گزيده نكات روان‌شناسي «سيستم‌هاي زبان»
در مطلب زير، مهم‌ترين نكات بخش سيستم‌هاي زبان از فصل سوم كتاب روان‌شناسي (فرايندهاي شناختي) را با هم مرور مي‌كنيم و خواهيم ديد كه هر يك از مطالب اين بخش، در چه كنكوري مورد پرسش واقع شده است؛ چراكه در دوران جمع‌بندي بهتر است بر مباحث پرتكرار در كنكورهاي سراسري گذشته متمركز شويد.
سیستم‌های زبان:
1-سیستم سلسله‌مراتبی: یادگیری زبان به‌شكل مراحل تحولی، شنیدن و گفتن (سیستم‌هاي اولیه) و خواندن و نوشتن (سیستم‌های ثانویه) صورت مي‌گيرد. (سؤال كنكور سراسري سال 86)
2-سیستم موازی: مبتني بر تقسيم سيستم‌هاي زبان به سیستم‌های ورودی و خروجی است؛ گفتن و نوشتن (سيستم‌هاي خروجی يا برون‌داد) و شنیدن و خواندن (سيستم‌هاي ورودی يا درون‌داد) (سؤال كنكور آزاد سال 89)
فرایند یک‌پارچه‌کننده‌ي مهارت‌های درون‌دادی و برون‌دادی: سیستم پردازش اطلاعات
اشکال چهارگانه‌ی زبان:
1- شنیدن: مهارتی پایه و اساسی است.
«شنیدن حسی»: فرایند فیزیولوژیک / «شنیدن معنایی»: توجه به معاني
«پدیده‌ی لب‌خوانی» مفید برای افراد ناشنوا و حتي افراد طبیعی در فهم بیش‌تر کلمات
2- گفتن:در زمینه‌ی اجتماعی اتفاق می‌افتد و «زمینه و متن گفتار» در کیفیت آن بین گوینده و شنونده موثر است. (زمينه و متن گفتار سؤال كنكور سراسري سال 89 بوده است.)
انواع خطاهای گفتاری:
خطاي تبدیلی:جابه‌جایی کلمات؛ مثال: دوستم را به كتاب امانت دادم! (كتاب را به دوستم امانت دادم.) (سؤال كنكور سراسري سال 87)
خطاي شکلی:کاربرد نادرست کلمات؛ مثال: فردا از معلمم جايزه گرفتم! (فردا از معلمم جايزه خواهم گرفت / ديروز از معلمم جايزه گرفتم.) (سؤال كنكور سراسري سال 88)
خطاي نوک‌زبانی: آگاهی اجمالی و معنایی نسبت به کلمه؛ مواقعي كه مي‌گوييم: «هولم نكن! الان مي‌گم! اول اسمش چي بود! آخ! چرا يادم نمياد!» و هرچه تلاش مي‌كنيم كلمه‌ي مورد نظر را كامل به خاطر نمي‌آوريم، با خطاي نوك‌زباني مواجه شده‌ايم. (سؤال كنكور آزاد سال‌هاي 90 / كنكور سراسري سال 86)
3-خواندن:دو بخش اصلی فرایند آموزش خواندن عبارت‌اند از: «کلمه‌خوانی» و «مفهوم‌خوانی»
نكته: توجه بیش‌تر به کلمه‌خوانی موجب کاهش ظرفیت پردازشی برای مفهوم‌خوانی می‌شود.
راهکارهای مختلف خواندن:
آواشناسي: تبديل يك حرف با آوا و صدا؛ افرادي كه قادر به اين كار نباشند به «نارساخواني» مبتلا هستند. (نارساخواني: سؤال كنكور آزاد سال 86)
کلمات دیداری پایه: شناسایی کلمه با تأمل کم و كوتاه یا بدون آن (سؤال كنكور آزاد سال 87)
نشانه‌های متن: شناسایی کلمه از طریق معنا یا زمینه‌ی آن (سؤال كنكور آزاد سال 88)
تحلیل ساختاری:تحلیل واحدهای سازنده‌ي کلمات معنادار (منظور همون يافتن كلمات مشتق و مركب زبان فارسيه!) (سؤال كنكور سراسري سال 87)
4- نوشتن:خردمندانه‌ترین و پیچیده‌ترین موفقیت در سیستم زبان (سؤال كنكور سراسري سال 89)
راهکارهای مختلف نوشتن: یادداشت روزانه و استفاده از نمودارها
نواحی مغزی زبان:
1. ناحيه‌ي «بروکا» در لوب پیشانی چپ: تکلم (پس كسي كه ناحيه‌ي بروكاي مغزش آسيب ببينه نمي‌تونه حرف بزنه اما اگه ورنيكه‌اش سالم باشه حرف‌هاي ديگران رو هم‌چنان مي‌تونه بفهمه.)
2. ناحيه‌ي «ورنیکه» در لوب گیجگاهی چپ: فهم زبان (بر عكس؛ كسي كه ناحيه‌ي ورنيكه‌ي مغزش آسيب ديده باشه نمي‌تونه حرف‌هاي ديگران رو بفهمه اما اگه بروكاش سالم باشه هم‌چنان مي‌تونه حرف بزنه.) (سؤال كنكور سراسري سال 87)
موفق باشيد
مريم احمدي؛ رتبه‌ي 5 كنكور سراسري سال 89
