اقسام و شرایط تعریف- منطق - درسنامه جامع - محمد مهدی طباطبایی

با عرض سلام و خداقوت خدمت شما دانش آموزان عزیز انسانی 

در این مطلب قصد داریم ، درس چهارم از منطق کنکور را باهم در درسنامه ای جامع باهم بررسی کنیم . حتما تا انتهای مطلب همراه ما باشید . 

سید محمد مهدی طباطبایی  دانشجوی رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی  رتبه 102 کنکور - کنکور 1400

برای ارتباط بیشتر با برترها و رزرو پشتیبان ویژه، رتبه برترهای کانون قلمچی را دنبال کنید،

 همچنین میتونید با شماره ۰۲۱۸۴۵۱ داخلی ۳۱۲۳ تماس بگیرید .

درس چهارم از منطق کنکور ، یکی از دروس مهمی است که از دید #طراحان_کنکور ، اهمیت زیادی دارد و می توان گفت در کنکور های نظام جدید همچنان 

اهمیت خودش را حفظ کرده است . پس حتماً به درسنامه ای که برای شما آورده است را با دقت برسی کنید . 

خب بی درنگ درس شروع می کنیم : 

تعریف : شیوه معلوم کردن تصورات مجهول توسط تصورات معلوم ( یادآوری از درس یک ) که در 3 حیطه ( ذهن / زبان / خارج ) انجام می شود. 

تعریف در حیطه زبان که به آن تعریف لغوی یا لفظی گفته می شود.

تعریف لغوی یا لفظی به 3 روش امکان پذیر می باشد : 1- نحوه شکل گیری واژه 2- معنای آن واژه 3- واژه مترادف با آن 

مثال : تعریف طاس : کاسه مسی ( تعریف لغوی )  

تعریف در حیطه واقعیت ( عالم خارج) : که به آن تعریف مصداقی یا تعریف به مثال یا تعریف به تشبیه گفته می شود. 

تعریف مصداقی به 3 روش امکان پذیر است :

1- نشان دادن مصداق یا نمونه خارجی مفهوم مجهول 2- نمایش تصویر،عکس یا ... از مفهوم مجهول 3- نام بردن انواع یا مصادیق مفهوم مجهول 

مثال : تعریف میوه : پرتقال و سیب و .....

💯 نکته مهم : لوزما نمی توان گفت که تعریف مصداقی صرفا برای مفاهیمی است که مصداق دارند. 💯

تذکر : استفاده از مفاهیم جزئی فقط در تعریف مصداقی مجاز است . 

تعریف در حیطه ذهن : که به آن تعریف تحلیلی یا تعریف مفهومی گفته می شود.  

تذکر : در تعریف مفهومی نسبت های چهارگانه کاربرد اساسی دارند .

💯 در تعریف مفهومی برای تعریف مفهوم مجهول از 2 مفهوم ( اولی عام ، دومی خاص «ترتیب مهم است ») استفاده می شود . 💯

مفهوم عام : که ویژگی مشترک مفهوم مجهول با سایر مفاهیم است به طوری که همه مصادیق مفهوم مجهول آن ویژگی (همان مفهوم عام) را دارا باشند. 

مفهوم خاص : که ویژگی اختصاصی مفهوم مجهول با سایر مفاهیم است به طوری که همه مصادیق مفهوم مجهول آن ویژگی (همان مفهوم خاص) را دارا باشند.  

مثال : در تعریف انسان : حیوان ناطق (اولی عام و دومی خاص)

در تعریف مفهومی : مفهوم عام مصداق های بیشتری نسبت به مفهوم خاص و مفهوم مجهول دارد.

مفهوم خاص نیز مصادیق کمتری نسبت به مفهوم عام دارد اما مصادیقش با مفهوم مجهول مساوی است.  

نسبت های چهارگانه در تعریف مفهومی: 

مفهوم عام با مفهوم مجهول : مطلق 

مفهوم عام با مفهوم خاص : مطلق 

مفهوم خاص با مفهوم مجهول : تساوی 

مفهوم عام و خاص با مفهوم مجهول : تساوی  

💯 نکته کنکوری بسیار مهم : استفاده از مفاهیم عام در تعریف مفهومی ، می تواند متعدد باشد اما فقط می توان از یک مفهوم خاص استفاده کرد. 💯

نکته بسیار مهم : گاهی برای معرفی بهتر مفاهیم مجهول برای مخاطب از همه یا چند نوع از انواع تعریف استفاده می شود . (کنکور 98) 

تعریف صحیح دارای چهار شرط است: 

1- واضح باشد یعنی : از  الفاظ و مفاهیم آشنا برای مخاطب استفاده کنیم و از استعاره و ایهام و کنایه و ... استفاده نکنیم.

هلال ماه : گوشواره آسمان ( از استعاره استفاده شده است . ) 

نکته مهم :  واضح بودن یک شرط نسبی است و به معلومات مخاطب بستگی دارد ممکن است تعریفی برای فردی واضح و برای فردی غیر واضح باشد. 

این نکته بسیار مهم در #آزمون های کانون ، پر تکرار بوده است .

توجه شود که برای واضح بودن نباید از مشترک های لفظی بدون قرینه استفاده کرد . 

شرط واضح بودن درباره تعریف مصداقی کم کاربرد است. 

تذکر : اگر تعریفی شرط اول واضح بودن را دارا نباشد ، به برسی سایر شرط ها نمی پردازیم . ( آزمون کانون ) 

2- جامع باشد یعنی : تعریف همه مصادیق مفهوم مجهول را در بر بگیرد یا به اصطلاح تعریف باید جامع افراد باشد. 

3- مانع باشد یعنی : تعریف مصادیقی غیر از مفهوم مجهول را در بر نگیرد یا به اصطلاح تعریف باید مانع اغیار باشد. 

💯 جامع و مانع بودن تعریف ربطی به هم دیگر ندارند : یعنی ممکن است تعریفی جامع باشد ولی مانع نباشد و برعکس . 💯

نکته بسیار مهم : جامع و مانع بودن مربوط به حوزه مصداق ها است نه مفهوم . (کنکور 93) 

برای تشخیص جامع و مانع بودن تعریف کافی است که 2 تا سوال بپرسیم :

1- آیا هر مجهولی تعریف است؟ بله ، پس  جامع هست،  نه ، پس جامع نیست.

2- آیا هر تعریفی مجهول است؟ بله، پس مانع هست، نه، پس مانع نیست.

تذکر : تبدیل جامع و مانع به اعم و اخص :

💯 نکته : جامع و مانع بودن اصولاً مربوط به تعریف مفهومی می باشد. 💯

جامع و مانع و نسبت های چهارگانه : 

1- اگر تعریفی جامع باشد ولی مانع نباشد : نسبت تعریف با مفهوم مجهول : عموم و خصوص مطلق است . 

2- اگر تعریفی مانع باشد ولی جامع نباشد: نسبت تعریف با مفهوم مجهول : عموم و خصوص مطلق است .

3- اگر تعریفی جامع و مانع نباشد : نسبت تعریف با مفهوم مجهول : عموم و خصوص من وجه است . 

4- اگر تعریفی جامع و مانع باشد : نسبت تعریف با مفهوم مجهول : تساوی است.

4- دوری نبودن یعنی : عدم استفاده از خود مفهوم مجهول در تعریف .

مثال : حرکت مکانی : به انتقال شی از مکانی به مکان دیگر می گویند.   

تذکر : دوری نبودن تعریف در واقع میتواند یک نمونه از واضح نبودن تعریف باشد. (آزمون کانون)   

حتماً مطالب قبلی را مطالعه کنید ، قطعاً نکات مهمی وجود دارد که تا الان آن ها را ندیده باشید . 

درس اول منطق ، منطق ترازو اندیشه 

درس دوم منطق ، لفظ و معنا  

درس سوم منطق ، مفهوم و مصداق 

با تشکر از توجه شما 🌹