به نام خالق دانایی
در مبحث آرایه های ادبی، برای تشخیص آرایۀ حس آمیزی توجه به موارد زیر ضروری است:
آمیختن دو یا چند حس را با یکدیگر حس آمیزی میگویند. توجه کنید که این آرایه محدود به حواس پنجگانه نیست و ممکن است یکی از حواس پنجگانه با حسی ترکیب شود که ربطی به آن حس ندارد و به نوعی انتزاعی است.
مثال: از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر / یادگاری که در این گنبد دوار بماند
دیدن صدا: حس آمیزی (آمیختن حواس بینایی و شنوایی)
هرچه پیشتر میرفت، تاریکی غلیظتر می شد.
غلیظ شدن تاریکی: حس آمیزی (آمیختن حس بینایی با حسی که به آن ربطی ندارد)
برای تشخیص این آرایه، صرفا به معنای ظاهری عبارت اکتفا کنید. در بعضی موارد، توجه به مفهوم کنایی عبارت، باعث گمراهی شما می شود. به مثال زیر دقت کنید:
مثال: مرا در نهان یکی دشمن است / که بر بخردان این سخن روشن است
روشن بودن سخن: حس آمیزی (آمیختن حواس بینایی و شنوایی)
اما اگر به مفهوم کنایی آن (واضح بودن سخن) توجه کنید، وجود این آرایه را رد میکنید، در حالیکه چنین استدلالی نادرست است و بیت آرایۀ حس آمیزی دارد.
شاد و پیروز باشید
محمدجواد قورچیان / مسئول درس ادبیات گروه آزمون