درود به همه بچه های دهم تجربی
امروز با یه درسنامه خفن زیست اومدم سراغتون !
امیررضا حکمت نیا-دانشجوی پزشکی علوم پزشکی تهران
ویژگی این درسنامه، توضیح روان و ساده مباحث آزمون 2دی هست...
خب زیاد ازش تعریف نکنم بریم باهم بخونیم، خودتون منظورم رو میفهمین...
| ماهیچه های موثر در تنفس: |
1- در تنفس آرام و طبیعی ماهیچه های دیافراگم و بین دنده ای خارجی با انقباض خود موجب افزایش حجم قفسه سینه
و به دنبال آن کاهش فشار و ورود هوا به شش می شود.
2- شش ها دو ویژگی مهم دارند:
• پیروی از حرکات قفسه سینه که هم در فرایند دم و هم بازدم موثر است.
• ویژگی کشسانی شش ها که باعث می شود تا زمانی که شش ها بیش از حد پر می شوند کش بیایند و
تمایل داشته باشند تا دوباره به حالت اول خود بازگردند که این فرایند در بازدم بسیار موثر است و سبب
می شود تا برای بازدم نیازی به انقباض ماهیچه نباشد و تنها با به استراحت درآمدن ماهیچه های موثر در
دم این اتفاق می افتد.
3- در دم عمیق علاوه بر ماهیچه های دیافراگم و بین دنده ای خارجی ماهیچه های ناحیه گردن نیز به افزایش حجم
کمک می کنند تا هوای بیشتری وارد ریه ها شود.
4- در بازدم عمیق برخلاف بازدم عادی نیاز به انقباض ماهیچه ای می باشد. ماهیپه بین دنده ای داخلی و شکم به
کاهش حجم ریه ها کمک می کنند و در اثر افزایش فشار هوا نهایتا از شش ها به خارج راه پیدا می کند
| مکانیسم ها دفاعی: |
چنانچه ذرات خارجی یا گازهایی که ممکن است مضر یا نامطلوب باشند به مجرای تنفسی وارد شوند، باعث
واکنش سرفه یا عطسه می شود. در این حالت هوا با فشار از راه دهان (سرفه) یا بینی و دهان (عطسه) همراه
با مواد خارجی به بیرون رانده می شود. در هنگام سرفه، اپی گلوت به سمت بالا (راه نای باز) و زبان کوچک
به سمت بالا (راه دهان باز و بینی بسته) قرار می گیرد.
در هنگام استفراغ جهت حرکات کرمی در مری وارونه میشود. در این هنگام، زبان کوچک به سمت بالا (راه بینی بسته)
و اپیگلوت به سمت پایین (راه نای بسته) قرار میگیرد. هنگام بلع در ماهیچۀ حلق، حرکات کرمی راه اندازی میشود.
در این هنگام، زبان کوچک به سمت بالا (راه بینی بسته) و اپیگلوت به سمت پایین (راه نای بسته) قرار میگیرد.
در هنگام عطسه زبان کوچک به سمت پایین (راه بینی باز) و اپیگلوت به سمت بالا (راه نای باز) قرار میگیرد.
| تبادل گازها در خون: |
غلظت اکسیژن در اطراف هموگلوبین مشخص میکند که باید اکسیژن به هموگلوبین متصل شود یا از آن جدا شود.
در شش ها که غلظت اکسیژن در خونِ مویرگ های ششی زیاد است، اکسیژن به هموگلوبین می پیوندد و در مجاورت بافت ها،
که غلظت اکسیژن به علت مصرف شدن توسط یاخته ها کاهش یافته است، اکسیژن از هموگلوبین جدا و به یاخته ها
داده می شود. در مجاورت بافت ها، کربن دی اکسید وارد گویچه های قرمز می شود.
در گویچۀ قرمز آنزیمی به نام کربنیک انیدراز هست که کربن دی اکسید را با آب ترکیب می کند و کربنیک اسید را پدید می آورد.
کربنیک اسید به سرعت به یون بیکربنات و هیدروژن تجزیه می شود. یون هیدورژن به هموگلوبین می پیوندد و به همین علت،
هموگلوبین مانع اسیدی شدن خون می شود. یون بیکربنات از گویچۀ قرمز خارج و به خوناب وارد می شود.
پس خروج اکسیژن و بیکربنات از گویچۀ قرمز در مجاورت بافت ها صورت می گیرد گویچه های قرمز درون جریان خون سرشار
از هموگلوبین هستند و هر هموگلوبین میتواند مولکول اکسیژن را حمل کند پس یک گویچۀ قرمز چندین اکسیژن را حمل می کند.
کربن مونواکسید، مولکول دیگری است که میتواند به هموگلوبین متصل شود با این تفاوت وقتی متصل شد، به آسانی جدا نمی شود.
(اکسیژن، کربن دی اکسید و کربن مونواکسید همگی به صورت برگشت پذیر به هموگلوبین متصل می شوند.)
| حجم های تنفسی: |
حجم باقی مانده، تبادل گازها در فاصله بین دو تنفس را ممکن می کند. همانطور که در شکل مقابل مشاهده
می کنید، حجم باقی مانده جزء ظرفیت حیاتی محسوب نمی شود. بعد از بازدم عمیق، فقط هوای باقیمانده درون
شش باقی می ماند.
بعد از یک بازدم معمولی، علاوه بر هوای باقی مانده، هوای ذخیره بازدمی نیز درون شش باقی می ماند.
ظرفیت حیاتی مقدار هوایی است که پس از یک دم عمیق و با یک بازدم عمیق می توان از شش ها خارج کرد و
برابر با مجموع حجم های جاری، ذخیره دمی و ذخیره بازدمی است.
هوای ذخیره دمی، نیمی از حجم ظرفیت تام شش ها ( 3000سی سی) را به خود اختصاص داده است.
هوای ذخیره بازدمی به مقدار هوایی گفته می شود که میتوان پس از یک بازدم معمولی، با یک بازدم عمیق از
شش خارج کرد. اما حجم تنفسی در دقیقه از حاصل ضرب حجم جاری در تعداد تنفس در دقیقه به دست
می آید.
حجم جاری بدون انقباض ماهیچه تنفسی از شش ها خارج می شود. همانطور که میدانید بخش زیادی از حجم
جاری به بخش مبادله ای می رسد .
<<حواست هست که هوای مرده یک حجم تنفسی مستقل نیست و بخشی از هوای جاری محسوب میشه>>
در فرایند بازدم عادی پس از یک دم عمیق، هوای ذخیره دمی و هوای جاری بدون انقباض ماهیچه های
تنفسی، از شش خارج می شوند.
| حجم و ظرفیت های تنفسی: |
مقدارهوایی که به شش ها وارد یا از آن خارج می شود به چگونگی دم و بازدم ما بستگی دارد.
دم سنج (اسپیرومتر): دستگاه اندازه گیری حجم های تنفسی
دم نگاره (اسپیروگرام): نموداری که دم سنج از دم و بازدم های فرد رسم می کند.
تحلیل دم نگاره در تشخیص درست بیماری های ششی کاربرد دارد.
مقدار حجم های تنفسی در فرد سالم به سن و جنسیت او بستگی دارد.
1- حجم جاری: مقدار هوایی که در یک دم عادی وارد یا در یک بازدم عادی خارج می شود ← حدود 500 میلی لیتر است.
با افزایش تعداد تنفس، حجم تنفسی در دقیقه نیز افزایش می یابد، مانند حالاتی که اعصاب سمپاتیک فعال می شود.
حجم تنفسی در دقیقه = حجم جاری × تعداد تنفس در دقیقه
2- هوای مرده: بخشی از هوای دمی که در بخش هادی دستگاه تنفس باقی می ماند و به بخش مبادله ای نمی رسد.
←در حدود 150 میلی لیتر است. هوای مرده بخشی از حجم تنفسی است و خودش حجم تنفسی محسوب نمی شود.
حجم هوای مرده وابسته به حجم مجاری تنفسی بخش هادی است و مقدار آن طی دم عمیق یا دم معمولی تغییری نمی کند.
در هنگام بازدم، اولین هوایی که از مجاری تنفسی خارج میشود، همان هوای مرده است که:
1- تهویه نشده است
2-اکسیژن زیادی دارد.
در طی دم عادی هوای مرده بخشی از هوای جاری بوده و در طی دم عمیق، هوای مرده بخشی از هوای ذخیرۀ دمی است.
3- حجم ذخیره دمی: مقدار هوایی که می توان پس از یک دم معمولی، با یک دم عمیق، به شش ها وارد کرد.
4- حجم ذخیره بازدمی: مقدار هوایی که می توان پس از یک بازدم معمولی، با یک بازدم عمیق از شش ها خارج کرد.
در حالت عادی، هوای ذخیرۀ بازدمی و هوای باقی مانده درون شش ها حضور دارند.
5- حجم باقیمانده: حتی بعد از یک بازدم عمیق، مقداری هوا در شش ها باقی می ماند و نمی توان آن را خارج کرد← این مقدار را حجم باقی مانده می نامند.
حجم باقی مانده باعث میشود:
1- حبابک ها همیشه باز بمانند.
2- همچنین تبادل گازها را در فاصلۀ بین دو تنفس ممکن می سازد.
در انسان، طی فرآیند بازدم همانند دم، تبادل گازهای تنفسی در شش ها صورت میگیرد.
مقایسۀ مقدار حجم های تنفسی:
حجم جاری 500mL ( < ) حجم باقیمانده 1200mL ( < ) حجم ذخیرۀ بازدمی 1300mL ( < ) حجم ذخیرۀ دمی 3000mL
ظرفیت تنفسی، مجموع دو یا چند حجم تنفسی است.
1- ظرفیت حیاتی: مقدار هوایی است که پس از یک دم عمیق می توان با یک بازدم عمیق از شش ها خارج کرد.
برابر است با: حجم جاری+ ذخیرۀ دمی+ ذخیرۀ بازدمی= 4800 mL
مقدار هوایی که پس از یک بازدم عمیق، با یک دم عمیق میتوان وارد ششها کرد نیز، برابر با ظرفیت حیاتی است.
2- ظرفیت تام: حداکثر مقدار هوایی است که ششها میتوانند در خود جای دهند
برابر است با: ظرفیت حیاتی + حجم باقیمانده= 6000 mL
تنها تفاوت ظرفیت تام و حیاتی، در حجم هوای باقیمانده است.
این قسمت از درسنامه رو هم با هم یاد گرفتیم :)))))
برای تمرین بیشتر و به ذهن سپردن، حتما دوباره بخون و مرور کن و حتما تست کار کن....
روز دوشنبه منتظر 15 نکته تستی کنکورهای سراسری اخیر و آزمون ها باش که براتون قرار میدم....
بدرود
