تاریخ چیست؟
*گاهي منظور از آن مجموعه حوادث و رويدادهايي است كه يك فرد يا جامعه از سر گذرانده است مانند: تاريخ ايران
*گاهي واژه تاريخ در نوشته‌ها و زبان علمي به كار مي رود و منظور از آن علم و روش هاي علمي است.كه به وسيلة آن رويدادهاي گذشته بر اساس شواهد و مدارك مطالعه و تحليل مي شوند : مانند تاريخ روابط اقتصادي ايران و هند در دوران اشكانيان.
*گاهي نيز منظور از تاريخ تعيين روز و ماه و سال است يعني همان تقويم سالانه كه همه با آن آشنا هستند.
رویداد تاریخی
*دور از دسترس اند و قابل مشاهده نيستند و نمي توان آنها را به صورت مستقيم درك كرد بلكه آنها را بايد با استفاده از شواهد و مدارك شناخت.
*تكرار ناپذيرند و قابل تجربه نيستند.
*مجزا و مستقل نيستند و با يكديگر رابطه علت و معلولي دارند.
نکته : تاريخ نگاري از قرن پنجم پيش از ميلاد در يونان باستان و با ظهور هرودت كه پدر تاريخ لقب گرفت آغاز شد.
ويژگي تاريخ نگاري نوين عبارت اند از :
*علم تاريخ صرفاً به شرح زندگاني و اقدامات فرمانروايان و امور سياسي و نظامي محدود نمي‌شود بلكه همه ابعاد فرهنگي اجتماعي اقتصادي و هنري جوامع گذشته را در بر ميگيرد به همين دليل در پژوهش هاي نوين تاريخي تمام جنبههاي زندگي مردم و جوامع گذشته بررسي می‌شود.
*علم تاريخ فقط رويدادهاي گذشته را ثبت و نقل نميكند بلكه زمينه‌ها علت‌ها، نتايج و آثار گوناگون حوادث تاريخي را نيز بررسي و تجزيه و تحليل ميكند.
*در تاريخ نگاري نوين از يافته هاي علوم و فنون مختلف مانند باستان‌شناسي، جامعه‌شناسي، فلسفه، جغرافيا اقتصاد، زبان‌شناسي و گاهشماري استفاده ميشود.
شیوه کار یک مورخ :
1- انتخاب موضوع : در انتخاب موضوع پژوهش لازم است به برخي معيارها توجه شوند مثلاً موضوع تحقيق بايد تازه و غير تكراري باشد.
2- تدوين پرسشهاي تحقيق : هر پژوهش علمي نيازمند يك يا چند پرسش است پرسش ها علاوه بر آنكه هدف پژوهش را مشخص مي‌كنند ، مانع از بيراهه رفتن پژوهشگر از مسير درست پژوهش مي‌شوند.
3- شناسايي منابع : در اين مرحله پژوهشگر پس از بررسي شناسايي منابع و اسناد تحقيق ميزان اعتبار دقت و صحت آنها را ارزيابي ميكند.
4- گردآوري و تنظيم اطلاعات : در اين مرحله پژوهشگر اطلاعات مربوط به موضوع تحقيق را از منابع و اسناد تاريخي استخراج و سپس تنظيم و دسته‌بندي ميكند.
5- تحليل و تفسير اطلاعات : تحليل و تفسير رويدادهاي تاريخي كار ساده اي نيست و مورخان براي انجام اين كار نيازمند روش ها و مهارت هاي خاصي هستند.
6- گزارش يافته هاي پژوهش : در اين مرحله پژوهشگر نتايج و يافته هاي تحقيق را استخراج و در قالب گزارش علمي ارائه مي كند.
منابع پژوهش علمي در تاريخ
*منابع دست اول يا اصلي به همه آثاري گفته ميشود كه در زمان وقوع حادثه يا نزديك‌ترين زمان به وقوع آن نوشته شده اند به عبارت ديگر نويسندگان اين نوع منابع خود ناظر رويدادها بودند يا شرح ماجرا را از شاهدان واقعه شنيده‌اند.
*منابع دست دوم يا فرعي به همه تحقيقات و آثار گفته ميشود كه بر پايه منابع دست اول پديد آمده اند.
نکته : زمان و مكان، دور ركن مهم دانش تاريخ است.
پيشگامان در تنظيم و تدوين گاهشماري مردمان بين‌النهرين (ميان رودان) و مصريان باستان بودند.
گاهشماري «خورشيدي – قمري»: سال به دوازده ماه قمري 30 يا 29 روزه تقسيم ميشد..
سال خورشيدي 365 و يك چهارم شبانه‌روز و سال قمري 354 شبانه‌روز است.
گاهشماري اوستايي، گاهشماري ديني زرتشتيان محسوب ميشد.
