سلام به همه دوستان !
در این مطلب قصد داریم مبحث اختیارات شاعری بخش زبانی را با هم مطالعه و بررسی کنیم .
شما عزیزان میتوانید با گوش کردن به فایل های ضمیمه ای که در انتهای مطلب قرار گرفته اند ، این مبحث را بهتر یاد بگیرید .
امیدواریم مطالب بیان شده ، شما را در یادگیری بهتر این درس ، یاری کند .
 | دانشجوی حقوق دانشگاه خوارزمی تهران |
 | دانشجوی حقوق دانشگاه بهشتی تهران |
ویژگی های این مطلب
🔵 درسنامه جامع به همراه نکات 🔵
🔵 دو تست برای تثبیت مطلب 🔵
🔵 قرار دادن دو فایل صوتی برای بیان بهتر مطالب 🔵
🔵 قرار دادن فایل آوای عروض 5 برای تقویت عروض سماعی 🔵
شما عزیزان میتوانید فایل پی دی اف این مطلب را دانلود کرده و همزمان به فایل های صوتی هم گوش دهید تا
مطلب را بهتر یاد بگیرید .
🔷 حتما تا به حال با دو مصراع هم وزن مواجه شده اید که در آنها یک یا چند هجای متناظر ، یکسان نبوده اند و احتمالا از خود پرسیده اید که چرا با وجود این ناهماهنگی ، باز هم دو مصراع را هم وزن می دانیم ؟
🔷 شرایط و قواعدی وجود دارد که شاعران می توانند با توجه به آنها ، در موارد خاصی ، یکسان بودن هجاهای دو مصراع را رعایت نکنند اما باز هم آن دو مصراع ، هم وزن به حساب بیایند .
🔷 این شرایط و قواعد را اختیارات شاعری می نامند .
در این مطلب به بررسی اختیارات زبانی می پردازیم .
اختیاراتی هستند که شاعر با نحوه بیان و شیوه تلفظ خود اعمال می کند .
🔷 اگر همزه آغاز هجا بعد از یک صامت بیاید ، می تواند در تلفظ حذف شود ؛ به عبارت دیگر ، اگر همزه بین یک صامت و یک مصوت قرار بگیرد ، ممکن است همزه تلفظ نشود . به قید (( ممکن )) دقت کنید ؛ تلفظ شدن یا نشدن همزه در یک مصراع ، منجر به شکل های متفاوتی از تقطیع می شود . به مثال زیر دقت کنید :
بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه
🔹 بلند تلفظ کردن کسره اضافه 🔹
🔹 بلند تلفظ کردن (( و ( ضمه ) )) عطف و ربط و وند 🔹
🔹 بلند تلفظ کردن مصوت های کوتاه پایان کلمه 🔹
کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند
در کلمات منتهی به مصوت بلند (( و )) و (( ی ))
اگر بعد از آنها حرف میانجی بیاید ، میتوان (( و )) و (( ی )) را کوتاه تلفظ کرد .
🔷 کلماتی را در نظر بگیرید که به مصوت بلند (( و )) یا (( ی )) ختم می شوند ؛ کلماتی مانند ابرو / گیسو / آهو / علی / خاکی اگر بعد از این مصوت ها ، بلافاصله مصوت دیگری بیاید ؛ مثلا ابرویت / گیسویت / آهوی / علی اِی / خاکیّت شاعر اختیار دارد که مصوت های بلند (( و )) یا (( ی )) موجود در انتهای این کلمات را کوتاه تلفظ کند . ضمنا میان دو مصوت ، صامت (( ی )) قرار می گیرد که آن را (( ی )) میانجی می نامند .
🔷 مصوت بلند (( و )) در کلمات تک هجایی مثل بو / رو / مو و . . . ، هیچ گاه کوتاه نمی شود ؛ تنها استثناء ، کلمه (( سو )) است که در صورت اضافه شدن به کلمه ای دیگر ، ممکن است کوتاه شود .
🔷 مصوت بلند (( ی )) در کلماتی مثل گیاه / بیا / ریاست / بیابان / خیار و . . . ، همواره کوتاه است
و آنها را این طور تلفظ می کنیم : بِ یا / رِ یا ست / بِ یا بان
🔷 دقت داشته باشید که این ، یک قاعده است و نباید آن را در شمارش اختیارات زبانی حساب کرد .
در بیت زیر ، اختیار زبانی حذف همزه ، بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه و کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند ،
به ترتیب چند مرتبه تکرار شده اند ؟
(( جمله ترکان ز شوق ابرو و مژگان او / نیک پی بردند اگر تیر و کمان برداشتند ))
1. یک / سه / یک 2. دو / چهار / دو 3. یک / چهار / یک 4. دو / سه / دو
کدام گزینه فاقد حذف همزه است ؟
1. شهسوارا چه سگم من که تو را صید کنم / بختم این بس که دلم طعمه شود باز تو را
2. بر ما گذشت نیک و بد اما تو روزگار / فکری به حال خویش کن این روزگار نیست
3. دوک نخ‌ریسی بیاور یوسف مصری ببر / شهر از بازار یوسف های ارزان پر شده‌ست
4. مرگ اشتراک بین آدم هاست با این فرق / افراد عاشق پیشه چندین بار می میرند
تست شماره یک
پاسخ : گزینه 3
تست شماره دو
پاسخ : گزینه 3
بررسی سایر گزینه ها :
در گزینه 1 : بختم این بس » بَخ تَ مین بَس
در گزینه 2 : بد اما » بَ دَم ما / کن این » کُ نین
در گزینه 4 : مرگ اشتراک » مَر گِش تِ را کِ
شما عزیزان میتوانید برای تقویت مهارت خود در عروض سماعی ، این مطلب را مطالعه کنید :
شما عزیزان میتوانید با دانلود کردن فایل (( آوای عروض 5 )) از قسمت ضمیمه ، تمرین پنجم را انجام داده و سعی کنید وزن را تشخیص دهید .
سپس وزن را در قسمت کامنت ها بنویسید .
تهیه کنندگان :
سپاس از توجه شما 🌹
