مرکز ملی آمارهایی آموزشی به نشانی http://nces.ed.gov/timss/timss15.asp. تحت عنوان "درباره‌ی تیمز 2015" رجوع کنید.