سلام دوستان خوبم! امیدوارم که حالتان عالی باشد. من مهدی خداوندلو، دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رتبه 470 کنکور تجربی هستم.
در این مطلب گفتار اول(تولید مثل غیرجنسی) از فصل هشتم(تولید مثل نهاندانگان) زیست یازدهم را بررسی می‌کنیم. اول از همه متن کتاب را که در درس زیست شناسی بسیار مهم است را بررسی خواهیم کرد و برای درک هرچه بهتر متن کتاب (مخصوصا مطالبی را که به توضیح یک فرایند می پردازند)، انیمیشن های مرتبط را تماشا خواهیم کرد.
در ادامه به حل چند تست کنکور منتخب از این مبحث می پردازیم تا به خوبی در ذهن شما تثبیت شود.
**یادتون باشه می تونید در انتهای مطلب نظرتونو کامنت کنید. دوست دارید باز هم از این مطالب براتون تهیه کنم؟ اگر سوالی هم براتون پیش اومد حتما بپرسید تا جوابتونو بدم.
تکثیر با بخش های رویشی
** جهت مشاهده انیمیشن مرتبط با این پاراگراف به انتهای مطلب مراجعه کنید.
قیدها:
- معمولا برای تکثیر گیاهان از بخش های رویشی گیاه استفاده می کنیم.
- در روش خوابانیدن بخشی از ساقه یا شاخه را که دارای گره است با خاک می پوشانند.
نکات:
- تکثیر با بخش های رویشی:
-- قلمه زدن: ساقه
-- خوابانیدن: ساقه یا شاخه
-- پیوند زدن: جوانه یا شاخه
- درمورد تکثیر غیرجنسی با ساقه و ریشه مثال هایی در کتاب آورده شده است. در مورد برگ هم می توان به استفاده از یاخته های آن در فن کشت بافت اشاره کرد.
- دقت کنید در روش جوانه زدن گیاه کاملا مستقل و جدیدی ایجاد نمی شود بلکه پیوندک رشد کرده و شاخه یا شاخه های جدیدی را روی گیاه پایه به وجود می آورد.
نکات ترکیبی:
- درخت آلبالو که با استفاده از جوانه های روی ریشه خود تولید مثل غیر جنسی می کند، گل نیز دارد که به رنگ صورتی است و شش گلبرگی و دو جنسی می باشد.
- روش های دیگری از تولید مثل غیر جنسی را در علوم متوسطه اول خوانده اید: دو نیم شدن: باکتری ها / جوانه زدن: مخمر / قطعه قطعه شدن: سیب زمینی(توسط قطعه ای جوانه دار) / هاگ زایی: قارچ ها /// البته دقت کنید در این گفتار فقط در رابطه با تولید مثل غیرجنسی گیاهان نهاندانه صحبت می کنیم.
- گره ها محل هایی در گیاهان هستند که برگ و جوانه دارند. گره در واقع محل اتصال برگ به گیاهان است. در این محل جوانه جانبی وجود دارد.
- جوانه ها مجموعه ای از یاخته های سرلادی (مریستمی) و برگ های بسیار جوان اند که در گروه جوانه انتهایی و جوانه جانبی قرار می گیرند.
- دقت کنید در گیاه پیوند زده شده، دو نوع سلول از نظر محتوای ژنی در یک گیاه مشاهده می شود.
تخصص یافته ها:
نکات:
- دقت کنید خود پیاز ساقه کوتاه و تکمه مانندی نیست! بلکه این ساقه کوتاه و تکمه مانند بخشی از پیاز است و همراه با برگ های خوراکی پیاز را تشکیل می دهند.
- برگ های پیاز خوراکی نقشی در تولید مثل ندارند؛ بلکه از ساقه کوتاه و تکمه مانند پیاز های کوچکی تشکیل می شوند.
- در زمین ساقه، غده و ساقه رونده، گیاه جدید از رشد جوانه ایجاد می شود. اما در پیاز گیاه جدید از رشد پیاز های کوچک ایجاد می شود.
نکات ترکیبی:
- دقت کنید ریزوم(زمین ساقه)، ریزوبیوم(قارچ ریشه)، لیزوزوم(اندامک دارای آنزیم های هضم کننده) و ریبوزوم(اندامک ترجمه کننده رنا) را با هم اشتباه نگیرید!
- ذخیره ی نشاسته در نشادیسه ی بخش خوراکی سیب زمینی، هنگام رویش جوانه های سیب زمینی، برای رشد جوانه ها و تشکیل پایه های جدید از گیاه سیب زمینی، مصرف می شود.
- پیاز خوراکی دارای ساقه ی زیر زمینی و رویش روزمینی است.
فعالیت:
مقایسه سیب زمینی و شلغم:
- سیب زمینی، شلغم و چغندر -> رشد بخش خوراکی در زمین
- بخش خورکی سیب زمینی -> ساقه تخصص یافته
- شلغم و چغندر -> ریشه ی رشد یافته در زیر خاک
نکات شکل:
فناوری و تکثیر گیاهان
قیدها:
- کال می تواند به گیاهانی تمایز یابد که از نظر ژنی یکسان اند.
نکات:
- یاخته یا بافت گیاهی -> محیط کاملا سترون + غذای کافی -> تمایز زدایی و میتوز -> توده ی سلولی نامتمایز یکسان(کال) -> تمایز به انواع بافت های مختلف -> گیاه
-- هورمون سیتوکینین -> ساقه
-- هورمون اکسین -> ریشه
- محیط کاملا سترون: محیطی کاملا عاری از عوامل بیماری زا و میکروبی
نکات ترکیبی:
سلولی که برای کشت بافت انتخاب می شود باید زنده باشد و به راحتی تقسیم شود(مانند سلول های نرم آکنه ای). نباید دیواره ی ضخیم و چوبی شده داشته باشد.
تست ها:
- کدام عبارت صحیح است؟ (سراسری 91 خارج از کشور)
1- برای تکثیر رویشی در گیاهان وجود محیط کاملا سترون الزامی است.
2- در همه ی گیاهان، تکثیر، صرفا با استفاده از بخش های رویشی گیاه صورت می گیرد.
3- استفاده از برگ و قطعات ساقه از روش های معمول تکثیر جنسی در گیاهان است.
4- شرط انجام تکثیر غیر جنسی در گیاهان، وجود بخش هایی است که برای این منظور تخصص یافته اند.
- چند مورد در رابطه با روش های مختلف تکثیر غیرجنسی در انواع گیاهان، صحیح است؟ (آزمون کانون 11 اردیبهشت 96)
الف) در فن کشت بافت، استفاده از محیط کاملا سترون الزامی است.
ب) سرخص برخلاف توت فرنگی، توسط ساقه افقی و بر سطح خاک رویش می یابد.
ج) در روش پیوند زدن، پس از مدتی گیاهی دارای تمامی بخش های رویشی با ویژگی های مطلوب تولید می شود.
1- صفر
2- یک
3- دو
4- سه
**پاسخ تشریحی در PDF می باشد.
انیمیشن
جهت فهم بهتر شما عزیزان، کلیپی از منابع خارجی برای شما تهیه و بارگزاری کردم که می تواند شما را برای مرور و تثبیت بیشتر مطلب کمک کند. همچنین قسمت هایی از کلیپ را که طبق متن کتاب می باشد را ترجمه کردم و در قالب زیرنویس در کلیپ قرار دادم.
امیدوارم که به خوبی استفاده کنید و برایتان مفید باشد.
صفحه اینستاگرام ما
دوستان عزیزم ما تصمیم گرفتیم برای اینکه بتوانیم ارتباطمان را با هم بیشتر کنیم و قدم به قدم کنارتان باشیم، صفحه ی اینستاگرام متا را بسازیم و همراهتان باشیم. برای دیدن صفحه ما روی لینک زیر کلیک کنید.
موفق باشید.
مهدی خداوندلو، دانشجو پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
