طبق بودجه‌بندی آزمون‌های قلم‌چی، این آزمون شبیه‌ساز کنکور هنر بود و تلاش شده بود که کل مباحثی که احتمال داده میشه در کنکور بیاد در این آزمون گنجونده بشه. مجموعاً شش سؤال از بخش سازشناسی (چهار سؤال شناخت سازهای ارکستر سمفونیک و دو سؤال سازشناسی ایرانی) داشتیم به همراه دو سؤال از فرم و دو سؤال مربوط به تاریخ. (یک سؤال از تاریخ موسیقی دوره‌ی کلاسیک و یک سؤال هم از موسیقی فیلم.) بیشترین نرخ مشارکت و همچنین پاسخ درست مربوط به سؤال موسیقی فیلم بود و کمترین مشارکت از مباحث فرم. سه سؤال از چهار سؤالی که بیشترین نرخ پاسخ اشتباه رو داشتند مربوط به سازشناسی و یک سؤال مربوط به تاریخ بود. (سه سؤال دارای دام آموزشی که در ادامه بررسی می‌کنیم.) در کل این موضوع کمی قابل درکه که سؤالات بخش فرم مشارکت و پاسخ درست کمتری داشته باشن. هرچند که هر دو سوال تقریباً از مباحث پایه‌ی فرم بود و صرفاً تسلط کافی به اصطلاحات و مفاهیم مرتبط داشت، اما این بخش هم مثل سؤالات سازشناسی نیازمند درک کافی از موضوعات پایه هست که بشه پاسخ درست به اون‌ها داد. اگر دقت کرده باشید توی این چند آزمون اخیر منتهی به کنکور، تمرکز زیادی روی سازشناسی هست؛ چرا که با توجه به تغییرات احتمالی کنکور، به شدت محتمله که سؤالات مبحث سازشناسی موسیقی مورد توجه زیادی از طرف طراح‌های کنکور قرار بگیره. (با توجه به ریتم سؤالات سالیان اخیر کنکور هنر) به طور کلی 9 سؤال در دسته‌بندی دشوار و یکی در دسته‌ی متوسط قرار داره. اما شاید بد نباشه از این 10 سؤال، چهار مورد رو که دارای نکات مهم آموزشی یا دارای تله هستند رو با هم یه نگاهی بندازیم:
سؤال 44: مناطق صوتی نی از بیم به زیر به ترتیب شامل بم و بمِ نرم، اوج، غیث و پس‌غیث (ذیل) میشن. هرچند کلمه‌ی اوج در ذهن داوطلب ناآشنا تداعی‌گر مفهوم «بالاترین» هست، اما در مورد نی این مفهوم صادق نیست و مناطق صوتی غیث و پس‌غیث از اوج بالاتر هستند. (7% پاسخ درست، 13% پاسخ اشتباه که 7% گزینه‌ی «اوج» رو انتخاب کرده بودن.)
سؤال 45: تمبورک برخلاف اسم غلط اندازش اصلاً ساز کوچکی نیست و اتفاقاً بزرگ هم هست! با توجه به نحوه‌ی پاسخ دهی به این سؤال (5% درست و 7% گزینه‌ی «تمبورک») به نظر می‌رسه که داوطلب فریب اسم رو خورده باشه.
سؤال 49: هرچند که یوهان سباستین باخ جزء مطرح ترین آهنگسازهای دوره‌ی باروک به شمار میاد، اما پسرش (کارل فیلیپ امانوئل باخ) متعلق به دوره‌ی کلاسیکه. (3% درست و 5% گزینه‌ی «باخ»)
نکته: سؤال مربوط به تاریخ صرفاً با مطالعه‌ی منابع آموزشی تاریخ به پاسخ صحیح می‌رسه و بحثش جداست، اما دو سؤال مربوط به سازشناسی رو با خوندن کتاب درسی «سازشناسی ایرانی» و صد البته دقت به جزئیات میشه پاسخ داد.
سؤال 48: این سؤال سازشناسی در کنار دو سؤال فرم کمترین مشارکت و پاسخ درست رو داشت، اما صرفاً کافیه یه نگاهی به بخش مربوط به هارمونیک‌ها در کتاب اول شناخت سازهای ارکستر سمفونیک انداخت تا ببینید جواب دادن به این سؤال اصلاً کار پیچیده و دشواری نیست. اگر اندازه‌ی یک nاُم یک سیم رو لمس کنید، هارمونیک nاُم اون سیم شنیده میشه. (تا هارمونیک ششم بیشتر جواب نمیده.) فاصلهی سوم کوچک معادل هارمونیک ششم سیم میشه. سیم سوم ویلن «رِ» زیر خط حامل با کلید سل هست و هارمونیک ششم هر نت میشه دو اکتاو و یک پنجم بالاتر از اون نت. بنابراین گزینه‌ی 2 درسته.
بد نیست که به جدول زیر برای درک بهتر هارمونیک‌ها نگاهی بیندازید:
سیم دست باز | هارمونیک اول | همان نت (اول درست یا اونیزون) |
لمس نصف سیم | هارمونیک دوم | یک اکتاو بالاتر |
لمس یک‌سوم سیم | هارمونیک سوم | یک اکتاو و یک پنجم بالاتر |
لمس یک‌چهارم سیم | هارمونیک چهارم | دو اکتاو بالاتر |
لمس یک‌پنجم سیم | هارمونیک پنجم | دو اکتاو و یک سوم بالاتر |
لمس یک‌ششم سیم | هارمونیک ششم | دو اکتاو و یک پنجم بالاتر |
باقی محاسبات رو خودتون می‌تونید انجام بدید.
روزتون به خیر باشه.
نویسنده: محمد قاسمی عطایی، فارغ‌التحصیل رشته‌ی آهنگسازی از دانشگاه هنر، رتبه‌ی 12 کشور در کنکور 1395