سلام به همه دوستان !
در این مطلب قصد داریم درس پنجم جامعه شناسی دوازدهم را با هم مطالعه و بررسی کنیم .
امیدواریم مطالب بیان شده ، شما را در یادگیری بهتر ، یاری کند .
 | رتبه 9 منطقه دو کنکور انسانی 1400 دانشجوی اقتصاد دانشگاه تهران |
ویژگی های این مطلب
🟠 درسنامه کامل 🟠
🟠 مشخص کردن روابط علت و معلول 🟠
🟠 5 تست با پاسخ تشریحی 🟠
🟠 مسئله معنا درباره کل زندگی انسان و در مورد تمام پدیده های اجتماعی از جمله کنش ها مطرح است.
🟠 یکی از پرسش های مهم و کلیدی اندیشمندان علوم اجتماعی : «چگونه می توان معنای زندگی و معنای کنش انسان های دیگر را فهمید؟»
پیچیدگی پدیده های انسانی و اجتماعی
🟠 مطالعه پدیده های انسانی و اجتماعی بدون توجه به عمق آنها (علت) » » » نتیجه گیری های غلط و اشتباه (معلول)
🟠 شباهت «شهادت طلبی»، «فدا کردن جان برای وطن» و «خودکشی» : دست شستن از جان و زندگی دنیوی و استقبال از مرگ
🟠 تفاوت این سه پدیده » » » معنای متفاوت » » » تعیین هویت آنها » » » تبدیل آنها به سه پدیده مختلف
معانی «شهادت طلبی» : شوق به حیات جاودانه، دفاع از دین، اقامه حق و...
معانی «فداکاری در راه وطن» : دفاع از غرور ملی، غلبه بر دشمن، هیجان و...
معانی «خودکشی» : رنج گریزی، بحران های اجتماعی، بحران معنویت و...
🟠 پس از انقلاب صنعتی، مسئله خودکشی به شکل بی سابقه ای در جوامع صنعتی رواج یافت. تبیین های صاحب نظران علوم مختلف و حتی اندیشمندان یک حوزه نسبت به این پدیده، با هم متفاوت و حتی گاهی متعارض است.
جامعه شناسی تفسیری
🟠 ادعای برخی از متفکران آلمانی از جمله ویلهلم دیلتای و ماکس وبر در قرن نوزدهم میلادی: اینکه هرچند جهان اجتماعی نظم و قواعد خاصی دارد، اما انسان ها با موجودات طبیعی، و پدیده های اجتماعی نیز با پدیده های طبیعی متفاوتند .
نظرات ماکس وبر
🟠 ماکس وبر معتقد بود کنش اجتماعی معنادار است و پدیده های معنادار را نمی توان همانند پدیده های طبیعی از طریق حواس مطالعه کرد، بلکه باید معنای آنها را فهمید.
🟠 با وجود اینکه وبر فهمیدن را برای درک معنای پدیده های اجتماعی ضروری می دانست، اما ازآنجاکه هنوز علم را به علم تجربی محدود می کرد، معتقد بود آنچه جامعه شناسان از مطالعه پدیده ها می فهمند باید با روش تجربی اثبات شود وگرنه ارزش علمی ندارد.
🟠 وی فهمیدن را روش مستقلِ علوم انسانی نمی دانست، بلکه آن را مقدمه و پیش نیازی برای روش علمی که همان روش تجربی بود می انگاشت.
پیامدهای غلبه رویکرد تفسیری
🟠 تبیین در حاشیه تفسیر قرار گرفت.
🟠 علوم انسانی و اجتماعی دیگر دغدغه نزدیک شدن به علوم طبیعی را ندارند.
🟠 تفسیر به عنوان روش مستقل و ویژه علوم انسانی به رسمیت شناخته می شود.
تفاوت نگاه رویکرد تفسیری و رویکرد تبیینی
🟠 رویکرد تفسیری در تقابل با رویکرد تبیینی بر این باور است که کنشگران براساس معنایی که در ذهن دارند دست به عمل می زنند. بنابراین برای فهم زندگی اجتماعی باید از ظاهر پدیده های اجتماعی عبور کرد و به معانی نهفته در کنش ها راه یافت.
معنای کنش
روش های کیفی
🟠 تنوع و تکثر معانی » » » پیچیدگی کنش های انسانی » » » دشواری فهمیدن معانی » » » لزوم استفاده از روش های کیفی
🟠 نکته : روش های کیفی تفاوت ها و تنوع ها را در نظر می گیرند . ( روش های کیفی ≠ روش های کمی )
روش های کیفی
🟠 قوم نگاری : در این روش پژوهشگر برای مدتی با قومی که قصد تحقیق درباره آنها را دارد، زندگی می کند؛ خود را در شرایط فرهنگی آن قوم قرار می دهد و کنش هایشان را تجربه می کند تا آنها را بهتر بشناسد.
🟠 مطالعه موردی : محقق برای مطالعه تمامی ابعاد یک پدیده اجتماعی خاص مثلا یک فرد، یک نهاد اجتماعی یا یک فرهنگ و نشان دادن عمق پنهان و منحصر به فرد بودن آن از این روش استفاده می کند.
تست شماره یک
در ارتباط با دیدگاه وبر کدام گزینه نادرست است؟ (آزمون کانون، ۲۶ دی ۹۹)
۱) وبر معتقد بود کنش اجتماعی معنادار است و پدیده های معنادار را نمی توان همانند پدیده های طبیعی از طریق حواس مطالعه کرد؛ بلکه باید معنای آنها را فهمید.
۲) وبر، تفهم را روش مستقلِ علوم انسانی نمی دانست؛ بلکه آن را مقدمه و پیش نیازی برای روش علمی که همان روش تجربی بود می انگاشت.
۳) وبر، جامعه شناسی خود را تفهمی-تبیینی معرفی می کرد و هنوز علم را به علم تجربی محدود می دانست و مدعی شد که هرچند جهان اجتماعی، همانند جهان طبیعی نظم و قواعد خاصی دارد، اما انسان ها مانند موجودات طبیعی نیستند.
۴) از نظر وبر، جامعه شناس نه تنها می تواند آرمان ها و ارزش های اجتماعی را توصیف کند، بلکه در مورد آنها می تواند داوری علمی کند و به نقد و اصلاح آنها بپردازد.
تست شماره دو
به ترتیب کدام گزینه پاسخ سوالات زیر را به درستی نشان می دهد؟ (آزمون کانون، ۲۶ دی ۹۹)
- در قرن بیستم، کدام باور مورد تردید قرار گرفت؟
- فهم هر کنش مستلزم چیست؟
- هدف رویکرد تفسیری چیست؟
۱) تاکید بر موضوع به جای روش علوم - دسترسی به معنای فرهنگی و اجتماعی نهفته در آن - معنابخشی و انسجام بخشی به زندگی اجتماعی
۲) محدود دانستن علم به علم تجربی - نشان دادن عمق پنهان و منحصر به فرد آن - داوری علمی پدیده های نامحسوس و غیرتجربی
۳) مرز علم و غیرعلم را تجربه و تبیین تجربی تعیین می کند. - دسترسی به معنای ذهنی و معنای فرهنگی نهفته در آن - معنابخشی و انسجام بخشی به زندگی اجتماعی
۴) محدود دانستن علم به علم تجربی - دسترسی به معنای ذهنی و معنای فرهنگی نهفته در آن - داوری درباره آرمان ها و ارزش ها و نقد و اصلاح آنها
تست شماره سه
به ترتیب «اشتراک دیلتای و وبر»، «افتراق فیلیپ زیمباردو و گافمن» و «اشتراک مطالعه موردی و قوم نگاری» را کدام گزینه به درستی نشان می دهد؟ (آزمون کانون، ۲۶ دی ۹۹)
۱) کنش اجتماعی معنادار است - مشاهده مشارکتی - روش آزمایش
۲) وجود نظم و قواعد در جهان اجتماعی - روش آزمایش - روش های کمی
۳) انسان ها مانند موجودات طبیعی نیستند - روش تبیینی - روش آزمایش
۴) تفاوت پدیده های اجتماعی با پدیده های طبیعی - روش مطالعه - روش های کیفی
تست شماره چهار
پیامد موارد زیر در ارتباط با پدیده های اجتماعی به ترتیب در کدام گزینه به درستی ذکر شده است؟ (آزمون کانون، ۲۰ فروردین ۱۴۰۰)
- نظریه های متفاوت در مورد پدیده های اجتماعی
- دستیابی به پاسخ های ساده درباره چرایی پدیده های اجتماعی
- شناخت صحیح پدیده های اجتماعی
۱) دشواری در فهم پدیده ها - هویت زدایی - دستیابی به ظاهر پدیده های اجتماعی
۲) پیچیدگی و عمق پدیده ها - رویکرد تفهمی تفسیری - دستیابی به معنای پدیده ها
۳) دشواری در فهم پدیده ها - هویت زدایی - شناخت وجوه مشترک و تفاوت ها
۴) پیچیدگی و عمق پدیده ها - رویکرد تفهمی تفسیری - دسترسی به تمام ابعاد اجتماعی و فردی پدیده ها
تست شماره پنج
به سوالات زیر در ارتباط با جامعه شناسی تفهمی - تفسیری پاسخ دهید. (آزمون کانون، ۲۰ فروردین ۱۴۰۰)
- بر چه اساسی کنشگران دست به عمل می زنند؟
- دلالت های کنش، در کدام بخشِ پدیده اجتماعی بررسی می شود؟
- نتیجه فعالیت و خلاقیت کنشگران چیست؟
- روش مورد استفاده در رویکرد تفهمی - تفسیری چیست؟
۱) معنای پدیده ها - ذهن کنشگر - پیدایش معانی گوناگون - روش کیفی
۲) قصد و هدف کنش - معنای کنش - شکل گیری خرده فرهنگ ها - روش کمی، کیفی
۳) معنای پدیده ها - زمینه فرهنگی کنش - پیدایش معانی گوناگون - روش کیفی
تست شماره یک
پاسخ : گزینه 4
از نظر وبر جامعه شناس تنها می تواند آرمان ها و ارزش های اجتماعی را توصیف کند اما نمی تواند درباره این پدیده های نامحسوس و غیرتجربی، داوری علمی کند.
تست شماره دو
پاسخ : گزینه 3
در قرن بیستم، این باور که مرز علم و غیرعلم را تجربه و تبیین تجربی تعیین می کند مورد تردید قرار گرفت.
فهم هر کنش مستلزم دسترسی به معنای ذهنی و معنای فرهنگی نهفته در آن است.
هدف رویکرد تفسیری معنابخشی به زندگی اجتماعی است.
تست شماره سه
پاسخ : گزینه 4
اشتراک دیلتای و وبر : تفاوت پدیده های اجتماعی و پدیده های طبیعی
افتراق زیمباردو و گافمن : روش مطالعه
اشتراک مطالعه موردی و قوم نگاری : روش های کیفی
تست شماره چهار
پاسخ : گزینه 3
وجود نظریات متفاوت نشانه پیچیدگی و عمق پدیده های اجتماعی و البته دشواری فهم آنهاست.
لازمه شناخت پدیده های اجتماعی، شناخت صحیح و توامان تفاوت های فردی و اجتماعی و وجوه مشترک انسان هاست. برخی رویکردها برای دستیابی به پاسخ های ساده و قابل پیش بینی درباره چرایی وقوع پدیده های اجتماعی، پیچیدگی و عمق این پدیده ها را نادیده می گیرند و از پدیده های اجتماعی و انسانی هویت زدایی می کنند.
تست شماره پنج
پاسخ : گزینه 3
- کنشگران براساس معنایی که در ذهن دارند دست به عمل می زنند.
- برای پی بردن به هدف کنش، باید به ذهن کنشگر راه یابیم و برای فهمیدن دلالت های کنش، باید به زمینه فرهنگی ای که کنشگر در آن عمل می کند، مراجعه کنیم.
- فعالیت و خلاقیت کنشگران موجب پیدایش معانی گوناگون و در نتیجه آن، پدید آمدن خرده فرهنگ ها و گروه های مختلف درون هر جهان اجتماعی می شوند.
- برای فهم کنش انسان ها باید به سراغ روش هایی رفت که تنوع ها و تفاوت ها را در نظر می گیرد. این روش ها در مقابل روش های کمّی قرار می گیرند که در جامعه شناسی تبیینی به کار می روند و به نام روش های کیفی شناخته می شوند.
تهیه کننده :
سپاس از توجه شما
