حل مسئله دارای پنج مرحله است :
۱ - تشخیص مسئله : قبل از حل مسئله باید خود مسئله مشخص شود . تشخیص دقیق مسئله اولین گام حل آن است . تشخیص مسئله با احساس مبهم از یک
مسئله متفاوت است . تصور مبهم از یک مسئله به راه حل های منطقی و درست منجر نمی شود .
در تشخیص مسئله بهتر است دیگران نقش راهنما داشته باشند و فرد خود آن را شناسایی کند . مشخص کردن بسیاری از مسائلی که در زندگی واقعی وجود دارند چندان آسان نیست .
۲ - به کارگیری راه حل مناسب برای حل مسئله : دانش آموزی که در یادگیری درس زبان انگلیسی مشکل دارد باید برای حل آن مشکل راه حل های مناسبی را در پیش بگیرد . یکی از این راه حل ها مطالعه ی خرد خرد و راه دیگر نیز تمرین مکرر است .
٣ - ارزیابی راه حل : باید راه حل انتخاب شده را ارزیابی کرد . این کار باعث می شود تا ملاک
روشنی برای فهم موقعیت داشته باشیم . در مثال مربوط به مشکل یادگیری زبان انگلیسی دانش آموز باید نمرات درسش را بعد و قبل از اجرای روش مطالعه جدید مقایسه کند .
۴ - بازبینی و اصلاح راه حل : قدم دیگر و مهم در حل مسئله ، بازبینی و اصلاح راه حل است . افرادی که مسائل را به خوبی حل می کنند ، دوست دارند
روش های قبلی را بهبود بخشند و یا اصلاح کنند .
۵ - انتخاب راه حل های جایگزین :
کسی که با به کارگیری روش مطالعه جدید نتوانست در درس زبان انگلیسی پیشرفت کند باید به راه حل های جایگزین فکر کند . به طور مثال ممکن است به این راه حل برسد که پیشرفت نکردن او در این درس به دلیل تسلط نداشتن او بر پیش نیازهای درس بوده است .
عوامل موثر در حل مسئله :
۱ - تجربه گذشته
۲ - نوع نگاه به مسئله
۳ - نادیده گرفتن حل مسئله برای مدتی خاص
تجربه گذشته :
تاثیر یادگیری های گذشته بر حل مسئله را انتقال گویند . مثال : کسی که دوچرخه سواری بلد است موتور سواری را زودتر یاد می گیرد .
اثر تجربه گذشته همیشه آسان کردن راه حل نیست به عنوان مثال : فرد تحت تاثیر گذشته است و نمی تواند از ابزار ها به درستی استفاده کند .
نکته : پیروی صرف از تجربه گذشته ، مهم ترین دلیل عدم موفقیت برخی افراد در حل مسئله است .
بازبینی تجربه گذشته راه گشای مفیدی برای حل مسئله خواهد بود .
نوع نگاه به مسئله :
نوع نگاه به مسئله باعث می شود فرد در حافظه خود اطلاعات مرتبط با آن نگاه خاص را به خاطر آورد و اقدامات احتمالی فرد برای حل مسئله ، تحت الشعاع آن نگاه خاص خواهد بود .
بن بست چه زمانی رخ می دهد ؟
زمانی که حل کننده مسئله با نگاه فعلی قادر به حل آن مسئله نباشد .
راه خروج از بن بست چیست ؟
تغییر نگاه فرد و تغییر بازنمایی آن مسئله است .
نادیده گرفتن حل مسئله برای مدت زمانی خاص :
وقتی سماجت بر حل مسئله برای مدتی نادیده گرفته می شود عواملی که مانع حل مسئله می شدند ، فراموش می شوند . هنگام مراجعه مجدد و با نبود عواملی که مانع حل مسئله می شدند حل مسئله محقق می شود .
اثر نهفتگی : به اثر نادیده گرفتن حل مسئله برای مدت زمانی مشخص اثر نهفتگی می گویند .
مثال اثر نهفتگی :
اثر نهفتگی از زمان های قدیم مرسوم بوده است و ابن سینا هر زمان که بعد از تلاش زیاد قادر به حل مسئله پیچیده ای نبود ، مدت کوتاهی فعالیت را متوقف و به نماز خواندن و عبادت می پرداخت و دوباره به تلاش برای حل مسئله می پرداخت . نتیجه ی این توقف این بود که هم از اثر نهفتگی بهره مند می شد و هم از الطاف الهی بهره می جست .
فاطمه ذبیحی- رتبه 219 کنکور انسانی- حقوق تبریز