آیا میدانستید که بدن انسان میتواند بدون بعضی از اجزای خود به زندگی ادامه دهد؟ ما برای زندهماندن به همهی اندامهای بدن خود نیاز نداریم. ترکیبی از تغییرات تکاملی و پیشرفتهای پزشکی باعث شده انسانهای بیشماری بدون بسیاری از اندامهایشان هم به زندگی خود ادامه دهند. در ادامه، با تعدادی از اعضای بدن آشنا میشویم که انسان بدون آنها هم میتواند زندگی کند.
۱. کیسهی صفرا
کیسهی صفرا اندامی کیسهمانند و کوچک است و وظیفهی اصلیاش ذخیره و متمرکزکردن صفراست (صفرا به آنزیمهای زردرنگی میگویند که به بدن در هضم غذاهای پرچرب مثل ساندویچهای پنیردار کمک میکند). اگرچه کیسهی صفرا سهم کلیدی در بهینهسازی گوارش بدن دارد، حقیقت آن است که رودهها برای انجام وظایفشان، به کیسهی صفرا نیازی ندارند. در صورت ازدستدادن کیسهی صفرا، تنها چیزیکه باید به آن توجه شود، رژیم غذایی است؛ یعنی فرد باید از خوردن غذاهای پرچرب پرهیز کند. نبود کیسهی صفرا صدمهای به شخص نمیزند. فقط ممکن است چون مادهی صفرا دیگر بهاندازهی قبل در رودهها وجود ندارد، شخص دچار بعضی مشکلات گوارشی شود.
۲. طحال
یکی از وظایف اصلی طحال، تولید سلولهای خونی و دفاعی در دوران رشد جنین است. بعد از بهدنیاآمدن نوزاد، کار طحال به ذخیرهی پلاکتهای خونی، تولید آنتیبادی و ازبینبردن سلولهای غیرطبیعی در خون تغییر میکند.
از آنجا که در هر لحظه، خون زیادی از طحال میگذرد، هرگونه صدمهای به این اندام ممکن است به مرگ منجر شود. در اغلب موارد، عاقلانهتر این است که قبل از آنکه طحال از هم بپاشد و باعث خونریزی داخلی در بدن شود، آن را با عمل جراحی از بدن فرد خارج کنند. بدون طحال، احتمال ابتلا به بعضی عفونتها بیشتر میشود؛ اما از نظر پزشکی میتوانید بدون جایگزینکردن این عضو، به زندگی ادامه دهید.
۳. آپاندیس
پزشکان هنوز بهطور قطعی مطمئن نیستند که ما چه نیازی به آپاندیس داریم. آنها تابهحال متوجه شدهاند که کار آپاندیس تولید ایمنوگلوبین است؛ یعنی پروتئینهایی که به سیستم ایمنی بدن در مقابله با عفونت کمک میکنند. اندامهای دیگری هم در بدن هستند که با هدفی مشابه، بافت لنفاوی تولید میکنند. بنابراین آپاندیس برای زندهماندن ما ضروری نیست.
۴. کلیه
کلیهها یک جفت اندام مجزا در دستگاه ادراری بدن هستند. این اندامها سهمی اساسی در فیلترکردن سموم از جریان خون و تولید هورمونهایی دارند که فشارخون را تنظیم میکنند؛ یعنی در صورت ازدستدادن هر دو کلیه، شانس زندهماندن شما بسیار اندک خواهد بود؛ اما اگر فقط یکی از آنها را از دست دهید، خطری جان شما را تهدید نمیکند. همین است که اهدای کلیه را امکانپذیر کرده است و در عین حال، فرد اهداکننده میتواند به زندگی خود ادامه دهد. یکی از مشکلات داشتن یک کلیه این است که اگر در آینده اتفاقی برای آن بیفتد، دیگر کلیهی دومی ندارید که به آن اتکا کنید. زندگی بدون کلیه امکانپذیر، اما دشوار است؛ چون در چنین وضعیتی فرد به دیالیز نیاز پیدا میکند.
۵. ریه
ما حیات تکتک سلولهای بدن خود را مدیون ریههایمان هستیم. وظیفهی اصلی ریهها گرفتن اکسیژن تنفسشده، رساندن آن به جریان خون و بیروندادن دیاکسیدکربن از بدن است. اگرچه هر دو ریهی ما در این فرایند همیشگی شرکت دارند، ریهها برای انجام وظایفشان به یکدیگر وابسته نیستند و نیازی ندارند. به همین دلیل است که فقط با یک ریه هم میتوانیم زنده بمانیم.
۶. رودهی بزرگ
مواد غذایی خوردهشده بعد از اینکه از دهان به مری، معده و رودهی بزرگ میرسند، وارد رودهی بزرگ میشوند. تا قبل از رسیدن مواد غذایی به این نقطه، تقریباً تمامی مواد مغذی آنها جذب میشوند و مواد باقیمانده معمولاً نمکها و فیبرهای هضمنشدنی هستند. رودهی بزرگ این مواد زائد را بهصورت جامد درمیآورد و بهصورت مدفوع به بیرون از بدن هدایت میکند. همین موضوع رودهی بزرگ را به اندامی بسیار مهم تبدیل کرده است؛ اما بهلطف پیشرفتهای زیادی که در حوزهی تکنولوژی پزشکی و جراحی رخ داده، میتوانیم بدون قسمتی از رودهی بزرگ یا تمامی آن، به زندگی خود ادامه دهیم. جراحی کولکتومی یا همان برداشتن قسمتی از رودهی بزرگ یا تمامی آن، عمل بسیار رایجی است. این جراحی برای درمان برخی بیماریها انجام میشود. در این حالت، با انجام جراحی، سوراخی در رودهی کوچک ایجاد میشود و روده به کیسهای در خارج از بدن متصل میشود و شخص بدون رودهی بزرگ هم میتواند فضولات را از بدنش بیرون کند.
۷. مثانه
مثانه اصلیترین نقش را در دستگاه ادراری بدن دارد. حتماً تصور میکنید که ادامهی زندگی بدون این اندام ناممکن است. بهعلاوه، همهی ما باید بتوانیم مواد زائد را از بدن خود دفع کنیم. در صورتی که شخص را خطر سرطان یا اختلالات التهابی تهدید کند، مثانه را هم مانند اندامهای دیگر این فهرست، میتوان با عمل جراحی از بدن خارج کرد. با برداشتن مثانه، شخص برای دفع ادرار باید از کیسهی مخصوصی استفاده کند که به بیرون شکم او متصل میشود.
۸. معده
حتماً تعجب میکنید اگر بدانید که بدون معده هم میتوانیم زنده بمانیم؛ اما این کاملاً امکانپذیر است. بعضی سرطانها و بیماریهای ژنتیکی، چارهای جز برداشتن معده با عمل جراحی باقی نمیگذارند. وقتی بیماری تحت عمل جراحی برداشتن معده قرار بگیرد، مری او را بهطور مستقیم به رودهی بزرگ متصل میکنند. از آنجا که این کار باعث کوتاهشدن مسیر کلی گوارش میشود، بیشتر افرادی که تحت این عمل جراحی قرار میگیرند، معمولاً مجبور میشوند رژیم غذایی خود را تغییر بدهند.
۹. لوزهها
مانند دیگر اندامهای سیستم لنفاوی بدن، وظیفهی اصلی لوزهها حمایت از ایمنی بدن است تا مانع بیمارشدن ما شوند. لوزهها میکروبهایی را که از طریق دهان وارد بدن میشوند، گیر میاندازند و به بدن اعلام خطر میکند تا گلبول سفید تولید کند؛ اما از آنجا که بدن علاوه بر لوزهها، مدافعان دیگری هم دارد، برداشتن آنها با عمل جراحی بهراحتی امکانپذیر است و مشکلی برای سلامت ما ایجاد نمیکند.
۱۰. غدهی تیروئید
تقریباً تمام اعضای بدن برای انجام وظایف خود، به غدهی تیروئید وابسته هستند. کار این غده، تولید هورمونهایی است که سوختوساز بدن را تنظیم میکنند؛ یعنی به سلولها میگویند که چطور از انرژی بدن استفاده کنند. از آنجا که غدهی تیروئید سهم بسیار کلیدی در سوختوساز بدن دارد، احتمالاً تصور میکنید که زندگی بدون آن ممکن نیست. بهلطف پزشکی مدرن، این مشکل هم برطرف شده است. کسی که تیروئید خود را از دست بدهد، با دریافت هورمونهای مصنوعی میتواند آنها را جایگزین هورمونهای تیروئید کند.