تحليل سؤال‌هاي منطق و فلسفه در کنکور سراسري 91 تهيه و تنظيم: ندا ياري
با توجه به اين‌که سؤال‌هاي اين درس، از سه کتاب منطق، فلسفه‌ي سال سوم و فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي طراحي مي‌شود، لذا ابتدا به تحليل کلي سؤالات پرداخته و سپس در بخش‌هاي مجزا، سؤالات مطرح شده از هر کتاب را جداگانه بررسي خواهيم نمود.
در آغاز بايد به جابه‌جايي در چيدمان سؤالات اشاره کرد. در طي 5 سال گذشته، چيدمان سؤالات به اين ترتيب بوده است: ابتدا سؤالات فلسفه‌ي سال سوم؛ در ادامه، سؤالات منطق؛ و در پايان، سؤالات درس فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي که اين توالي در کنکور امسال (سال 91) به اين ترتيب تغيير کرده است: منطق، فلسفه‌ي سال سوم و فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي. البته به نظر مي‌رسد توالي رعايت شده در سؤالات کنکور امسال مناسب‌تر باشد؛ چراکه منطق، ابزاري براي فهم فلسفه است (مانند رياضيات که ابزار فهم فيزيک به‌شمار مي‌رود) همان‌گونه که ما نيز غالباً در اظهارات خود مي‌گوييم «منطق و فلسفه».
ارزيابي کلي:
سؤالات منطق و فلسفه‌ي کنکور امسال نسبت به سؤالات همين درس در کنکورهاي سال‌هاي گذشته بسيار متفاوت است: 1. بسياري از سؤالات با افعال منفي بيان شده‌اند 2. در بسياري از سؤالات، در بادي امر، چنين به ذهن متبادر مي‌شود که سؤال، بيش از يک گزينه‌ي پاسخ دارد؛ حال آن‌که با اندکي تأمل بيش‌تر مشخص مي‌شود که دانش‌آموز بايد از ميان گزينه‌ي درست و گزينه‌ي درست‌تر، گزينه‌ي درست‌تر را به‌عنوان پاسخ انتخاب نمايد. 3. در برخي از سؤالات از ابيات، اشعار و صناعات ادبي استفاده شده است که همين امر، يعني پل زدن ميان مباحث فلسفه و ادبيات، سؤالات را ديرياب و اندکي دشوار ساخته است.
تحليل سؤالات منطق:
تفاوت سؤالات منطق در کنکور امسال نسبت به کنکورهاي گذشته، بسيار قابل توجه است که در ذيل تنها به چند مورد از اين تفاوت‌ها اشاره مي‌کنيم:
1. طي 10 سال گذشته، يکي از سؤالات تقريباً ثابت در بخش منطق، سؤالي از مبحث اقسام قياس اقتراني، شرايط انتاج هر شکل و ضروب منتج آن‌ها بود که کنکور امسال «فاقد» چنين سؤالي است.
2. پس از تغيير کتاب درسي منطق در سال 88، از همان سال تا سال 90 (سه سال متوالي)، همواره يک سؤال تصديقي مطرح مي‌شد؛ با اين مضمون که دانش‌آموز با توجه به احکام قضاياي حملي، از روي قضيه‌ي اصلي داده شده، قضيه‌اي ديگر (مانند متضاد، متداخل، معکوس و ...) بسازد که در کنکور امسال، مشابه چنين سؤالي وجود ندارد.
3. بسياري از مباحثي که همواره سهمي از سؤالات کنکور را به خود اختصاص مي‌دادند، به حاشيه رانده شده و در مقابل، سؤالات از مباحثي طراحي شده‌اند که در گذشته کم‌تر مورد توجه بوده‌اند.
تحليل سؤالات فلسفه‌ي سال سوم:
در بخش فلسفه‌ي سال سوم نيز دگرگوني چشم‌گير و قابل توجه است و سبک سؤالات بسيار متفاوت شده است. به‌عنوان مثال، از 6 سؤال اين بخش، 3 سؤال، صورت منفي دارد و داوطلب بايد از ميان گزينه‌هاي يک سؤال، گزينه‌ي نادرست را بيابد و در يک سؤال نيز بايد از ميان سه گزينه‌ي نسبتاً صحيح، يک گزينه‌ي درست‌تر نسبت به ساير گزينه‌ها را پيدا کند. اين در حالي است که در 5 سال گذشته چنين سؤالاتي تجربه نشده است و در حقيقت، کنکور امسال، تيپ‌هاي متفاوتي از سؤال در اين درس را به مخاطبان خود معرفي نموده است.
در بخش آغاز فلسفه، همواره شعار‌هاي سوفسطاييان که همان تيتر‌هاي اصلي اين درس است، مورد پرسش واقع مي‌شد درحالي‌که سؤال مطرح شده از اين مبحث در کنکور 91 سؤالي بسيار مفهومي است که صرف به خاطر سپردن ظاهري اين شعارها براي يافتن پاسخ صحيح به هيج عنوان کافي نيست.
در 2 سؤال فلسفه‌ي سال سوم، از دو بيت شعر استفاده شده است که ترکيب فلسفه‌ي سال سوم و ادبيات در کنکورهاي گذشته فاقد سابقه است. در حقيقت، ترکيب روان‌شناسي با ادبيات که در کنکور سال 90 براي اولين بار تجربه شد، در کنکور سال 91 به درس فلسفه نيز تعميم يافته است.
تحليل سؤالات فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي:
در اين بخش، يک تفاوت کلي با سؤالات سال‌هاي قبل بسيار قابل توجه است و آن اين‌که در 5 سال گذشته، همواره 3 سؤال از درس‌هاي اول تا سوم مطرح مي‌شد درحالي که در کنکور امسال سهم اين دروس از مجموع سؤالات به صفر کاهش يافته است.
در فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي نيز همانند فلسفه‌ي سال سوم، طراحان سؤال به ترکيب فلسفه و ادبيات تمايل بسياري نشان داده‌اند به نحوي که از مجموع 25 سؤال دروس منطق و فلسفه، 5 سؤال ترکيبي از ادبيات و فلسفه‌اند. حتي در يکي از اين 5 سؤال، هر 4 گزينه بيت هستند به گونه‌اي که ناخودآگاه سؤال قرابت معنايي درس ادبيات را براي مخاطب خويش تداعي مي‌کنند. و نيز بديهي است که طرح اين‌گونه سؤالات در درس فلسفه، سطح دشواري سؤالات را افزايش مي‌دهد.
در فلسفه‌ي پيش‌دانشگاهي نيز، گمان مي‌رود که درست به نظر رسيدن ظاهري برخي از گزينه‌هاي نادرست در بادي امر، دانش‌آموزان را در يافتن پاسخ صحيح دچار مشکل و سردرگمي نموده باشد.
