بسمه تعالی
با سلام و آرزوی موفقیت برای همه دانش آموزان عزیز در این نوشته به تحلیل سوالات درس منطق در کنکور 95 می پردازم.
چند سالی است که سوالات درس منطق مفهومی گشته و هرساله اسلوبی جدید به خود می گیرد که مبتنی بر فهم عمیق از کتاب است. لازمه ی پاسخگویی به سوالات منطق امسال نیز به گونه ای بود که نیازمند تسلط کامل به کتاب و قدرت بازیابی بالا و ترکیب مطالب بود. رویکرد طراحان به این صورت بود که گزاره ای کلی را در گزینه ها گنجانده تا قدرت دانش آموزان را در تشخیص صحت یا یافتن مثال نقض دریابند. برای مثال در سوال236 که از مفهوم عرضی سوال شده است در گزینه 4 درباره مفهوم عرض مقرر میدارد که :« مصادیقی از ماهیت آن را ندارند »درحالی که دانش آموز باید استنتاج کند که از آنجایی که در برخی موارد عرض قابل تفکیک از ذات نیست پس در برخی مواقع اتفاقا همه ی مصادیق ذات آن عرض را دارا هستند مانند سه زائیه داشتن برای مثلث. این مطلب از قسمتی از کتاب که ملاک تفکیک ذاتی از عرضی رابیان می کند و سه زاویه داشتن مثلث را عرض غیر قابل انفکاک از ذات می داند استخراج شده است. شاهد مثال دیگر آنکه مثلا این نکته که جوهر جنسی است که نوع واقع نمی شود به این صورت در گزینه 2 سوال 238 بروز یافته که « هر جنسی خودش مرکب از یک جنس و فصل است» . دانش آموز باید بداند که مثال نقض برای این گزاره ی کلی، جوهر است. البته در اینجا گزینه یک که مقرر میدارد: « هرجنسی زیرمجموعه جنس های بالاتر خود است» نیز مانند گزینه 2 ناصحیح به نظر می رسد چه اینکه جوهر جنسی است که بالاتر از خود جنس دیگری ندارد و نباید گفته شود که منظور از جمله، جنسی است که در بالای آن جنس دیگری وجود دارد ، چرا که جمله ی گزینه 1 ظهور بر این دارد که گویا هرجنسی در بالای خود جنس دیگری دارد حال آنکه درمورد جوهر چنین نیست. امید است که طراحان محترم به این ظرافت ها توجه نمایند.
همچنین دید ترکیبی در مطالعه منطق نیز مد نظر بوده است برای مثال در صفحه 10 کتاب تلویحا میخوانیم: که تعریف صحیح دارای مفاهیم درونی است. طراح محترم در گزینه 2 سوال239 با افزودن قید همه و بیان:« هرتعریف درستی همه ی مفاهیم درونی را دارد» میخواهد یادآوری تعاریف رسم تام وناقص را به عنوان مثال نقض این گزاره بسنجد.
مورد دیگر اینکه در قسمت تقویت مهارت صفحه 82 کتاب می خوانیم که یکی از راه های بدست آمدن ماده قضیه بداهت است از طرف دیگر دانش آموزان در درس فلسفه آموخته اند که امر بدیهی نه اثبات شدنی است و نه انکار شدنی. پس با این ترکیب این دو نکته گزینه 4 سوال 242 که مقرر داشته « همیشه مقدمات استدلال با استدلال های قبلی اثبات شده اند» رد می شود.
نکته دیگر اینکه مشابه سوال 241 را در کنکور سراسری داخل و خارج از کشور سال 94 می بینیم با این تفاوت که در آزمون امسال در صورت سوال دو جمله به عنوان محور سوال داده شده است حال آن که در کنکور سال 94 یک جمله داده شده بود که تغییر سال جاری سبب دشواری سوال گشته است.
نکته ی دیگری که قابل توجه است اینست که در کتاب درسی هنگامی که مثال های مربوط به عکس نقیض مشاهده می شود، نقیض محمول با ذکر کلمه ی« غیر» نشان داده شده است که تشخیص عکس نقیض بودن قضیه را ساده میکند. لکن در سال 94 و سوالات امسال نقیض محمول به صورت تغییر واژه بروز کرده است. مثلا به جای « غیر هادی» از «عایق» استفاده شده است که این مساله نیز به این دلیل است که دانش آموزان عکس نقیض را به درستی فهمیده باشند و از حفظ اسالیب موجود بپرهیزند.
نتیجه اینکه مطالعه ی درس منطق نیازمند شکافتن لایه های سطحی کتاب و بدست آوردن دید ترکیبی است و با صرفا با دانستن اولیات کتاب درسی نمی توان به سوالات پاسخ داد بلکه باید با دیدی تحلیلی و ترکیبی به مطالب نگریست.
امیرمحقق. رتبه 16 کنکور. مشاور و مدرس کنکور