نمونه ای از سوالات دام دار درس تاریخ:
1.کدام گزینه در ارتباط با تاریخ‌های محلی دربرگیرندة اطلاعات نادرستی است؟
1) کتاب تاریخ سیستان، در موضوع تاریخ سیستان به تصحیح محمدتقی ملک الشعرا بهار است.
2) نگارش زندگی‌نامة مفاخر و مشاهیر محلی از انگیزه‌های اصلی نویسندگان این دسته از کتاب‌های تاریخی است.
3) حاوی اطلاعات جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی شهرها و مناطق ایران است.
4) کتاب اولیاء الله آملی دربارة سرزمین فارس از مهمترین تاریخ‌های محلی است.
گزینة «1» گزینه دام‌دار است.
این سؤال از تصویر صفحه مطرح شده است. به دلیل عدم دقت در نوشته تصویر، دانش‌آموزان نتوانسته‌اند به درستی پاسخ بدهند. تاریخ سیستان توسط ملک الشعرای بهار تصحیح شده است.
2. متن‌های زیر به‌ترتیب از مسعودی و بیهقی به کدام‌یک از معیار‌های سنجش اعتبار یک خبر تاریخی اشاره می‌کند؟
الف) «خاطر ما به سفر و بادیه‌پیمایی، به دریا و خشکی مشغول بود که بدایع ملل را به مشاهده دریابیم و ویژگی‌های سرزمین را از طریق مشاهده و رؤیت توانستیم ببینیم.»
ب)«و اخبار گذشته را در دو قسم گویند که آن را سه دیگر نشناسند: یا از کسی بباید شنید و یا از کتابی بباید خواند و شرط آن است که گوینده باید که ثقه و راستگوی باشد و …»
1) سنجش اعتبار و نقد روایت‌کننده - سنجش گزارش‌ها براساس زمان و مکان
2) سنجش اعتبار و نقد و بررسی گزارش‌ها با منابع تاریخی - سنجش اعتبار و نقد روایت‌کننده
3) مقایسه و تطبیق با سایر منابع و شواهد - سنجش گزارش‌ها براساس زمان و مکان
4) سنجش اعتبار و نقد روایت‌کننده - سنجش اعتبار و نقد و بررسی گزارش‌ها و منابع تاریخی
گزینة «2» گزینه دام‌دار است.
به تفاوت گزینه 2 و 4 اگر دقت شود متوجه می‌شویم که دانش‌آموزان به ترتیب مطلب خواسته شده دقت نکرده‌اند ولی موضوع سؤال را درست حدس زده‌اند. ضمن اینکه این دو سؤال از فعالیت صفحه 14 و 15 می‌باشد و دانش‌آموزان به فعالیت‌ها اهمیت کمتری نسبت به متن می‌دهند.
3. پیامدهای هر یک از غزوه‌های خیبر و موته به‌ترتیب در کدام گزینه به‌درستی ذکر شده و به‌دنبال کدام پیمان رسول خدا فرمان هجرت به یثرب را داد و کدام گزینه پیرامون این پیمان صحیح است؟
1) ویرانی مسجد ضِرار و دفع توطئة منافقان، تغییر قبله از بیت‌المقدس به کعبه در مکه - پیمان صلح حدیبیه، ارسال نامه به پادشاهان ایران، روم، حبشه و غسّان
2) پیمان صلح با یهودیان ساکن فدک، برخورد با یهودیان بنی‌قریظه - پیمان صلح حدیبیه، انعقاد پیمان‌نامة عمومی در مدینه
3) پیمان صلح با یهودیان ساکن فدک، فتح مکه - پیمان عقبة دوم، پیمان 73 مرد و دو زن از اهالی یثرب در عقبه با رسول خدا در مراسم حج سال سیزدهم بعثت
4) رویارویی با یهودیان بنی‌نضیر و اخراج آنان از مدینه، فتح مکه - پیمان عقبة دوم، پیمان 73 مرد و دو زن از اهالی یثرب در منا با رسول خدا در مراسم حج سال سیزدهم بعثت
گزینة «4» گزینه دام‌دار است.
تعدادی از دانش‌آموزان در مورد پیامدهای غزوه خیبر و موته دچار اشتباه شدهاند، زیرا جدول صفحه 32 را دقت نکرده‌اند. پیامدهای غزوه خیبر و موته مشخص در آنجا آمده است. رویارویی با یهودیان بنی‌نضیر مربوط به سال 4 هجری قمری می‌باشد.
4.کدام گزینه به‌ترتیب دربرگیرندة موارد مشخص شده در عبارت زیر می‌باشد؟
«هنرمندان این دوره در برخی از هنر‌ها، مانند شیشه‌گری، بلورسازی و سفالگری به نوآوری پرداختند. به پیشنهاد این فرمانده اسیر ایرانی دیوان جند (سپاه) در مدینه تشکیل شد. این فرد نقش تعیین‌کننده‌ای در تحولات خلافت در زمان مأمون داشت. در زمان منصور تمام سرزمین‌های اسلامی به‌استثنای این سرزمین تحت فرمان عباسیان درآمد.»
1) عباسیان - هرمزان - فضل‌بن سهل - اندلس 2) فاطمیان - هرمزان - حسن‌بن سهل - اندلس
3) فاطمیان - یحیی برمکی - حسن‌بن سهل - بصره 4) عباسیان - یحیی برمکی - فضل‌بن سهل - بصره
گزینة «1» گزینه دام‌دار است.
دانش‌آموزان در قسمت اول دچار اشتباه شدهاند. این عصر فاطمیان است دوره برجسته معماری و هنر است نه عباسیان.
نکته: فضل بن سهل و حسن بن سهل هر دو نقش تعیین‌کننده‌ای در خلافت زمان مامون داشتند.
5. کدام گزینه به‌ترتیب پاسخ صحیح سؤالات زیر می‌باشد؟
الف) درکدام دوره تمدن ایرانی - اسلامی به اوج گسترش و شکوفایی رسید؟
ب) در کدام حکومت‌ها انتقال قدرت از امیری به امیر دیگر با فرمان و تأیید خلیفه صورت می‌گرفت؟
پ) رابطة کدام حکومت با خلافت عباسیان دارای فراز و نشیب زیادی بود؟
ت) بند امیر از آثار کدام دوره می‌باشد و در کجا قرار دارد؟
1) از ابتدای قرن سوم تا نیمة قرن پنجم - سامانیان و طاهریان - صفاریان - صفاریان، فارس
2) از ابتدای قرن دوم تا نیمة قرن سوم - صفاریان و علویان - آل‌بویه - آل‌بویه، خراسان
3) از ابتدای قرن سوم تا نیمة قرن پنجم - طاهریان و سامانیان - زیاریان - آل‌بویه، فارس
4) از ابتدای قرن دوم تا نیمة قرن پنجم - طاهریان و سامانیان - علویان - صفاریان، خراسان
در این سؤال چند بخشی، دانش‌آموزان به سؤالاتی که مربوط به توضیحات تصویرها، پاسخ نادرست داده‌اند. بند امیر در دوره غضدالدوله آل بویه در فارس می‌باشد.
6.صحیح یا غلط بودن گزاره‌های زیر در کدام گزینه به‌ترتیب آمده است؟
الف) بیشتر دیوان‌های سلجوقی زیرنظر وزیر کار می‌کردند.
ب) مسجد جمعة اصفهان یکی از کهن‌ترین مسجدهای چهار ایوانی در ایران است.
پ) دیوان عرض بر دخل و خرج کشور و عملکرد دیوانیان نظارت می‌کرد.
ت) شهرستان در دورة سلجوقی بیشتر از ادوار پیشین گسترش یافت.
1) غ - ص - غ - ص 2) ص - غ - ص - غ 3) غ - ص - غ - غ 4) ص - ص - غ - غ
گزینة «4» گزینه دام‌دار است.
نکته سؤال در قسمت اول سؤال می‌باشد که دانش‌آموزان به مفهوم کلی جمله دقت کرده‌اند و به قید جمله توجهی نداشته‌اند. همه دیوان‌های سلجوقی زیر نظر وزیر کار می‌کردند نه بیشتر آن‌ها.
7.شیوه‌ها‌ی مالیاتی حکومت‌های قبل از مغول بر ایران چگونه بود و کدام گزینه از دلایل آشفتگی نظام مالیاتی در اوایل دوران مغول‌هانیست؟
1) ترکیبی از سنت‌های ایرانی، اسلامی - گرایش اشرافیت نظامی مغول به اخذ مالیات‌های سنگین
2) وجود انواع و اقسام مالیات‌ها - بی‌توجهی حاکمان مغولی به قوانین اسلامی
3) ترکیبی از سنت‌های ایرانی، اسلامی - تمایل مغول‌ها به بی‌نظمی و زیاده‌طلبی
4) اخذ سه‌گانة مالیات در زمینة کشاورزی، مالیات بازرگانی و دامی - بیگانگی با سنت‌های ایرانی
گزینة «3» گزینه دام‌دار است.
نیمی از دانش‌آموزان به احتمال خیلی زیاد به فعل صورت سؤال دقت نکرده‌اند که از دلایل آشفتگی نظام، تمایل مغول‌ها به بی نظمی و زیاده طلبی می‌باشد و این گزینه یک است که از دلایل آن نیست.
8.کدام گزینه به‌ترتیب پاسخ صحیح هر یک از سؤالات زیر می‌باشد؟
الف) نخستین اقدام هولاکوخان پس از رسیدن به قدرت چه بود؟
ب) نام وزیر کاردان غازان که در پرتو تلاش‌های او اصلاحات گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف صورت گرفت، چه بود؟
پ) سکة مقابل متعلق به دورة کدام پادشاه ایلخانی است؟
ت) در رابطه با حکومت مغولان و تیموریان، کدام مورد نادرست است؟
1) از بین بردن قدرت اسماعیلیان با گشودن قلعه‌های مستحکم - خواجه رشید‌الدین فضل الله همدانی - غازان - در اوایل دوران مغول‌ها هم‌چنان شیوة مالیاتی که ترکیبی از سنت‌های ایرانی - اسلامی بود، پذیرفته شد.
2) تسخیر بغداد و کشتن خلیفة عباسی - خواجه نصیر‌الدین توسی - الجایتو - برخلاف اقتصاد کشاورزی، اقتصاد شهری در عصر مغول و تیموری وضعیت به مراتب بهتری داشت.
3) از بین بردن قدرت اسماعیلیان با گشودن قلعه‌های مستحکم - خواجه رشید الدین فضل‌الله همدانی - ابوسعید - یکی از ویژگی‌های نظام اجتماعی عصر مغول - تیموری، کاهش نفوذ و موقعیت زنان در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی بود.
4) تسخیر بغداد و کشتن خلیفة عباسی - خواجه نصیر‌الدین توسی - غازان - قشر‌بندی ایران در عصر مغول - تیموری مانند گذشته بود.
گزینة «3» گزینه دام‌دار است.
تعدادی از دانش‌آموزان در دو قسمت دچار اشکال شدهاند. سکه مربوط به دوره ایلخان غازان است (توضیح در زیر شکل) که به آن دقت کمتری داشته‌اند و بعد از اینکه قسمت آخر جمله نادرست در مورد حکومت مغولان و تیموریان می‌خواهد. (عدم توجه به فعل سؤال)
9. به‌ترتیب کدام گزینه مبین پاسخ صحیح سؤال‌های زیر می‌باشد؟
الف) تاریخ، از جمله علومی بود که در عصر ... و تا حدودی دورة ... رواج و پیشرفت چشمگیری داشت.
ب) چه کسانی مشوق پدیدآوردن شاهنامة مصور به‌شمار می‌روند و نمونة آن کدام است؟
ج) نامورترین نقاش عصر تیموری چه کسی بود؟
1) الف) ایلخانان - تیموریان ب) ایلخانان - دموت ج) کمال‌الدین بهزاد
2) الف) مغولان - ایلخانان ب) تیموریان - شاهنامة بایسنقری ج) غیاث‌الدین شیرازی
3) الف) ایلخانان - تیموریان ب) تیموریان - شاهنامة بایسنقری ج) کمال‌الدین بهزاد
4) الف) مغولان - ایلخانان ب) ایلخانان - دموت ج) غیاث‌الدین شیرازی
گزینة «3» گزینه دام‌دار است.
بخشی از دانش‌آموزان در قسمت ب دچار اشتباه شدهاند و قسمت الف و ج را درست پاسخ داده‌اند. ایلخانان از مشوقان پدید آوردن شاهنامه‌های مصور می‌باشند که شاهنامه مشهور دموت نمونه باقی مانده آن است و شاهنامه بایسنقری برای عصر تیموری است.
10. کدام‌یک از علمای برجستة ایران در عصر صفوی، در همة علوم دینی و عقلی و طبیعی صاحب‌نظر بود و کمال‌الدین بهزاد و شاگردانش چگونه توانستند مکتب تبریز را پایه‌گذاری کنند؟
1) صدرالمتألهین - خلق تصاویر از زندگی روزمرة عموم مردم
2) بهاءالدین محمدبن حسین عاملی - ترکیب مکتب هرات با عناصر جدید
3) شیخ بهایی - پدیدآوردن آثار برجستة نگارگری
4) محمدتقی مجلسی - نوآوری در نقاشی مینیاتور
گزینة «3» گزینه دام‌دار است.
نکتة سؤال در قسمت دوم گزینه است. پدید آوردن آثار برجسته نگارگری به دورة شاه عباس اول است که مکتب اصفهان پایه گذاری شد اما بهزاد با ترکیب مکتب هرات با عناصر جدید، مکتب تبریز را پایه گذاری کردند. در قسمت اول دانش‌آموزان به خوبی حدس زده اند که قسمت اول گزینه 2 و 3 یک نفر می باشد.