در حـال حـاضـر بـرخی ناآگاهانه واژه تحقیق را در مواردی به کار می برند که مـوجـب سـوء تـفـاهم می شود, بدین معنی که درمواردی رونویسی از برخی از صـفـحـات یـک یـا چـند کتاب و چیدن آن ها در کنار یکدیگر را نیز تحقیق نام نـهاده اند, در حالی که تحقیق یک فرآیند پیچیده ای است که شامل مجموعه ای مـنـظم از اعمال ویژه همراه با کاربرد فنون خاص به منظور پاسخ گویی به یک سـوال مـعـیـن می باشد. در این فرآیند, همچنان که بیان شد, یک سؤال اساسی وجود دارد و نیز فرضیه یا فرضیه هایی که به آزمون گذاشته می شود .

 

بـنـابراین , تحقیق عبارت است از جست و جو در امری به منظور دست یافتن به واقـعـیـت و حـقـیقت آن امر که دارای اصول وروش های مخصوص به خود نیز مـی بـاشـد.(الـبـته در قلمرو علوم مختلف اصول و روش های تحقیق از یکدیگر متفاوتند.) امامطالعه , به معنی خواندن کتاب یا هر نوشته دیگری می باشد که به مـنظور دقت در آن و یا افزایش اطلاعات صورت می گیرد.اگر چه مطالعه نیز روش هـای خـاص خـود را دارد و از اصـول و قـواعد معینی پیروی می کند ولی هـرگز نباید این دو را به جای یکدیگر به کار برد, زیرا اصول و روش های مطالعه در مقایسه با اصول و قواعد حاکم بر تحقیق , چندان پیچیده و گسترده نیستند.

 

استادان در برخی از درس های دانشگاهی نیز, به منظور آشنا کردن دانشجویان بـه کـتـاب هـا و مـنابع مختلف هر در س , از آن هامی خواهند که درباره مساءله خـاصی از موضوع درسی خور گزارشی تهیه کنند, چنین کاری را نیز نباید یک تـحقیق نامید. هدف از تهیه این گونه گزارش های درسی , کمک به یادگیری دانشجویان از طریق جست و جو و مطالعه منابع مختلف است .

ایـن نـوع کار عملی که در اصطلاح دانشگاهی (یا مقاله یا گزارش) درسـی نـامـیده می شود فاقد ویژگی های یک تحقیق است و نباید با آن اشتباه شـود. بـه طـور کـلـی در مـواردی که هنوز دانشجویان , درس روش تحقیق را نـگـذرانـده انـد, امـکـان تـهیه یک مقاله تحقیقی وجود ندارد, اگر چه مراجعه دانـشجویان به کتاب های مختلف و تهیه گزارش نسبت به برخی از موضوعات درسی هم امکان پذیر است و هم می تواند در فراگیری بهتر دروس مفید باشد.